De grootste collectie Nederlandse oorlogskranten 1940-1945

Yolanda Lippens

meer dan alleen lezen

DONEER AAN YORY

Houd de site online!

bron woii

Oorlogskranten in Delpher — Bron: Delpher, voorblad van de Verzetskrant 'de Waarheid'

Beleef de grootste collectie Nederlandse oorlogskranten 1940-1945

In deze titel zeg ik bewust het woord ‘beleef’, omdat ik tijdens het lezen van artikelen uit verzetskrant ‘de Waarheid’ van top tot teen kippenvel kreeg. Het was voor mij meer dan lezen, het was een beleving. En dat gun ik jou ook.

80 jaar vrijheid

Op 4 en 5 mei 2024 herdenken en vieren we onze 80-jarige vrijheid. Het thema voor dit jaar is ‘Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid’. Hiermee vraagt het Nationaal Comité aandacht voor de nog altijd pijnlijke littekens die de Tweede Wereldoorlog in onze samenleving achterliet. Want het blijkt dat niet alleen de oorlogsslachtoffers geleden hebben, maar ook bij hun kinderen en zelfs kleinkinderen ebben de gruwelijkheden tot op de dag van vandaag door.

Beleef de oorlogskranten

Om nog meer van de Tweede Wereldoorlog te begrijpen en vooral te voelen, is het lezen van de oude kranten tussen 1940-1945 essentieel. Op Delpher staat de themapagina ‘Tweede Wereldoorlog’ die is onderverdeeld is delen als de opkomst van het nationaalsocialisme, het verzet, de Jodenvervolging en de hongerwinter van 1944.

De hoofdstukken zijn:

10 mei 1940 – De inval van het Duitse leger

Duitse troepen vallen Nederland binnen
‘Nederland in oorlog met Duitschland’
Koningin Wilhelmina vlucht naar Londen
Het bombardement in Rotterdam

Verzetskranten: opkomst van de illegale pers

De eerste illegale krant
Duitse propaganda
Nieuwsbrief van Pieter ‘t Hoen – de voorlopig van Het Parool
De Waarheid – communistische verzetskrant
Vrij Nederland – links-Christelijke verzetskrant
Trouw – Gereformeerde verzetskrant

Censuur: over Jodenvervolging mocht men niet schrijven

De eerste anti-Joodse maatregelen
Solidariteit met de Joden
‘Wat men weten moet!’ – Het Joodsche weekblad
Poëzie uit bange jaren

‘Niet in rijkdom of macht ligt de grootheid van de mensen, maar in karakter en goedheid.‘
– Anne Frank

Arbeidsinzet, protesten, waarschuwingen voor razzia’s

Oproep van de Duitsers voor aanmelding arbeidsinzet
Het protest van de kerken
Waarschuwingen voor razzia’s van Radio Oranje
Oproep van het Verzet: Blijf hier! Meld u niet voor arbeidsinzet!

Nationaalsocialistische bladen

Ook de Duitse bezetter verspreidde kranten met hun nationaalsocialisme. Hou rekening met de waarschuwing dat deze bron nationaalsocialistische publicaties gevoelige inhoud bevat. Als je die bron wilt bekijken, moet je verklaren dat je kennis hebt genomen van deze melding:

In de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw zijn er kranten verschenen die zijn uitgegeven door nationaalsocialistische organisaties. De Koninklijke Bibliotheek onthoudt zich principieel van een inhoudelijk oordeel, maar wijst de gebruiker erop dat dit artikel uit een van deze kranten afkomstig is en discriminerende, beledigende of tot haat aanzettende uitlatingen kan bevatten. Verdere openbaarmaking en verspreiding van dergelijke uitlatingen, anders dan ten behoeve van zakelijke berichtgeving, kan een strafbaar feit opleveren. De Nederlandse Staat behoudt zich het auteursrecht op deze kranten voor.

Hongerwinter 1944-1945

Begin van het distributiesysteem van levensbenodigdheden
Voedsel ‘op de bon’ – iedere burger krijgt een maximum te besteden voor noodvoorzieningen
De waarheid over de honger – hoe komen we aan eten?
Politieke debatten in Engeland: ‘Als wij Nederland willen helpen, dan moet Nederland bevrijd worden

Vrijheid! Het Duitse leger geeft zich over op 5 mei 1945

De capitulatie van Duitsland – ‘zeven keer zoveel brood!
De stad jubelt dat de Canadezen zijn gekomen: ‘Welkom dappere bondgenoten en bevrijders!’
Een waarschuwing voor vrouwen en meisjes ter voorkoming van geslachtsziekten – ‘Blijf nuchter en handel in de vreugde niet ondoordacht!’

De wederopbouw na de oorlog verliep moeizaam

Otto Frank plaatst oproepen in de krant omdat hij zijn dochters Margot en Anna zoekt; hij weet dan nog niet dat zij zijn vermoord in concentratiekamp Bergen-Belsen
De arrestatie van Mussert – een historisch moment
Het blijkt dat 80 procent van de Nederlandse Joden zijn vermoord, slechts 20 procent heeft de oorlog overleefd
Men verwacht een stroom aan emigranten naar Canada