Hoe zoek je naar secundaire archiefbronnen in Duitsland?

Hoe zoek je naar secundaire archiefbronnen in Duitsland?

Het vinden van scans van akten van de Duitse burgerlijke stand kan soms al een heel karwei zijn. Mocht je deze horde zijn overkomen, hoe kan je dan bij de secundaire bronnen geraken? Denk bijvoorbeeld aan belastingkohieren, bronnen voor doodsoorzaken, militieregisters. Of aan vergunningen, bevolkingsregisters en documenten in het kadaster.

Om je een eindje op weg te helpen, geven we je een aantal nuttige tips. Hopelijk kun je met gebruikmaking van deze tips zelf je weg in het Duitse archievenlandschap vinden. Zo kun je in ieder geval de secundaire bronnen uit de archieven van de (voormalige) gemeente- of stadsbesturen raadplegen.

1. Waar wordt het archief bewaard?

Een eerste en heel belangrijke stap is om proberen te achterhalen waar het archief van het gemeentebestuur van een bepaalde gemeente bewaard wordt. In deze archieven vind je namelijk een hoop uiteenlopende stukken. Stukken die in de inleiding al aan bod kwamen.

In sommige gevallen zijn deze archieven overgebracht naar een zogeheten Landesarchiv, het archief van een deelstaat. In andere gevallen zijn de archieven van (voormalige) gemeentebesturen overgebracht naar een eigen Gemeindearchiv of Kreisarchiv. Soms worden deze nog in het gemeentehuis bewaard.

2. Hoe raadpleeg ik de inventaris?

Van zodra je weet waar het betreffende archief van het (voormalige) gemeentebestuur bewaard wordt, ga je op zoek naar een inventaris van dit archief. Een inventaris of toegang wordt in Duitsland Findbuch genoemd. Dit is een logisch gerangschikt overzicht van alle stukken (inventarisnummers) die je in een bepaald archief, bijvoorbeeld van een gemeentebestuur, kan vinden.

Je moet een beetje geluk hebben, maar soms kan je de Findbücher of inventarissen raadplegen via de website van een Landes-, Kreis- of Gemeindearchiv. Weet overigens dat je ook via Archivportal-D naar deze inventarissen kan zoeken. Is er nog geen digitale inventaris beschikbaar, mail in dat geval dan eens naar het archief of de gemeente, of ze deze kunnen doorsturen. Soms hebben ze zelf, in de leeszaal, wel een PDF- of Excel-versie van de inventaris.

3. Waar kan ik de stukken inzien?

Als je de betreffende inventaris – het Findbuch dus – hebt kunnen vinden of daar aan bent kunnen komen, ga je daarin op zoek naar de stukken die je graag zou willen bekijken. Deze stukken zijn in principe altijd gekoppeld aan een bepaald inventarisnummer. Indien bij het Findbuch ook scans aan de inventarisnummers zijn gekoppeld, kan je de scans direct bekijken.

In het andere geval kan je ervoor kiezen het betreffende Landes-, Kreis- of Gemeindearchiv of gemeentehuis te bezoeken en daar de specifieke inventarisnummers aanvragen om te raadplegen. Wat je echter ook kan doen is de archiefinstelling of gemeente mailen en vragen of ze de gezochte stukken voor je kunnen scannen. Vergeet dan niet de betreffende inventarisnummers en de naam van het Findbuch te noemen.

Lees ook

Help, bij welk archief moet ik in Duitsland zijn?

(Zoeken naar) Findbücher in Duitsland

Hoe zoek je naar secundaire archiefbronnen in Duitsland?