Mijn lieve, grote, grappige en gekke zus Wilma
De leeftijden van onze voorouders
Lijsje Pieter Ruiter (1697-1804), Teyler Museum Haarlem
Het is traditie geworden dat als iemand 100 jaar wordt hij bezoek krijgt van de burgemeester, plus aandacht krijgt van de plaatselijke krant. Het heeft mij altijd geintigreerd. wat waren de leeftijden van onze voorouders eigenlijk?
Tijdens mijn stamboomonderzoek valt het mij op dat ik best veel oude voorouders heb. 70, 82, zelfs 93 jaar oud zijn geen uitzonderingen. Heb ik zulke sterke voorouders, of was dit gewoon in die tijd?
Velen denken dat de mensen vroeger slechts gemiddeld 30 jaar oud werden. Dit is echter een fabeltje en is een verkeerde weergave van de realiteit.
De officiële levensverwachting bij geboorte was wellicht 30 jaar, maar dit kwam omdat er veel kinderen in die tijd stierven aan kinderziekten of zelfs in het kraambed, of als vondeling stierven. Dit houdt echter niet in dat de meeste mensen gemiddeld rond hun 30e stierven.
Leeftijdsverwachtingen in de Middeleeuwen
Als er gekeken wordt naar de levensverwachting van een 20-jarige middeleeuwer, is er vastgesteld dat de meeste kinderziektes rond dat levensjaar voorbij zijn. Mensen die dus de eerste 20 jaar overleefden, maakten een veel grotere kans om gewoon oud.
Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde levensverwachting in de middeleeuwen voor 20-jarigen zelfs rond de 64 jaar lag. Dus dat verschilt maar weinig met de huidige cijfers voor Nederland.
‘Het is geen kunst oud te worden; het is een kunst ermee te leven.’
– Johann Wolfgang von Goethe
Persoonlijk vind ik dat in de statistieken nog meer rekening gehouden moet worden met doodgeboren kinderen en slachtoffers van veldslagen. Dit zijn geen natuurlijke omstandigheden maar beinvloeden wel de statistieken van de leeftijden van onze voorouders.
De mens is steeds ouder geworden
Als je kijkt naar records, waren er in 1875 ‘slechts’ 83 mensen die 100 jaar oud werden. Wellicht was dit aantal hoger, maar niet bij iedereen kon via de geboorteregistratie bevestigd worden. (Als iemand gehuwd was kon het wel gecontroleerd worden in de DTB boeken voor de huwelijksregistratie.)
25 jaar later was dit aantal gestegen naar 227, 25 jaar daarna steeg het zelfs naar 346, en in de jaren 1950-1974 waren er maar liefst 1540 centinarissen.
| Geboren | Honderd in | Mannen | Vrouwen | Totaal | |||
| 1850-1874 | 1950-1974 | 538 | +278% | 1002 | +391% | 1540 | +345% |
| 1825-1849 | 1925-1949 | 142 | +82% | 204 | +37% | 346 | +52% |
| 1800-1824 | 1900-1924 | 78 | +116% | 149 | 217% | 227 | 173% |
| 1775-1799 | 1875-1899 | 36 | 47 | 83 |
Er zijn helaas geen cijfers bekend van 100-jarigen voor 1875, maar dat zij een uitzondering en bezienswaardigheid waren, zal duidelijk zijn.
Een paar eeuwen geleden werden er deze 100-jarigen zelfs penningen geslagen, optochten georganiseerd, portretten getekend en speciale gedichten geschreven:
‘Hy teelde uit drie vrouwen twintig en vier kind’ren,
Daaruit zyn voortgebragt tien en nog zes kinds-kind,
en een driemaal kinds-kind leeft nu nog zonder hind’ren,
gelukkig die zyn tyd en jaaren wel besind.’
Leeftijden kun je vinden in
- Geboorteakte (leeftijd van de vader)
- Huwelijksakte (bruidspaar en beide ouders)
- Overlijdensakte
- Notariele aktes
- Bevolkingsregister
- Militieregisters
Portretten van ouderen
Toen de fotografie zijn intrede deed werden er foto’s gemaakt voor de verkoop waarvan de opbrengst bestemd was voor ‘het behoeftige oudje’. Portretten werden ook als trots door een woon- en gemeentehuizen en uiteraard door familieleden gebruikt ter nagedachtenis aan de oudste bewoner.
Deze gebruiken zijn afgenomen door de hoge toename van deze ‘centinarissen’, mede veroorzaakt door de ontwikkeling van de medische wetenschap en welvaart.
Vrouwen worden veel ouder dan mannen
Opvallend is dat het aantal 100 jarige vrouwen tweemaal zo groot is dan de mannen, zelfs nog in deze tijd. Dus de term ‘het zwakkere geslacht’ kan alleen te maken hebben met spierkracht waarvan de vrouw minder heeft dan de man. Anders bedoeld is een grote belediging voor de vrouw!
Nog bijzonderder is als een 100-jarige in 3 eeuwen heeft geleefd. Geboren in 1798 en de eeuwwisseling naar 1900 nog meemaken. Iedere 100-jarige had sowieso veel te vertellen over armoede, oorlogen, veldtochten, oproer, strenge winters, mislukte oogsten, lange werktijden, lage lonen, rampen, epidemieen.
Hoe oud kan men eigenlijk worden?
In Nederland is de hoogste leeftijd ooit bereikt door een vrouw, met 115 jaar. De oudste man is 111 geworden. Hiermee denken wetenschappers dat de maximaal haalbare leeftijd rond de 115 ligt, gezien de delingscapaciteit van de cellen.
Vroeger schatte men de kans om 100 jaar te worden op 1 op 2,1 miljard. Maar persoonlijk denk ik dat dit percentage en dus leeftijd flink kan stijgen bij een zeer gezonde levensstijl, zowel fysiek als mentaal.
In de statistieken van mijn stamboom valt het op dat de leeftijden van onze voorouders, vooral in mijn familie Mooij, er veel ouderen nog kinderen kregen.
De man was zelfs na hun 60e nog vruchtbaar, terwijl vrouwen nog in hun begin 50-er jaren een kind konden baren. Oude snoeperds.
Als je nog oude documenten hebt van voorouders of familieleden, zorg dat je die dan goed archiveert om ervoor te zorgen dat ze goed blijven.
Martinus Wilhelmus van de Waal (1796-1898), Iconographisch Bureau
Verder…
| Ken je de verdwenen dorpen en oude maandnamen? Neem niet alles over maar controleer altijd, vooral de Y en IJ Maak eens een stamboomrapport of –diagram Hou je onderzoek in het begin vooral simpel Lees deze werkwijze, stappenplan, en 20 vragen |
Hoe lang waren jouw voorouders? Hoe kan je het beste aktes ordenen? Download hier de Checklist De waarde van oude poezie albums Zoek op de juiste manier op Google Maak bewijzen en vermeld het in je software |
| Je ontvangt 1x per maand de nieuwste artikelen | Tip: Zo gebruik je de akte checklist |
Volg Yory op Facebook
Ik schrijf over dingen waar ik blij van word. Over genealogie, geschiedenis, geluk, mastermind, reizen, marketing. Educatief bedoeld. Want ook daar word ik gelukkig van. Mijn genealogie artikelen zijn educatief bedoeld. Mijn privé columns zijn gebaseerd op ware gebeurtenissen, doch met een vleugje drama en gedrenkt in humor. Zo ben ik dan ook wel weer.
Gerelateerde artikelen
