Pieter zegt ‘Vaarwel Amsterdam, welkom Saint-Omer’

Pieter zegt ‘Vaarwel Amsterdam, welkom Saint-Omer’

Wat voorafging

Iedere familie heeft wel zijn eigen zwakke moment. Er ontstaan ruzies en discussies binnen huishoudens. De ene verlaat het nest voorgoed, terwijl de andere blijft.

Zo is dit het geval geweest binnen de bekende familie “de VLAMING van OUTSHOORN”. Deze familie is van oudsher Vlaming. De familie is afkomstig uit Gent (België), en later geëmigreerd naar Amsterdam. De motieven voor deze verhuizing zijn nog niet duidelijk. We spreken hier van een familie die door de tijd heen, zijn naam zag veranderen. Oorspronkelijk noemden ze zich DE VLAMING, maar later spreken we van DE VLAMING VAN OUTSHOORN, en soms alleen “van OUTSHOORN”, uiteraard met verschillende schrijfwijzes.

Nederlandse tak

Iedereen heeft wel eens van deze familie gehoord. Maar om een goed beeld te scheppen moeten we teruggaan naar de stamvader van de Nederlandse tak.
Cornelius de VLAMING de Oudere zag het levenslicht rond 1450 in Gent, trouwde in 1485 te Amsterdam met dame Aleida van DIEMEN. Ze krijgen een zoon genaamd Cornelius die op 15/07/1491 het licht zag.

Cornelius “de jongere” trouwde met Tiet Jan EVERTSZNDR. Daaruit ontstonden er 5 kinderen, allen geboren te Amsterdam.
De oudste was Cornelius, geboren in 1521. Hieruit zijn er belangrijke telgen ontstaan waaronder: Dirk de VLAMING van OUDSHOORN (de oudere). Hij was burgemeester van Amsterdam in de jaren 1630, 1633, 1635, 1640 en 1642. Iedereen kreeg er ook de titel, namelijk heren van Outshoorn en Gnephoek

Het vertrek

Leugens en afstoot

De jongste zoon van Cornelius “de jongere” en Tiet Jan EVERTSZNDR. was Dirk (Thierry). Dirk werd geboren in 1533 in Amsterdam en trouwde met Aefje FOPS. Thierry kreeg tevens de titel “heer van Oudshoorn en Diemen”. Maar door allerlei oorzaken werd Dirk verstoten door zijn vader wegens bedrog. Zijn rechten en eigendommen werden allemaal aan zijn zuster Maria gegeven. Hij kwam hierdoor in “ongenade” bij zijn familie. Een echte reden voor deze afstoot is niet zeker, sommigen denken dat hij veranderde van religie of puur uit wraak voor iets wat hij niet deed, “familie-eer?

De verstoting van Dirk door zijn vader illustreert de strikte sociale normen en verwachtingen van adellijke families in die tijd. Zijn huwelijk met Aefje FOPS, waarschijnlijk beschouwd als een “ongeschikte” keuze, leidde tot een breuk met zijn familie, wat aangeeft hoe belangrijk status, afkomst, en familiebelangen waren in de vroegmoderne samenleving.

Vertrek naar Frankrijk

Nadat Dirk (Thierry in het Frans) een familiedrama had verricht, besloot zijn oudste zoon Pieter om te vertrekken. Pieter was bij zijn vertrek “gedeeltelijk heer van Diemen”. De reden van zijn vertrek is onzeker en voorlopig niet te achterhalen. Wat eigenaardig is, is dat hij “gedeeltelijk heer van Diemen” was, dit terwijl zijn vader al zijn titels verloor. Waarom dit het geval was, is nog een vraagteken.

Pieter besloot om zich in Saint-Omer, Frankrijk te vestigen. Waarschijnlijk had hij daar vrienden wonen en kon hij daar handel voeren. Pieter was tevens handelaar en waarschijnlijk ook katholiek, anders zou hij niet in Saint-Omer blijven, vermits die streek heel katholiek was.

Er zijn aanwijzingen dat Pieter de Vlaming van OUTSHOORN die zich rond 1580 in Saint-Omer vestigde, mogelijk afstand had van zijn familie of dat er enige spanning bestond. De context van zijn tijd biedt enkele mogelijke redenen voor een breuk of verwijdering van zijn familie.

Mogelijke redenen zijn:

