Wat je moet weten over huwelijksbijlagen

Ik zeg altijd ‘hou je stamboomonderzoek simpel‘, maar toch zijn er dingen die je moet weten over huwelijksbijlagen bij stamboomonderzoek. Informatie uit een huwelijksakte halen is niet zo moeilijk. Althans, niet als je de pareltjes er weet uit te halen. Maar de huwelijksbijlagen zijn pas echt de kersjes op de bruidstaart.

Wat zijn huwelijksbijlagen?

Huwelijksbijlagen zijn documenten die ruim van te voren als bewijsstukken bij de gemeente ingeleverd moeten worden om te kunnen trouwen. Ik schreef al eerder over de ‘pareltjes in een huwelijksakte’, maar in de huwelijksbijlagen kan je zomaar grote diamanten vinden.

Dit kunnen zijn:

aankondiging van ondertrouw
overzichtspagina met basisgegevens
uittreksel van doop-, geboorte- of overlijdensakte, maar als dit niet mogelijk was:
- een ‘akte van bekendheid’ waarin getuigen verklaren het paar en ouders te kennen*
dispensatie / ontheffing bij huwelijk tussen neef en nicht
vermelding van vermiste, onvindbare ouder/voogd

de bruidegom moest i.v.m. de dienstplicht een militiebewijs overleggen*
bij minderjarigheid: officiele toestemming van een ouder of voogd
‘verklaring van onvermogen’ als het echtpaar de kosten van het huwelijk niet kon betalen*
document kantonrechter als een ouder geen toestemming geeft (minderjarige)
in de documenten vermelding van geloofsovertuigingen
toestemming om als neef en nicht te trouwen

*tegenwoordig niet meer van toepassing.

Huwelijksbijlagen zijn vooral interresant bij huwelijken van begin 19e eeuw, omdat die verwijzen naar documenten van vóór het bevolkingsregister (1811).

‘De beste vriend zal waarschijnlijk de beste echtgenote krijgen, omdat een goed huwelijk op een talent voor vriendschap berust.’
– Friedrich Nietzsche, Duits dichter en filosoof 1844-1900

Hoe vind je de huwelijksbijlagen?

Als je zegt ‘maar die huwelijksbijlagen zitten helemaal niet bij de huwelijksakte’, dan heb je helemaal gelijk! Maar waar vind je dan de huwelijksbijlagen?

Allereest moet je weten in welk register en welk folionummer de huwelijksakte heeft. Hoe vind je dit?

In dit voorbeeld gebruik ik de huwelijksbijlagen van mijn opa en oma Lippens, omdat die van mijn ouders nog niet openbaar zijn i.v.m. privacywetgeving.

Ga naar Zoekakten, klik op provincie > stad / dorp, in dit geval Amsterdam
Ga naar de Huwelijk > Tafels / Indexen, scroll naar het huwelijksjaar (in dit geval 1920)
Begin bij de eenjarige, vijfjarige of tienjarige tafel van het huwelijksjaar
Zoek op alfabet op achternaam (m/v of v/m), in dit geval Lippens MJCF x Morison WH
Schrijf het register en folionummer op, in dit geval register 2, folio 26v

Register en Folionummer

Oke, nu hebben we het register en folionummer. En dan?

Ga naar Zoekakten, klik op provincie > stad / dorp, in dit geval Amsterdam
Klik op Huwelijksbijlagen – helaas is de onderverdeling niet altijd even handig of duidelijk, dus soms moet je even zoeken!
Mijn benodigde register 2 valt onder deel 6a, en ik moet de folio met ‘v’ hebben
Als ik dit register 2 open, blader ik naar de tussenpagina ’26 v’
(vóór iedere serie huwelijksbijlagen zit altijd een tussenpagina met het nummer (let op met en zonder ‘v’)
Gevonden!

Hou er wel rekening mee dat ieder archief zijn eigen manier van indelen heeft, doch is het register en folionummer altijd wel de basis.

Latere wijzigingen in aktes

Als er een onwettig kind werd geboren, werd op de geboorteakte alleen de achternaam van de moeder vermeld. Als de moeder daarna trouwde en haar partner wilde haar buitenechteljke kind(eren) erkennen, dan gebeurde dit tijdens de huwelijksvoltrekking.

De naam van het kind kon dan veranderen in de naam van de stiefvader, wat op de geboorteakte werd vermeld. Ook als een persoon zelf zijn naam wilde wijzigen, werd dit op de geboorteakte vermeld.

Verloren gegane archieven met huwelijksbijlagen

Door een bombardement in de Tweede Wereldoorlog in Den Haag in 1945, zijn er van Den Haag en Leiden een aantal van hun registers verloren gegaan, waaronder de huwelijksbijlagen vanaf 1843.

Ook in Noord Holland zijn er diverse archieven verloren gegaan, zie hier een compleet overzicht. En niet alleen archieven gingen verloren, ook complete dorpen zijn van de kaart verdwenen.

Huwelijksbijlagen als cadeautje

Als je interessante huwelijksbijlagen vindt, maak hier dan direct een bewijs van, zorg dat je deze goed ordent, archiveert en deelt met anderen. Het delen kan je ook doen tijdens een familiereunie waarbij je iedereen een kopie geeft van een bijzonder document.

Als je vragen hebt over bepaalde documenten, probeer dan een (groot)ouder of familielid te interviewen om antwoorden op je vragen te krijgen. Je kunt ook gebruik maken van deze vragenlijst.

Bronnen voor huwelijksbijlagen

Start hier met het vinden van huwelijksbijlagen:

Open Archieven – Huwelijksarchieven Genealogie Werkbalk – Huwelijken per stad Zoekakten

Verder…

Volgens de weergeschiedenis zijn mijn opa en oma Lippens op een droge maar koude januaridag getrouwd, met 5*C en windkracht 5 zal het ijzigkoud hebben aangevoeld.

Schakel hulp in als je originele oude trouwfoto’s hebt maar niet goed weet wanneer die zijn genomen, of een oud handschrift niet goed kunt ontcijferen.

In de TV series ‘Verborgen Verleden‘ en het Britse ‘Who Do You Think You Are‘ zoeken ze graag naar de huwelijksbijlagen, omdat die informatie de krenten in de afleveringspap kunnen zijn.

19 april 1950, Amsterdam, de huwelijksvoltrekking tussen mijn ouders. Gelukkig maar!