Toegang tot bidprentjes verzamelingen

Zoals eerder vertelde ben ik niet actief met het geloof opgevoed, maar we hadden allemaal, op onze manier, wel ‘iets met boven’. Toen mijn moeder in 2003 overleed hebben we daarom een eigen ‘bidprentje’ gemaakt die eigenlijk zo in de bidprentjes verzamelingen zou kunnen thuishoren.

Gek genoeg zijn ook mijn ouders niet opgevoed met bidprentjes. Want ook in hun generatie waren er veel familieleden en verwanten die heel goed zonder al dat gebid konden. Toch vonden wij het een mooi idee om na haar crematie iets in handen te hebben waar we troost uit konden halen (zie afbeelding onderaan).

‘Bidden verandert de wereld niet, maar bidden verandert de mens en de mens verandert de wereld.’
– Albert Einstein, Duits-Amerikaans natuurkundige 1879-1955

En dat is ook precies het doel van een bidprentje. Het werd op de schoorsteen geplaatst ter ondersteuning van de moeilijke dagen. Maar als verdwijnen ze in een sigarendoos en wordt er nooit meer naar omgekeken. Totdat mensen bidprentjes begonnen te verzamelen en genealogen daar maar al te graag willen doorstruinen.

De geschiedenis van de bidprentjes

1563, Aardse en hemelse Drieëenheid, Hieronymus Wierix (Bron: Rijksmuseum)

Om katholieken te helpen bij het gebed, werden er in de late Middeleeuwen handgemaakte etsen en houten prentjes gemaakt met afbeeldingen van Christus en de Heilige Maagd Maria. Deze ‘devotieprenten’ waren zonder tekst, omdat er maar weinig mensen konden lezen.

Pas vanaf 1650, toen het boekdrukken goedkoper en populairder werd, verschenen er kaartjes met teksten voor de overleden persoon, met als doel voor diegene te bidden.

Omdat katholieken hun geloof in onze protestantse Republiek niet mochten uiten, werden deze kleine prentjes erg populair. Ze konden gedragen worden of geplaatst worden op een huisaltaar.

Door de eeuwen heen en dankzij de geloofsvrijheid, is het gebruik van een bidprentje in steeds meer gebieden populair geworden.

De inhoud van een bidprentje

Een bidprentje bevat vrijwel altijd een afbeelding van een heilig persoon, en vanaf de tijd van de fotografie vaak ook een foto van de overledene zelf, kan ook een doodgeboren kindje zijn. Natuurlijk de religieuze boodschap met een bijbelpassage.

Er wordt ook vaak een plaats genoemd, geboorte– en overlijdensdatum, de doodsoorzaak. Het formaat is vaak A7, vroeger dubbelzijdig gedrukt op kartonpapier, tegenwoordig als een gevouwen miniboekje.

Er wordt vaak zelfs iets vermeld over het leven van de overledene, zoals zijn werk, lidmaatschappen van verenigingen of hoe de overledene in het leven stond.

Qua opzet is er een vergelijking met vriendenboekjes en poezie albums. Alleen werden die tijdens het leven geschreven, en bidprentjes na de dood.

Het hedendaagse bidprentje

Ondanks dat de geloofsovertuiging een minder grote rol speelt in het leven van de huidige bevolking, zijn bidprentjes nog steeds zeer geliefd om zowel troost te vinden als een laatste eer te geven.

Maar in plaats van bijbelteksten worden er citaten, karaktertrekjes en zelfs plaatjes van hobbies van de persoon zelf gebruikt.

Als je in het bezit bent van een bidprentje, lees dan hier hoe je die het beste kunt archiveren en zorg ervoor dat je deze aanvinkt op de Checklist. Als je vragen hebt over bidprentjes, kan je die altijd stellen op een stamboomforum.