De herkomst van de plaatsnaam Weilburg

De herkomst van de plaatsnaam Weilburg

Omdat de naam Weilburg in mijn stamboom voorkomt, ben ik in de herkomst van deze achternaam gedoken.

In verloop van de tijd wijzigde in geschriften de naam ‘Wilineburch’ of ‘Wileneburch’ (906) in ‘Wilinaburg’, (918), ‘Wilineburg’ (1000), ‘Weilburg’ (1606). In 1652 dook dan uiteindelijk de naam op die heden ten dage nog steeds wordt gebruikt: ‘Weilburg’.

Bezit van Nassau

Ooit was Weilburg onder de naam Nassau-Weilburg een Nassau bezit. Dat is tegenwoordig nog terug te zien aan standbeelden van de toenmalige heersers. Uit deze stam van de Nassaus komt via via het groothertogdom Luxemburgse voort. Henri, groothertog van Luxemburg is nog steeds ook graaf van Weilburg. Eens per jaar schijnt de Luxemburgse groothertogelijke familie in Weilburg te zijn om aldaar begraven familieleden te gedenken.

Riviertje de Weil

In een van de eerste oorkonden die men heeft gevonden waarin van het plaatsje sprake was, werd de naam ‘Wilinia’ de naam van een klein riviertje de Weil, die ongeveer 1000 meter stroomafwaarts vanuit Weilburg in de rivier de Lahn uitkwam.

Aan de monding van de Weil bevond zich een doorgang door de Lahn, die het Taunus-gebied met het Westerwald verbond. Deze belangrijke doorgang aan de Weil was een knooppunt van oude wegverbindingen. Van hieruit kon men via de Weilweg – die de enige toegang bood – de Weilburger bergen bereiken. Zo ontstond de naam ‘Wilineburch’, gedefinieerd als de gemeentelijke begrenzing van een ‘Burg oberhalb der Weil’ (= Wilina).

Keltische oorsprong

Een andere uitleg zegt dat ‘Wilina’ of ‘Wiline’ afkomstig is van de Keltische naam ‘Wil’, volgens de volksmond ook de naam van de keltischen ‘Mondmutter’ Wilbeth. Beziet men in ‘Wilina’ de adjektivische vorm (= de Mondene) kan de Weil zo genoemd worden, omdat dat van Feldberg komt, en omdat de volle maan er zijn hoogtepunt bereikt. Oftewel ‘Weilsberg’ aan de Weilquelle = Berg der Mondmutter Weil.

‘Wilineburch’ betekende ook de ‘mondene Burg’ terwijl de naam eveneens van een oude cultus van de maangodin Wil af kan stammen. Zulke keltische maanculturen zouden zich dan in de bergen hebben opgehouden, waar vandaan de naam ‘Wilineburch’ weer afstamt.

Germanen

Een andere uitleg van de oude Weilnaam ‘Wilina’ levert H. Bahlow. Volgens hem reikt de oorsprong van de naam ‘Wilina’ terug naar voor de tijd van de Keltische horden in Hessen. De later in dit gebied zetelende Germaanse stammen namen weliswaar de oude namen van de vroegere bewoners over, maar in de daaropvolgende 100 jaar ging dit toch weer verloren.

Volgens Bahlow komt de oude naam ‘Wilina’ van het nog oudere ‘Brachina’, ‘Fachina’, ‘Lopina’, ‘Logina’ etc. wat weer wordt gekoppeld met een naam voor water. Volgens zijn methodiek zien we hetzelfde met:

‘Wil’ is in Bahlows uitleg ‘Sumpfwasser’, een woordbetekenis die, het landschap in aanmerking nemende in vroeger tijd in Weil en Lahn bestaan heeft.

Lees ook

Herkomst van de plaatsnaam Weilburg