De kans dat je een afstammeling van Karel de Grote bent is groot. De kans dat je dat goed onderbouwd kunt aantonen is klein.
Voorouders die rond 800 leefden zijn zo’n 40 generaties van ons verwijderd. In generatie 40 hebben we theoretisch 240 voorouders, dat zijn er 1.099.511.627.776. Terwijl er in heel Europa toen naar schatting slechts 20-30 miljoen mensen leefden. Dat zijn dan mensen van meerdere generaties en ook veel mensen die geen kinderen of kleinkinderen hebben gekregen.
Stel je feitelijke aantal voorouders in die generatie is 2 miljoen dan moeten ze gemiddeld allemaal 550.000 keer voorkomen in je kwartieren om tot het astronomische getal van 1 biljoen te komen.
‘Maar ik stam toch niet van adel af, laat staan een koning’
Het zou kunnen dat je alleen maar van ‘gewone‘ mensen afstamt en nergens adellijke voorouders hebt. Heel waarschijnlijk is dat niet, want als je een aantal generaties teruggaat, kun je meestal al zien dat er een groot verschil is in de maatschappelijke klasse van je voorouders.
Bij de meeste van ons zitten er zowel arme dagloners tussen als rijke boeren, een schoolmeester of notabelen. Iedere generatie terug verdubbelt het aantal voorouders en neemt de kans op variatie toe. Dus je kunt zonder het te weten van adel afstammen.
Karel de Grote en zijn nazaten vormden de hoogste adellijke klasse. Nog eeuwen na hem genoot je als adel extra aanzien als je hem onder je voorouders kon rekenen. Maar ook zijn nazaten trouwden met huwelijkspartners van een iets lagere klasse, en hun kinderen ook weer. En sommigen kregen bastaarden. Die kregen vaak wel een goede job, maar werden niet als adel beschouwd. Dus onder de nazaten van Karel zit heel veel ‘gewoon’ volk.
Karel de Grote als heilige graal voor de genealogie?
Tot op de dag van vandaag klinkt het lekker als je kunt zeggen dat je van Karel de Grote afstamt. Voor veel genealogen is het dan ook het hoogst haalbare. Voor de één omdat het bijzonder klinkt, voor de ander omdat het een geweldige puzzel is om zo’n afstamming geloofwaardig te onderbouwen.
Het rekensommetje aan het begin laat zien dat een afstamming van Karel de Grote helemaal niet zo uitzonderlijk is. En het laat ook zien dat een afstamming in genetische zin ook niet zoveel verwantschap inhoudt. En toch heeft het wel wat om de puzzel te leggen.
Hoe ver kun je terug met genealogie?
Mensen vragen mij weleens hoe ver je in de tijd terug kunt. Tot pakweg 1700 kun je de meeste voorouders wel terugvinden. Er voor is het afhankelijk van wat er aan archieven bewaard zijn. Onderzoek in de 17e eeuw is leuk en ik weet van menig voorouder ook waar ze toen woonden. Voor 1600 zijn de bronnen op de meeste plekken te schaars om nog verder te komen. Voor 1500 vind je bijna alleen maar adellijke voorouders en hun bastaarden.
Met adel kun je soms nog wel een heel eind verder terug in de tijd. Werken de archieven en de omstandigheden mee, dan kun je tot Karel de Grote en zijn voorouders komen. Arnulf van Metz en Pepijn van Landen die beide aan het einde van de 6e eeuw geboren zijn, zijn de vroegste voorouders die met redelijke zekerheid aan te tonen zijn.
Sommige menen dat je nog verder kunt naar de Merovingische koningen of Romeinse senatoren, maar grondig bewijs daarvoor ontbreekt vooralsnog. Prins Carlos de Bourbon-Parma die in mannelijke lijn van Hugo Capet afstamt, en nog een paar generaties daarvoor, komt ook niet verder dan 600. Een aansluiting op vroegere hogere adel kan je tot in de vroege middeleeuwen terug brengen.