1. Religieuze en Politieke Redenen: De jaren rond 1580 vielen midden in de Tachtigjarige Oorlog, waarin religieuze en politieke verdeeldheid tussen katholieken en protestanten in de Lage Landen leidde tot grote spanningen binnen families. Als deze Pieter bijvoorbeeld protestantse sympathieën had en zijn familie katholiek was (of andersom), kan dit tot verwijdering hebben geleid. Religieuze afwijkingen werden in die tijd vaak gezien als zeer ernstig en konden tot uitgesproken afstand van familieleden leiden.
2. Economische of Persoonlijke Keuzes: Soms leidde een afwijkende levensstijl of andere economische keuzes tot frictie binnen koopmans- en patriciërsfamilies. Indien Pieter bijvoorbeeld zonder goedkeuring van de familie een eigen handelsroute was begonnen of schulden had gemaakt, kan hij zich uit economische noodzaak in Saint-Omer hebben gevestigd, mogelijk zonder volledige steun van zijn familie.
3. Sociale Normen en Verwachtingen: Binnen vooraanstaande families waren er vaak sterke verwachtingen en plichten, zoals het aangaan van strategische huwelijken of het voortzetten van familiale handelsbelangen. Een keuze om naar een andere regio te verhuizen of om een huwelijk aan te gaan dat niet door de familie werd goedgekeurd, kon tot spanningen leiden. Dit kan zijn interpretatie hebben gekregen als “verstoting”, zeker als hij bewust koos voor een nieuw leven in Frankrijk, weg van zijn familie en sociale kring in Nederland.

Huwelijken

Eenmaal in Frankrijk weten we dat Pieter zich goed heeft ingeburgerd. Hij bekeerde zich tot het Katholicisme of hij was het al voor zijn trouw vermits hij voor de katholieke kerk trouwde. Uiteraard, kunnen we niet achterhalen of hij bij geboorte al katholiek was of niet.

Pieter trouwt voor de eerste keer op 04/07/1583 te Saint-Omer met vrouwe Jeanne PIGOUCHE. Zij behoort tot de lokale adel. Bij zijn trouw was er geen enkele familielid van Pieter aanwezig. Dit is een teken dat er geen contact meer was met zijn Amsterdamse familie. Hieruit ontstonden 3 dochters.

PIeter trouwt voor een tweede keer op 10/01/1594 met vrouwe Laurence WYNSSON. Hier kwamen er geen kinderen in voort.

Opnieuw weduwnaar hertrouwt Pieter in 1599 met vrouwe Marie COLOMBIER. Hieruit ontstond er een zoon.

Pieter was een handelaar, maar investeerde ook in “windmolens” en kon zich rond 1636 een adellijke titel kopen. Hij kreeg de titel van “Écuyer et Sieur de Lassus et de la Malassise“. Later werd hij schepen van de stad Saint-Omer.
Op zich niet slecht voor een Nederlandse migrant. De ambtenaren hadden het wel heel lastig om zijn naam te noteren en uit te spreken.

Waarom “van OUTSHOORN”?

Het is opmerkelijk dat de Franse tak van de familie De Vlaming de toevoeging “van OUTSHOORN” bleef gebruiken, zelfs zonder direct contact met hun Nederlandse familieleden. Dit kan te maken hebben met enkele historische en praktische redenen die ook zonder direct contact van invloed waren op het behoud van de naam:

1. Status en Herkenning: Het voeren van een dubbele naam, vooral met een toponiem als “van OUTSHOORN,” gaf een zeker prestige en distinctie. Zelfs ver van Nederland konden families met deze naam hun afkomst en hun banden met een prominente familie in de Nederlandse Republiek impliciet tonen, wat zowel in de Franse als de Nederlandse context voordelig kon zijn.
2. Familietrots en Identiteit: Ondanks een mogelijke fysieke en communicatieve afstand kan er sprake zijn geweest van een gevoel van familietrots en identiteit. Zelfs zonder nauwe banden konden leden van de Franse tak zich bewust zijn van hun afkomst en het statusverhogende effect van de naam “van OUTSHOORN.” Dit kan hebben bijgedragen aan de beslissing om deze naam in stand te houden als een manier om hun achtergrond te respecteren en als herkenbaar kenmerk van hun identiteit.
3. Praktische Overerving: In historische documenten zoals eigendomsaktes, testamenten en doopregisters werd de naam vaak formeel vastgelegd en doorgegeven aan volgende generaties. Zelfs zonder direct contact zouden kinderen en kleinkinderen de naam via deze documenten geërfd kunnen hebben, wat automatisch leidde tot het in stand houden ervan. In een tijd waarin families zich meer baseerden op geschreven tradities en minder op regelmatig contact, kon zo’n naam makkelijk behouden blijven als onderdeel van hun formele identiteit.
4. Continuïteit van Handels- en Familieconnecties: Hoewel er geen frequent contact meer was, bleven de banden tussen Nederland en Frankrijk in de 17e eeuw aanwezig, vooral in handelsnetwerken. Het behoud van een “Nederlandse” naam met statuswaarde zou ook praktisch kunnen zijn geweest voor handelsbetrekkingen of sociale connecties. In Franse handelskringen werd het soms als positief gezien om geassocieerd te worden met de succesvolle Nederlandse kooplieden en ondernemers van die tijd.

Samenvatting

Samengevat hield de Franse tak waarschijnlijk vast aan de naam “Van Outshoorn” vanwege de combinatie van prestige, een gevestigde identiteit in geschreven documenten, en mogelijke voordelen binnen handels- en sociale netwerken, zelfs zonder regelmatig contact met hun Nederlandse familieleden.

Lees hier het vervolgverhaal.

Publiceer hier je stamboom online

Pieter zegt ‘Vaarwel Amsterdam, welkom Saint-Omer’