Oh nee, mijn stamboom is gestolen!
Vaak hoor je mensen zeggen dat hun stamboom is gestolen, waarmee ze bedoelen dat een ander hun gegevens online heeft overgenomen of gekopieerd. Mag dat zomaar? En hoe zit dat juridisch?
Wat is eigenlijk een stamboom?
Als eerste stel ik een wellicht vreemde maar juist heel belangrijke vraag: Wat is eigenlijk een stamboom?
Een stamboom is een overzicht van familiegeschiedenis, samengesteld uit namen, data en relaties. Deze gegevens zijn in de basis afkomstig uit openbare bronnen zoals geboorte-, huwelijks- en overlijdensakten en het bevolkingsregister. Het samenstellen van een stamboom kan veel tijd en moeite kosten, wat het voor mensen een waardevol project maakt.
Juridisch perspectief
Vanuit juridisch oogpunt is een stamboom geen eigendom in de traditionele zin. Maar je hebt wel te maken met bepaalde rechten met betrekking tot genealogische gegevens. Hier zijn enkele belangrijke punten:
- Feiten zijn niet auteursrechtelijk beschermd: De namen, data en relaties in een stamboom zijn feiten en kunnen niet worden geclaimd als eigendom. Deze informatie is openbaar verkrijgbaar en iedereen mag deze informatie gebruiken.
- Creatieve presentatie: Echter, als iemand een stamboom op een unieke manier presenteert, bijvoorbeeld in een grafisch ontwerp of een geschreven verhaal, kan die specifieke vormgeving wel auteursrechtelijk beschermd zijn. Het kopiëren van die presentatie zonder toestemming kan dan een schending van auteursrecht zijn.
Ethisch perspectief
Hoewel het juridisch gezien niet verboden is om gegevens uit een stamboom over te nemen, wordt het in de wereld van de genealogie vaak als respectloos ervaren. Er is vaak jaren (of levenslang) aan een stamboom gewerkt, dus enige erkenning wordt dan wel op prijs gesteld.
Uit ethisch oogpunt is het daarom wel netjes om de stamboomhouder te benaderen en te vragen of je de gegevens mag gebruiken. Overigens is het altijd goed om te connecten met een andere stamboomhouder over dezelfde stamboom, al is het maar om vragen aan elkaar te stellen.
Als contact opnemen niet lukt of mogelijk is, dan is het sowieso netjes als je de oorspronkelijke onderzoeker de erkenning geeft en hem als bron vermeldt.
Wat als foto’s zijn gestolen?
Bij het kopiëren en gebruiken van foto’s is het een stuk strenger. Want hierbij krijg je namelijk te maken met portretrecht en fotograaf rechten, wat belangrijke juridische concepten zijn (vooral als het gaat om online foto’s).
Het portretrecht beschermt de rechten van personen die herkenbaar op een foto staan. Je mag dus geen foto van een nog levend iemand online plaatsen zonder zijn toestemming. Als de persoon op de foto is overleden, dan krijg je te maken met het fotograafrecht.
‘Stelen is een teken van een tekort aan creativiteit.‘
Fotografen hebben namelijk auteursrecht op de foto’s die ze maken. Dat auteursrecht ontstaat automatisch zodra een foto wordt gemaakt en blijft 70 jaar na het overlijden van de fotograaf geldig. Fotografen hebben daarnaast ook persoonlijkheidsrechten, wat betekent dat ze kunnen eisen dat hun naam wordt vermeld bij hun foto en dat die niet zonder toestemming wordt aangepast.
Vraag toestemming
Houd dus als standaard aan dat je, zodra je data of foto’s uit een stamboom wil overnemen, toestemming aan de maker/houder vraagt voordat je het zelf publiceert. Als je dit hebt gekregen, bewaar dan die correspondentie om in de toekomst misverstanden met familieleden of nazaten te voorkomen.
Aan de andere kant…
Als je stamboom is ‘gestolen’, kan je ook denken ‘Nou en? Ik wist van tevoren dat zodra ik mijn GEDCOM online zet, het voor iedereen toegankelijk is. En wat maakt het eigenlijk uit dat iemand gegevens van mij overneemt? Misschien is die informatie voor hem cruciaal, en misschien zijn we wel familie!’ Maar ja, niet iedereen kan zo denken, en dat is logisch.
Conclusie
Een stamboom is in de basis geen eigendom, maar het is wel begrijpelijk dat mensen zich gekwetst kunnen voelen als hun werk zonder toestemming wordt gebruikt. Het is daarom altijd netjes en respectvol om toestemming te vragen en/of de bron te vermelden, ook al is het niet verplicht.
Lees ook
Oh nee, mijn stamboom is gestolen!
