Overzicht van alle oude en vergeten beroepen van onze voorouders (A-Z)
Vind je ook zo boeiend om te weten wat de oude beroepen waren van onze voorouders? Gelukkig kunnen we er veel terugvinden in allerlei soorten aktes.
Een beroep is een ‘samenhangend geheel van arbeidstaken die een bepaalde vakkennis vereist en herkenbaar is’. Een beroep bepaald bovendien de sociale positie van de persoon.
Onze voorouders hadden veel oude beroepen die we tegenwoordig niet meer kennen. Des te meer geboorte– en huwelijksaktes je gaat vinden voor je stamboom, des te meer beroepen zal je tegenkomen. Daarbij, als je weet waar een persoon woonde, zal zijn beroep ook beter te begrijpen zijn.
Beroep van vader op zoon
Een beroep was toen nodig om een inkomen te krijgen. Of dit nou als werknemer of zelfstandige werd uitgevoerd maakte niet uit. Beroepen wat je bij stamboomonderzoek vaak zal tegenkomen zijn dienstbode, werkman (heel breed begrip), sjouwer, koetsier, spoorwegambtenaar, schipper, venter, stoker.
‘Het echte beroep van de mens is zichzelf te vinden.’
Vroeger werden beroepen vaak binnen de familie van vader op zoon doorgegeven. Jonge jongens begonnen vaak als knecht of leerling, om zo het ambacht van hun meester, vaak vader, te leren. Zo kreeg je vakmanschap in dezelfde families.
Van knecht naar gezel naar meester
De volgende stap was gezel worden. Dit kon met het vervaardigen van een proefstuk. Uiteindelijk meester worden kon na verloop van tijd, met opnieuw het maken van een proefstuk.
Met instemming van de dekens van de Gilde, kreeg hij toestemming om zich zelfstandig te vestigen. Ook hadden zij het voordeel om bij een stad poorterschap aan te vragen.
Oude beroepen van mijn voorouders
Van mijn vaders kant: Zowel mijn vader, als mijn grootvader en mijn overgrootvader waren bakkers (mijn vader werd later artiest.) Mijn betovergrootvader was muziekmeester. Mijn oudvader was (rijks)veearts (in België).
Van mijn moeders kant: Mijn moeder was artiest, mijn grootvader stoker (op de vaart naar de Oost), mijn overgrootvader koetsier, mijn betovergrootvader agent van politie. Mijn oudvader was boekbinder. Maar er zaten ook lijstenmakers en stratenmakers tussen.
Veel beroepen waren ook fysiek; de meeste werkzaamheden werden met de hand gedaan. Pas na de industrialisatie werden taken geautomatiseerd. Maar dan nog duurde het tot halverwege 20e eeuw voordat de werknemer minder fysiek werd belast.
In notariële aktes is het mogelijk dat je daar oude beroepen tegenkomt, omdat mensen in het verleden vaak met hun beroep werden omschreven.
Verdwenen beroepen
Veel beroepen zijn door de eeuwen heen verdwenen. Wat dacht je van lantaarnaansteker, steigermeisje (bij bad-, Was- en zweminrichtingen), sjouwer, railveger, klokopwinder, meettafelbeambte, telefoonschoonmaakster, spuitoppasser, vlaguitsteker, boomsluiter, venter, looier, sigarenmaker, hellebaardier, werkman, polderwerker, arbeider.
Mannen die dagloner waren hadden een onzeker bestaan. Vooral in de grote steden zwierven ze door de straten op zoek naar klusjes.
In de wintermaanden was er weinig werk dus moesten ze bedelend de dag doorkomen. Hun sociale omgang was beperkt tot lotgenoten; met geschoolde werklui in vaste dienst hadden ze weinig contact want er moest vooral doorgewerkt worden.
Beroepen als soldaat of matroos heten tegenwoordig militair, dan nu onderverdeeld als Landmacht, Luchtmacht en Marine.
Als de man werd opgeroepen voor dienst, maar hij wilde trouwen, dan kon dat alleen met een ontheffing. Deze verklaring kan je terugvinden in de huwelijksbijlagen. Ook als er geen oproep was voor de militaire dienst (als de man was uitgeloot), kan je dit terugvinden in de huwelijksbijlagen. Dit geeft een goed beeld van die periode in zijn of hun leven.
Beroepen kregen andere naam
Andere beroepen bestaan nog wel maar hebben een andere naam gekregen, zoals kraamvrouw heet nu verloskundige. Mensen met een vies of gevaarlijk beroep (b.v. kooldampen), werden over het algemeen niet oud.
Een van mijn Lippens familieleden was zelfs Zoeaaf. Als je oude bidprentjes bekijkt kan je daar ook oude beroepen tegenkomen. Als je door de eeuwen heen de beroepen van de elite bekijkt, hadden zij uiteraard de functies van stadhouder, graaf, regent of schepen. Dit was geregeld van generatie op generatie.
Vermeld beroepen in het profiel
Ik vind het belangrijk om als werkwijze het beroep te vermelden in een profiel, om zo ook inzicht te krijgen in het leven van die persoon en zijn gezin. Vergeet deze informatie niet te delen met anderen! Vergeet niet dat er ook mensen waren die een ‘gewoon’ beroep hadden zoals schoolmeester, maar uiteindelijk een Verzetsheld bleek te zijn.
Inzicht in hun leven
Wat mij persoonlijk het meeste boeit is dat je met de kennis van een beroep een goede inzage in iemands leven krijgt. Verhuizingen, financiële situatie en gezinssamenstelling kunnen alles te maken hebben met het beroep van de ouders.
Opvallende punten
Wat mij opvalt, is dat de mensen met een ‘armoedig’ beroep ook vaak een onduidelijk handschrift hadden (zoals hun handtekening onder een akte). Mensen met een beter betaalde baan, hadden vaak ook te maken met rekenen en taal waardoor ze beter konden lezen en schrijven.
Blader ook eens door oude telefoongidsen, deze bevatten namelijk ook collecties van beroepengidsen. Of vraag eens op een Stamboomforum of zij meer informatie hebben over een bepaald beroep.
Bronnen voor onderzoek naar oude beroepen
Lees ook
Oude beroepen van onze voorouders (A-Z)
