Wel eens gehoord van historische adresboeken?

door Yolanda Lippens

Tijdens het struinen in het archief van Amsterdam, kwam ik de scans van adresboeken tegen. Dit maakte mij erg nieuwsgierig, want dit is een fantastische bron voor de stamboloog.

adresboeken-stamboom-yolanda-lippens-yory — Bron: Stadsarchief Amsterdam

Verzameling van zelfstandigen

Een adresboek, uitgegeven tussen 1850-1988, was een overzicht van zelfstandigen zoals:

handelaren, lokale politici, makelaars, tabak/sigarenverkopers, schilders, slagers, klerenmakers, politie, verpleegsters, schoenmakers, bakkers, schippers, vroedvrouwen, instellingen, banken, winkels, verenigingen, posterijen, kerken, instellingen en weeshuizen.

Plattegrond en inkomen

De adresboeken hadden ook een plattegrond, een overzicht van de verjaardagen van het Koninklijk Huis en alle feestdagen.

Grotere organisaties hadden hun eigen boek, vaak met de namen van hun werknemers. En in sommige wordt ook het inkomen vermeld. Over privacy gesproken!

‘Goede adres: Ik ben werkelijk waanzinnig verliefd op u meneer! Dan bent u bij mij aan het goede adres juffrouw. Ik ben de directeur van het krankzinnigengesticht!`
Jules Deelder, Nederlands auteur (1944-2018)

Niet geïndexeerd? Dan bladeren

Niet alle adresboeken zijn doorzoekbaar, dus zal je moeten bladeren. Mits deze online staat, anders zou je het moeten opvragen bij het archief in de studiezaal.

Zoeken in FamilySearch

FamilySearch heeft ook een ingang naar adresboeken, maar de buit is nog niet zo groot.

Ga naar Zoeken > Afbeeldingen > Typ een stad, b.v. Amsterdam > Zoeken
Klik links op Gebeurtenis > Woonplaats > klik op ‘Toon alle soorten’
Vink alles uit, behalve de adresboeken > Klik op Bijwerken

Tips bij het zoeken

Houd bij het zoeken in adresboeken rekening met:

Oude spelling: zoals: photograaf, telephoon, vereeniging. Denk ook aan oude termen, zoals: lettergieter, rijks-telegraaf, weduwenhuis
Afkortingen voor straatnamen en beroepen
Foutieve tekstherkenning: de R kan als B worden aangezien, de l,h en r als een i, de hoofdletter V als een Y, de u als een n.

Vind het adres op Google Maps

Heb je een persoon gevonden? Check dan het adres eens op Google Maps. Hier zie je hoe de straat er nu uitziet. Historische kaarten en gegevens van het (oude) kadaster vind je hier.

Conclusie

Kortom, historische adresboeken zijn een geweldige bron, en een goed alternatief voor verloren archieven. Je kunt verrast worden door onverwachte feiten, zoals een beroep wat je nog niet wist.

De naam van mijn opa in het adresboek van Amsterdam — De naam van mijn opa staat fout vermeld!

Adresboeken in de archieven

Amsterdam Aalsmeer Alkmaar Amersfoort Arnhem Breda Delft Den Haag Eindhoven Gelderland Haarlem Leeuwarden Leiden Nederland Nijmegen Rotterdam Schiedam Tilburg Utrecht Zwolle Adresboeken Adresboeken Delpher NH Archief Duitsland

Naturalisaties in NL | Historisch bewijs echt of nep? | Faillissementen achterhalen | Puzzel van je stamboom

Deel dit artikel op

Archieven, Huisvesting

Ieder kwartaal

Zo gebruik je de akte checklist

Yolanda Lippens

Ik ben de oprichtster van Yory (2016). Een uit de hand gelopen hobbysite over mijn stamboomonderzoek en bevindingen die ik 'alleen maar' online wilde delen. Met een groei van honderden artikelen over brede categorieën, heeft Yory inmiddels tienduizenden bezoekers per maand. Sinds 2022 wordt Yory versterkt door een team van auteurs met ieder zijn eigen specialiteit op genealogie gebied. Ik glunder dagelijks van trots en dankbaarheid.

Verder schrijf ik graag over dingen waar ik gelukkig van word. Over natuurlijk stamboomonderzoek, voorouders en mijn leven. Alles educatief en oplossingsgericht bedoeld. Want ook daar word ik gelukkig van. Mijn privé columns zijn korte waargebeurde verhalen. Maar dan wel met een vleugje drama en gedrenkt in humor. Zo ben ik dan ook wel weer.