Openbaarheidsdag, letterlijk een dag van openbaring
De eerste werkdag van het nieuwe jaar is altijd Openbaarheidsdag.
Een Openbaarheidsdag is de dag waarop archieven in Nederland stukken vrijgeven die daarvoor niet toegankelijk waren. Hiervoor gelden vaste regels zoals voor geboorteaktes 100 jaar, huwelijkaktes 75 jaar en overlijdensaktes 50 jaar.
Dit betekent dat in 2023 aktes van de Burgerlijke Stand vrijkomen van geboortes in het jaar 1922, huwelijksaktes van 1947, en overlijdensaktes van 1972. Naast deze standaard feiten, komen ook doodsbriefjes en rechtbankstukken van 75 jaar geleden openbaar (dit kan per archief verschillen). Deze jaartallen schuiven dus ieder jaar een jaar op.
Ook geheime stukken
Maar op deze dag komen er niet alleen de ‘basis’ archieven openbaar. Ook geheime stukken, oorlogsdocumenten, ministerraadnotulen en -rapporten en nog veel meer. Omdat deze informatie 75 jaar ongezien waren, of alleen onder restricties gezien mogen worden, kunnen door deze openbaring nieuwe discussies en journalistieke primeurs komen.
Vroeg of laat komen alle geheimen aan het licht en in de openbaarheid.
Openbaarheidsdag is D-Day voor de genealoog
Na de Openbaarheidsdag breekt voor de genealoog het moment (beter gezegd periode) aan, om de aktes te gaan opzoeken van personen waar je bepaalde documenten nog van mist. Zo kan ik in mijn Checklist een lijst filteren van personen die in 1922 zijn geboren en ik daar nog geen officiële geboorteakte van heb. De geboortedatum klopt wel, maar ik kon het feit nog niet ‘afvinken’. Dat kan ik nu dus wel.
Vooral bij huwelijksaktes die op Openbaarheidsdag vrijkomen (in 2023 is dat 1947) is het belangrijk om alle pareltjes uit de akte te halen, inclusief de huwelijksbijlagen.
Nu is het niet zo dat alle archieven direct in die week alles daadwerkelijk online hebben staan. Dus heb geduld. Als het online nog niet toegankelijk is, neem dan even contact op met het archief. Je kunt de stukken dan in ieder geval in de studiezaal bezoeken of laten scannen.
Verder lezen
- Nationaal Archief – Overzicht openbaarheidsdagen
- Historiek – Welke stukken komen vrij op Openbaarheidsdag?
- NOS – Digitale Openbaarheidsdag, lekker grasduinen
