De herkomst van de achternaam Dannenburg
Mijn moeder, Maria Elisabeth Dannenburg, zei altijd dat ze Deense roots had. De achternaam Dannenburg komt in Nederland niet zo vaak voor. Daarbij vermoed een groot deel van de personen die Dannenburg heten, dat ze familie van elkaar zijn.
De herkomst van de achternaam Dannenburg is typisch een toponiem, ofwel genoemd naar de plaats waar iemand vandaan komt. Maar in dit geval staat er geen ‘van’ voor, zoals klassieke toponiemen als van Asperen, van Duin, van Dijk.
Van Dannenberg naar Dannenburg
Bij het uitpluizen van de stamboom van de vader van mijn moeder, mijn opa Andries Dannenburg, zie ik dat mijn oudbetovergrootvader (de betovergrootvader van mijn betovergrootvader van mijn moeder) als Danne(n)berg wordt geschreven. Dus ik vermoed dat tijdens die generatie de naam – wellicht per ongeluk – gewijzigd is van Dannenberg naar Dannenburg.
Beide namen komen in Nederland niet zo vaak voor, volgens het CBG in 2007:
- Dannenburg – voornamelijk in Nederland – ca. 84 personen, waarvan de meesten rond regio Amsterdam.
- Dannenberg – zowel in Nederland als Duitsland – ca. 404 personen, waarvan de meesten in Oost-Gelderland (Rijssen).
Deze aantallen komen qua verhouding overeen met de gevonden namen in de telefoongids.
Overigens zijn van de achternaam Dannenburg vele varianten te vinden: Danenberg, Dansberg, Denneberg, Dennenberg, Tanneberg. Maar Dannenberg komt duidelijk vaker voor dan Dannenburg.
Verspreiding in Europa
Volgens Geneanet (let op: dit zijn aantallen gebaseerd op gepubliceerde stambomen), is de verspreiding van de achternaam Dannenburg het meest geclusterd in West-Midden-Nederland, en enkelen in Centraal-Noord-Duitsland.
Als ik de verspreiding van Dannenberg bekijk, zie ik een vette cluster in zowel Nederland als Noord-Duitsland, met verspreiding naar Denemarken en Noord-Oost-Europa.
‘Europese Gemeenschap: een Griek die met een Deense vrijt.‘
Het is een feit dat de oorsprong van mijn moeders familienaam Dannenberg is. Maar was vermoeden terecht dat herkomst van haar achternaam uit Denemarken komt? Ik heb het e.e.a. uitgezocht, en ben hele interessante informatie tegengekomen.
Drie keer Dannenberg in Duitsland
Als zoek naar een plaats Dannenberg, vind ik er in Duitsland maar liefst drie:
- Dannenberg aan de Elbe
- Dannenberg bij Marienheide
- Dannenberg bij Grasberg
Het kunnen dus alle drie de plaatsen zijn waar mijn Dannenburg voorvaders vandaan kwamen (of niet). Maar iets valt mij op bij Dannenberg aan de Elbe: Dit plaatsje is tegenwoordig een toeristische trekpleister, mede door zijn kasteel en geschiedenis wat teruggaat tot de 12e eeuw. En er is een connectie met Denemarken.
Deense koning Waldemar II
Het kasteel Dannenberg wordt voor het eerst in 1153 in documenten vermeld. Hertog Heinrich de Leeuw wilde zich daar vestigen, en gaf Volrad I von Dannenberg de opdracht om daar een nederzetting te stichten.
In 1223-1224 werd de Deense koning Waldemar II samen met zijn zoon opgepakt op het Deense eiland Lyö, en naar de toren van het kasteel Dannenberg afgevoerd en gevangen gehouden. Waldemar is daar overleden en begraven, waarna de toren later naar hem is vernoemd. Helaas is het kasteel in de 19e eeuw afgebroken en is alleen de burcht bewaard gebleven.
De vlag van Denemarken
Interessant is dat tijdens de slag bij Lyndanisse in 1219, waar Waldemar II de Esten versloeg, volgens de legende een rood doek met een wit kruid uit de hemel viel. Deze doek werd bekend als de ‘Dannebrog‘, en is sindsdien de vlag van Denemarken.
Ook interessant is de Deense prinses Dorothea van Denemarken (van Oldenburg), 1546-1617. Haar dochter Sybillia (1584-1652) trouwt met hertog Julius Ernst van Brunswijk-Dannenberg.
De voornaam Andries
Trouwens, De voornaam Andries komt veel voor in mijn Dannenburg tak. Het blijkt dat deze voornaam niet alleen het meeste voorkomt in Nederland, maar ook in Duitsland en Zuid-Scandinavië. Dat maakt de gedachte van een Deense afkomst wel sterker.
Er zijn dus meerdere linken met de naam Dannenberg en Denemarken. Maar hoe ik dat moet vertalen naar een eventuele Deense herkomst, weet ik niet. Het verhaal wat in de familie rondging is waarschijnlijk door de overdrachten verkromd, waardoor het niet meer zuiver te herleiden is. Maar door bovengenoemde linken vind ik het zeker een serieuze optie.
Vastgelopen rond 1750
Ik heb nog niet kunnen ontdekken wanneer mijn Dannenburg voorvaders naar Nederland is gekomen; momenteel loop ik vast rond 1750 in Den Haag. Er zijn nog veel DTB boeken door te struinen waar ik hopelijk een link (herkomst) ga tegenkomen. Zodra dat gebeurd zal ik dit artikel direct updaten.
Suggesties? Ik hoor ze graag!
Meer lezen
Bronnen
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Lees ook
De herkomst van de achternaam Dannenburg
