Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1800 en 1805

Een tijdlijn van de geschiedenis van Nederland tussen 1800 en 1805. Deze serie focust zich met name op het nieuws waar onze voorouders wellicht van hebben opgekeken.

Tussen 1800 en 1805 heeft Holland zwaar te lijden onder de Franse overheersing, de Napoleontische oorlogen en hogere belastingen waar het volk zich flink tegen verzet, maar zonder resultaat. De patriottentijd is voorbij. Het land verandert van een Bataafse Republiek in een Bataafs Gemenebest. De Britten geven Suriname terug, maar dit blijkt tijdelijk te zijn. Er komt een nieuwe paus, Napoleon kroont zichzelf tot keizer, overleeft een moordaanslag, en voert opnieuw de slavernij in voor de Franse koloniën. In Schiedam wordt Jillis Bruggeman opgehangen, wordt het verboden om zelfstandig boeken te herdrukken, en komt er een eerste uniforme spelling van de Nederlandse taal. Zowel de katholieken als de protestanten krijgen (iets) meer geloofsvrijheid, en in Schiedam wordt de laatste Nederlander geëxecuteerd vanwege zijn homoseksualiteit.

Bekijk de grote verzameling oude krantenberichten: Nederland | Europa | Wereld

Samenleving en economie

Holland heeft ca. 2.3 miljoen inwoners.

De scheepvaart en internationale handel, ooit de ruggengraat van de Nederlandse economie, lijden zwaar onder de Napoleontische oorlogen en hebben een zware impact op de economie. De Franse taal en cultuur hebben een grote invloed op het dagelijks leven. Veel Hollanders leven in armoede, mede door de hoge belastingen die door de Fransen wordt opgelegd. Het volk blijft zich verzetten tegen de Franse overheersing met openlijke opstanden.

Politiek

In deze periode is Europa het toneel van een ongrijpbare chaos door voortdurende conflicten en grensverschuivingen. Oude machten vallen om en nieuwe staten worden geboren: hertog- en vorstendommen, koninkrijkjes en graafschappen worden geruild, samengevoegd of verdeel. Hierdoor verandert voortdurend het politieke landschap en grensgebieden van zowel binnen Europa als in de overzeese koloniën.

Holland is een Bataafse Republiek onder Frankrijk (1795-1801), maar Napoleon verandert de staatsvorm naar een Bataafs Gemenebest (1801-1806). Hij stelt Schimmelpenninck aan om het het land te leiden als raadpensionaris. De democratische idealen worden teruggeschroefd, en er komt een autoritair bestuur met een centrale regering die wordt vastgelegd in een grondwet (Code Napoleon). Er is een overgang van de macht van de oude regentenklasse naar een gecentraliseerd bestuur. De Patriottentijd is voorbij.

• 1802 – Vrede van Amiens: Een verdrag tussen Engeland enerzijds, en Frankrijk, Spanje en de Bataafse Republiek anderzijds. Engeland moet de meeste veroverde koloniën teruggeven, waarbij Holland Suriname terugkrijgt. De vrede is echter van korte duur, want een jaar later nemen de Britten Suriname opnieuw in. De kolonie bleef daarna onder Britse controle tot 1816, toen het definitief werd teruggegeven aan het Koninkrijk der Nederlanden. ^{➔Krantenbericht}
• Napoleon Bonaparte wordt bij referendum benoemd tot consul voor het leven, wat zijn macht in Frankrijk verder versterkt. ^{➔Krantenbericht}
• Napoleon maakt de wet ongedaan waarbij de slavernij was afgeschaft, om zo de economische voordelen van de Franse koloniën (zoals Guadeloupe en Martinique) te herstellen en de controle over de koloniën te versterken. Ondanks het hevige verzet worden toch weer duizenden mensen opnieuw tot slaaf gemaakt en onderworpen aan zware arbeid. ^{➔Krantenbericht}

• 1804 – In de Notre Dame in Parijs kroont Napoleon zichzelf In bijzijn van Paus Pius tot Napoleon I, keizer der Fransen. ^{➔Krantenbericht}

Koningshuis

Holland heeft geen Oranje koningshuis. Stadhouder Willem (de latere koning Willem I) is in 1795 naar Engeland gevlucht nadat de Franse troepen het land binnenvielen. De rest van de Oranjes leven in ballingschap in Duitsland.

• 1800 – (De latere koning) Willem I en Wilhelmina van Pruisen krijgen een dochter, Paulina. Helaas wordt ze maar 6 jaar oud. ^{➔Krantenbericht}

Religie

• 1800 – In Rome wordt een nieuwe paus gekozen, Paus Pius VII. ^{➔Krantenbericht}

• 1801 – In Brussel worden enkele katholieke priesters gearresteerd die ‘de belofte aan de Constitutie niet hebben willen doen’. ^{➔Krantenbericht}
• Het Concordaat: Paus Pius VII sluit een akkoord met Napoleon waarin het katholicisme wordt erkend als de belangrijkste godsdienst in Frankrijk, maar geen staatsgodsdienst wordt. Het volk krijgt vrijheid van geloof, priesters worden betaald door de staat, en de kerk verliest definitief haar oude bezittingen. Alle bisschoppen moeten aftreden, wat de macht van de paus versterkt en een nederlaag betekent voor bisschoppen die meer onafhankelijkheid wilden. ^{➔Krantenbericht 1 ➔Krantenbericht 2}

