De overlevingskansen van onze voorouders tijdens de cholera epidemie in Amsterdam, waren zorgelijk laag.
In 1866 werd de balans opgemaakt van de slachtoffers: De arts Isaac Teixeira de Mattos telde maar liefst 1104 sterfgevallen in ruim 4 maanden.
In kaart brengen
Om de cholera epidemie letterlijk in kaart te brengen, werd er een plattegrond ontworpen.
Hierop zijn de (destijds) 50 wijken in Amsterdam te zien, waarbij de slachtoffers in verhouding met de inwoners, per week worden getoond.
Op de deelafbeelding is goed te zien dat de wijken in de Jordaan (links) zwaar werden getroffen. Maar de wijken aan de dure panden in de grachtengordel vielen veel minder slachtoffers.
Meerdere epidemieën
Amsterdam was al eerder door heftige cholera epidemieën getroffen, namelijk in
- 1832-1833, met 1400 doden (landelijk 10.000)
- in 1848, met 3000 doden (landelijk 22.000)
- en in 1866.
Veel angst, weinig kans
De angst zat er goed in bij de bevolking. Vooral omdat de ziekte zich zo razendsnel verspreidde, waar niemand een verklaring voor had. Bovendien wisten ze ook niet hoe ze het moesten behandelen. Patiënten hadden een overlevingskans van niet meer dan 50 procent.
Er kwamen wel quarantaine maatregelen, maar die werden niet echt nageleefd. De werkonderbreking in de havens duurde maar kort, want men wilde hoge prijzen en werkeloosheid voorkomen. Toch gingen mensen hun huizen ontsmetten, warme(re) kleding dragen en werd geadviseerd om drukke plekken, zoals de kermis, te vermijden.
‘De beste dokter is hij die alle ziekten doorstaan heeft.’
Samenhang sociale klasse
Pas in 1854 werd ontdekt dat besmet drinkwater de verspreider was van cholera. Hierna kwamen er maatregelen om de riolering te verbeteren. Daarbij werd er meer schoon drinkbaar beschikbaar via de duin waterleidingen.
Door die kennis waren er in 1866 relatief minder slachtoffers in Amsterdam, maar triest genoeg nog te veel. Daarbij bleek – mede dankzij de kaart – dat het sterftepercentage in de arme wijken zoals de Jordaan, maar liefst 33 procent hoger was dan bij de bewoners van de grachtengordel.
Wil jij meer weten over de cholera in de plaats van jouw voorouders? Zoek dan in hun online archief op ‘cholera’.
Bronnen
Cholera in Amsterdam Cholera in Friesland Cholera in Brabant Cholera in Rotterdam Cholera in Zeeland
Geschiedenis van de rechtspraak in NL | Soldaten bij Belgische voorouders | Generaties van kinderen
| Zieke voorouders Het Flevolands Archief Op zoek naar relaties | Personeel gezocht Krijg snel hulp! Het dagelijks nieuws | Parochieregisters Over Yolanda Lippens Mijnheer de Redacteur! |
