De verhoren van de moedige Engelandvaarders
Foto boven: Op 24 februari 1944 worden de Engelandvaarders v.l.n.r. John Osten (boeg), Edzard Moddemeijer, Hein Fuchter, Flip Winckel en Henk Baxmeier (roer) gered door de High Speed Rescue Launch 185 van de RAF bij Great Yarmouth.
Gedurende de Tweede Wereldoorlog wisten sommige verzetsstrijders heimelijk naar Engeland te reizen om zich aan te sluiten bij de geallieerde strijdkrachten om de strijd tegen de Duitse bezetters te ondersteunen. Deze personen staan bekend als Engelandvaarders.
De term Engelandvaarders werd gegeven aan die personen die erin slaagden om vanuit het door nazi-Duitsland bezette Nederland naar het vrije Verenigd Koninkrijk te ontsnappen om zich daar bij de geallieerde strijdkrachten aan te sluiten. De tocht naar het Verenigd Koninkrijk was uiterst gevaarlijk en vereiste vaak een mix van vindingrijkheid, volharding en geluk. Hun ervaringen vormen een essentieel deel van de Nederlandse geschiedenis van dapperheid en verzet. De term “Engelandvaarder” is synoniem geworden met heldhaftigheid en vastberadenheid tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Veel Engelandvaarders probeerden via allerlei routes te ontsnappen, vaak in kleine, ongeschikte bootjes. Anderen reisden over land met alle gevaren van dien, om uiteindelijk het Verenigd Koninkrijk te bereiken. Sommigen volgden de noordelijke route via Zweden, anderen trokken zuidwaarts via Spanje, Portugal of Zwitserland. Slechts een handvol mensen voer direct vanuit Nederland naar het Verenigd Koninkrijk, een route die bekend stond als de Noordzeeroute. Enkele individuen namen de oostelijke route via de Sovjet-Unie.
De Engelandvaarders dienden in verschillende rollen, waaronder piloten bij de Royal Air Force, soldaten in het Nederlandse leger in ballingschap, of als geheim agenten die terugkeerden naar het bezette Nederland om verzetsgroepen te ondersteunen.
‘De adelaar heeft elf veertjes verloren.‘
*Uitleg: De familie van Jaap Burger weet dankzij dit versleutelde bericht op de radio dat hij de overkant heeft gehaald. Jaap stak met tien anderen in een klein motorbootje de Noordzee over. Zijn familie bleef in onzekerheid achter, maar dankzij deze zin, wat voor de meeste Nederlanders nietszeggend was, kwam er een einde aan hun onzekerheid.
Verhoren van Engelandvaarders bewaard gebleven
Aangekomen in Londen werden de Engelandvaarders verhoord door zowel de Britse inlichtingendienst MI5 als door de Nederlandse geheime dienst. Zo’n 2000 van dit soort verslagen zijn bewaard gebleven en gereconstrueerd. De verhalen van de Engelandvaarders zijn niet alleen verhalen van persoonlijke moed, maar ook van de bredere strijd voor vrijheid en rechtvaardigheid.
Hun bijdragen waren van onschatbare waarde bij het werk van de geallieerden. Over hun ervaringen zijn diverse boeken geschreven en films gemaakt, en zijn een grote inspiratiebron. Na de oorlog werden veel van deze mannen en vrouwen geëerd voor hun moed en vastberadenheid.
Bronnen voor onderzoek
Bekijk de verhoren van deze moedige Engelandvaarders via Open Archieven of op het Nationaal Archief.
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Lees ook
De verhoren van de moedige Engelandvaarders