Afstammelingen van Karel de Grote
Er is een website over Karel de Grote waar meerdere stamreeksen opstaan van mensen die menen een afstamming aan te kunnen tonen. Als je daar op kijkt, zul je zien dat er veel vrij gewone mensen zijn die aardig wat generaties terug moeten voor er adellijke voorouders in beeld komen.
Aanvankelijk werd er op die site alles gepubliceerd dat er enigszins betrouwbaar uit zag. Bij nadere bestudering bleek dat er toch best wel vaak onbewezen relaties instonden. Ze hebben de reeksen laten staan die vragen oproepen, maar daar wel een waarschuwing bij geplaatst. Nieuwe reeksen komen er alleen op als ze aansluiten bij een oudere onderbouwde reeks.
Hoe kom je erachter hoe jij van Karel de Grote afstamt?
Laat ik voorop stellen dat je niet zonder het werk van anderen kunt. Het begint met simpele noeste arbeid. Zoek je voorouders uit in de volle breedte en als je een onderscheidende naam tegenkomt, zoek dan eens online of er al iemand die naam wat verder uitgezocht heeft. Je kunt zomaar een afstammingsreeks tegenkomen, maar ze liggen doorgaans niet voor het oprapen. Het blijft een combinatie van blijven graven door eigen onderzoek, literatuur raadplegen en ‘toevalstreffers’.
‘Beroemdheid? Zelfs Keizerin Maria-Teresia was voor iemand gewoon Tante Trees.‘
Wat is er de lol van?
Het is een leuke manier om de geschiedenis te ontdekken. Dat wil zeggen, als je het goed doet. Heb je eenmaal een (mogelijke) afstammingslijn gevonden begint het echte werk pas. Controleren of het wel klopt.
Er komen best veel aannames en fouten voor in de genealogie. Dus reken jezelf niet meteen rijk. Ik heb zelf ook meerdere mogelijke afstammingsreeksen bekeken en er is er vooralsnog maar één overeind gebleven.
Door iedere generatie te bekijken of het wel klopt – of het wel met voldoende bewijs te staven valt – kom je door iedere periode van genealogisch onderzoek. Als je daarbij ook de moeite neemt om te onderzoeken met wie je te maken hebt, leer je ook steeds meer over onze geschiedenis. Met als bijzonder aspect dat het niet de algemene geschiedenis is met veldslagen en jaartallen, maar het is de geschiedenis zoals zich die generatie na generatie door en met mensen ontvouwde.
Dan ga je ook ontdekken dat er tussen nu en Karel de Grote nog veel meer interessante mensen geleefd hebben. Zo is Lodewijk de Vrome, de zoon van Karel niet minder interessant. Wist je bijvoorbeeld
- Dat hij Judith als tweede vrouw nam nadat ze een missverkiezing had gewonnen?
- Dat de strijd tussen zijn zoons de basis is voor de scheiding en strijd tussen Frankrijk en Duitsland?
- Dat o.a. de graven van Vlaanderen en Holland afstammen van zijn kleindochter Judith die door Boudewijn geschaakt werd?
- En dat als je via de graven van Holland of Gelre van Karel afstamt, Alfred de Grote (van Wessex) ook een voorouder van je is?
Kortom
Heb je Europese voorouders dan is de kans heel erg groot dat je op de één of andere manier van Karel de Grote afstamt. Daar is niets bijzonders aan. Het is wel bijzonder als je kunt aantonen langs welke lijn je van Karel de Grote afstamt. Accepteer niet zomaar wat anderen beweren, maar ga zelf op zoek naar de bronnen en het bewijs.
En gebruik die zoektocht om meer te leren over de tijd waarin je voorouders leefden. Zo wordt de zoektocht naar je verste voorouders een leuke puzzel met heel veel nieuwe, en vooral ook andere kennis over onze geschiedenis met veel interessante mensen.
Bronnen voor onderzoek
Website over Karel de Grote Groep over Middeleeuwse Genealogie
| In het spoor van je voorouders Een familiebijbel bevat veel info | Huizen in het kadaster vinden Een archieftoegang biedt meer dan je denkt |
