Registraties van de armen in huiszittenhuizen

Wie had dat ooit gedacht, dat ik mijn oudvader Frans van Eunen zou vinden in een van de huiszittenhuizen in Amsterdam?

Frans, de vader van mijn betovergrootvader was lijstenmaker en gehuwd met Alida Maria Pronk (2e huwelijk). Ze kregen 9 kinderen, waarvan er 7 volwassen zijn geworden (een tweeling werd doodgeboren). Hoe kwam het zover dat zij beroep moesten doen op de armenzorg?

Wat ik wel gevonden heb, is hun ‘akte van onvermogen’. Dit betekent dat zij de kosten om te trouwen niet konden opbrengen. In die akte staat ‘dat zij voor hun huwelijk ‘onvermogend tot het betalen van eene som van twee gulden en tachtig centen zijnde het bedrag der kosten voor acte en schrifturen, welke gerequireerd worden bij het aangaan van zijn voorgenomen huwelijk’.

Wat was een huiszittenhuis?

Eerst geïnitieerd door de kerk, maar later om te voorkomen dat door armoede een opstand zou ontstaan, stelde het Amsterdam stadsbestuur rond 1400 speciale ambtenaren aan. Deze huiszittenmeesters waren verantwoordelijk voor de verzorging van het arme gezin en het uitdelen van voedsel.

Het gebouw van het huiszittenhuis was vooral bedoeld als kantoor voor de regenten. De armen verbleven niet in een huiszittenhuis, maar woonden in hun eigen huis (of beter gezegd krot). Zij konden zich aan de achterkant van het pand inschrijven, en benodigdheden zoals voedsel en turf in ontvangst nemen.

In Amsterdam waren meerdere Huiszittenhuizen, maar de belangrijkste waren die aan de Oude Zijde (ten oosten van de Amstel), opgeheven in 1808. En aan de Nieuwe Zijde (westkant).

Welke gegevens vind je in de Huiszittenhuizen registers?

De informatie die je in deze registers vindt, is zeer compleet.

Het kan voorkomen dat een persoon in meerdere boeken staat vermeld. Als een boek vol raakte, werden personen die al waren ingeschreven overgenomen in het volgende boek. Of als iemand een periode geen bedeling nodig had, maar zich later weer meldde.

In 1870 werd de Armenwet aangepast, waardoor de Huiszittenhuizen werden opgeheven. De zorg voor de armen viel nu onder het Burgerlijk Armbestuur¹.

Zoeken op Open Archieven

Bladeren door de registers

1. Bron: Stadsarchief Amsterdam  ↩