Zo doe je stamboomonderzoek in Nordrhein-Westfalen

goed om te weten

uitleg

Zo doe je stamboomonderzoek in Nordrhein-Westfalen Duitsland
Bron: Pixabay, vlag Nordrhein-Westfalen

Zo doe je stamboomonderzoek in Nordrhein-Westfalen

Omdat stamboomonderzoek in Duitsland door veel mensen als lastig wordt ervaren, leggen wij je uit hoe je eraan begint. We nemen je mee langs de belangrijkste bronnen, laten je zien waar je digitaal informatie kan vinden en benoemen de meest interessante websites. In dit artikel staat de deelstaat Nordrhein-Westfalen centraal, in het Nederlands ook bekend als Noordrijn-Westfalen.

Nordrhein-Westfalen is na de Tweede Wereldoorlog ontstaan. Het voormalige Koninkrijk Pruisen, dat vanaf 1871 onderdeel was van het Duitse Keizerrijk, bestond uit meerdere provincies. In het westen lagen onder meer de provincies Westfalen en Rheinland (ook Rheinprovinz geheten). De gehele Provinz Westfalen en het noordelijke deel van de Rheinprovinz vormden samen met enkele kleine vorstendommen de nieuwe deelstaat Nordrhein-Westfalen.

Archieven

Het belangrijkste archief in Nordrhein-Westfalen is het Landesarchiv Nordrhein-Westfalen. In de eerste plaats worden hier de archiefstukken afkomstig van regionale overheden, zoals de Rheinprovinz en Provinz Westfalen en de diverse Regierungsbezirke bewaard. Verder vind je er ook de archiefstukken van de besturen van voormalige vorstendommen binnen het grondgebied van de huidige deelstaat.

De verschillende vorstendommen en Pruisische provincies in het Duitse Keizerrijk (1871-1919) op het grondgebied van het huidige Nordrhein-Westfalen.
De verschillende vorstendommen en Pruisische provincies in het Duitse Keizerrijk (1871-1919) op het grondgebied van het huidige Nordrhein-Westfalen.

Naast het Landesarchiv Nordrhein-Westfalen kent de deelstaat ook vele Stadt-, Gemeinde- en Kreisarchive. In Duitsland kent men, net als in België, nog een formeel onderscheid tussen steden en gemeenten. De archieven van een stad en de daartoe behorende deelgemeenten (met stadsrechten dus) worden bij een Stadtarchiv bewaard. Vanzelfsprekend worden de archieven van een gemeente en de daartoe behorende deelgemeenten bij een Gemeindearchiv bewaard.

Basisbronnen

In het grootste deel van de voormalige Rheinprovinz (Rheinland) begint de burgerlijke stand door de Napoleontische aanwezigheid al in 1798 en loopt door tot aan het jaar 1876. Deze oude burgerlijke stand wordt Zivilstand genoemd. In de voormalige Provinz Westfalen begint de Zivilstand rond 1808 en eindigt deze rond 1815 weer. In het gehele Koninkrijk Pruisen, inclusief de Rheinprovinz en Provinz Westfalen wordt de tegenwoordige burgerlijke stand, de Personenstand, ingevoerd in 1874.

Naast de burgerlijke stand bestaan er ook kerkboeken. Deze beginnen zo rond 1600, maar er zijn ook oudere exemplaren. De kerkboeken lopen door tot op de dag van vandaag, er worden immers nog steeds dopen, huwelijken en begrafenissen verricht binnen de vele kerken. Naast de kerkboeken kent men ook zogeheten Kirchenbuchduplikate of Zweitschriften der Kirchenbücher. In de periode dat er in de Provinz Westfalen geen burgerlijke stand was, fungeerden deze als bevolkingsadministratie.

Verder zijn er ook nog bronnen die sterk lijken op de bevolkingsregisters. Het gaat dan om zogeheten Melderegister of Einwohner(melde)karteien. Ter bewaking van de veiligheid in dorpen en steden moest bijgehouden worden wie zich op het grondgebied van een bepaald dorp of bepaalde stad bevond. Dat deed men in Melderegister of Einwohner(melde)karteien. Deze bronnen lijken veel op de Nederlandse en Belgische bevolkingsregisters, maar de begindatum verschilt van plaats tot plaats.

Digitalisering

Ondertussen is er al flink wat aan basisbronnen gedigitaliseerd in Nordrhein-Westfalen. Grote delen van de akten van de burgerlijke stand kan je gratis raadplegen op de website van het Landesarchiv Nordrhein-Westfalen. Daarnaast vind je er ook kerkboeken en de Kirchenbuchduplikate, die ook wel Zweitschriften der Kirchenbücher worden genoemd.

Verder kan je op Matricula Online gratis vele katholieke kerkboeken raadplegen. Voor de protestantse kerkboeken moet je bij Archion zijn, dat best veel geld vraagt voor online toegang tot hun verzameling. Daarnaast is er ook nog Ancestry dat zowel de akten van de burgerlijke stand, enkele Melderegister en vele katholieke en protestantse kerkboeken tegen betaling aanbiedt.

Websites

Veruit de belangrijkste website voor de deelstaat Nordrhein-Westfalen is het portaal Archive in Nordrhein-Westfalen. Op dit portaal bieden het Landesarchiv Nordrhein-Westfalen, vele Stadt- en Gemeindearchive en diverse andere archieven, zoals die van bedrijven, kerken en universiteiten, hun archiefinventarissen aan, waar doorheen je kan zoeken naar archiefstukken. Sommige Stadt- en Gemeindearchive hebben ook een eigen website waar soms meer te vinden is.

Op de Wiki van Compgen kan je ook een hoop informatie vinden met betrekking tot genealogisch onderzoek in Nordrhein-Westfalen. Zo vind je er niet alleen achtergrondinformatie, maar kan je ook zoeken in meerdere genealogische databanken. Er zijn bijvoorbeeld vele Ortsfamilienbücher (OFB’s), een soort van bevolkingsreconstructies, die je er kan vinden, maar ook een bidprentjesdatabank en adresdatabank. Bidprentjes kan je bovendien ook raadplegen op de site van de Westdeutsche Gesellschaft für Familienkunde.

Reageer op dit artikel
Opmerkingen over artikel
Bezig met versturen

Wil je een donatie doen?
Yory is non-profit, maar de kosten zijn zeker € 600 per jaar. Met donaties kan dit platform blijven bestaan.

Yolanda Lippens donatie