• 1803 – Tijdens het bezoek van Napoleon aan Namen vraagt bisschop Bexon om de vrijlating van gevangenzittende priesters uit zijn bisdom. Dit valt verkeerd bij Napoleon, en Bexon moet bij de paus zijn ontslag indienen. ^➔Bron

• 1804 – In Brussel krijgen de protestanten van het Franse bewind toestemming om de Hofkapel te gebruiken voor hun erediensten. ^➔Bron

Opvallend nieuws

• 1800 – In Frankrijk wordt de week weer ingevoerd, met de 7e dag als rustdag. Alleen ambtenaren blijven werken volgens de decade, wat iedere 10e dag als rustdag heeft. ^{➔Krantenbericht}
• Als Napoleon op weg is naar de opera wordt er een moordaanslag op hem gepleegd. Er ontploft een bom naast zijn rijtuig, maar hij overleeft de aanslag. Hij geeft de schuld aan de jakobijnen en laat 130 prominente jakobijnen naar de Zuid-Amerikaanse strafkolonie Frans-Guyana deporteren. ^{➔Krantenbericht}

• 1803 – In Schiedam wordt Jillis Bruggeman opgehangen wegens “vuyle ontugt” en “sodomie”. Hij is de laatste Nederlander die wordt geëxecuteerd om zijn homoseksualiteit. Schiedam kent sinds 2015 de Jillis Bruggeman Penning. Dit is een onderscheiding die jaarlijks wordt uitgereikt in strijd tegen discriminatie en vervolging op basis van seksuele identiteit. In 2015 is er ook de Jillis-Opsteker, een jaarlijkse prijs voor regionale helden die een belangrijke bijdrage leveren aan het tegengaan van lhbtiq-discriminatie. ^{➔Krantenbericht}
• Het wordt officieel verboden om boeken eigenhandig te herdrukken, om zo de auteurs en uitgevers te beschermen tegen illegale kopieën. Dit verbod pakt goed uit, en leidt tot een bloei van de boekdrukkunst en literatuur. ^{➔Krantenbericht}

Rampen

• 1800 – In Spanje heerst een gele koorts epidemie die honderden doden eist. ^{➔Krantenbericht}

Boeken, kunst, muziek

• 1804 – Ludwig van Beethoven componeert zijn beroemde “Eroica”-symfonie. ^{➔Krantenbericht}

Buitenland

• 1800 – Ierland wordt samengevoegd met Groot-Brittannië, waardoor het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland ontstaat. ^{➔Krantenbericht}
• Malta valt in handen van de Britten. Samen met de Maltese opstandelingen verdrijven ze de Fransen, die sinds 1798 het eiland bezet hielden. Malta komt hiermee onder Brits protectoraat en wordt in 1814 officieel een Britse kolonie. Het eiland is een strategische marinebasis in de Middellandse Zee en cruciaal voor Britse routes naar India. ^{➔Krantenbericht}
• Na het overlijden van George Washington (14 dec 1799) wordt in de VS Washington D.C. de nieuwe hoofdstad, waar ook het Witte Huis in gebruik wordt genomen. ^{➔Krantenbericht}

• 1801 – Thomas Jefferson wordt verkozen tot de 3e president van de VS. ^{➔Krantenbericht}
• De Sinaasappeloorlog: Spanje verklaart Portugal de oorlog en valt het land binnen omdat het wil dat Portugal breekt met Groot‑Brittannië. Uiteindelijk duurt de oorlog maar 6 weken, want al snel geeft Portugal gebied en handelsrechten op om groter conflict te vermijden. De naam Sinaasappeloorlog ontstaat wanneer bevelhebber Godoy sinaasappels uit belegerd Elvas naar de Spaanse koningin als teken stuurt. ^{➔Krantenbericht}
• Zeeslag van Kopenhagen: De Britse admiraal Horatio Nelson wint de zeeslag van de Denen. ^{➔Krantenbericht}
• De Britten veroveren Alexandrië (Cairo) met 15.000 man en verslaan de Fransen. Echter raakt generaal Ralph Abercromby hierbij zelf zwaargewond en overlijdt enkele dagen later. ^{➔Krantenbericht}

• 1802 – Dankzij de ontmoeting van twee ontdekkingsreizigers in de ‘Encounter Bay’ en zij daar hun ontdekkingen uitwisselen, is de gehele kustlijn van Australië in kaart gebracht. ^➔Bron

• 1803 – Ohio wordt de 17e staat van de VS. ^➔Bron
• De VS kopen Louisiana en New Orleans van Frankrijk voor 60 miljoen Franse frank, wat een grote uitbreiding van het Amerikaanse grondgebied betekent. ^➔Bron

• Op Tasmanië (van Diemensland) sticht Groot-Brittannië een strafkolonie om daar veroordeelden naartoe te deporteren. ^➔Bron

Overleden

• 1801 – Alexandra Paulowna van Rusland, de zus van Tsaar Paul I, overlijdt aan kraamvrouwenkoorts kort na de geboorte van haar dochter. Ze was nog maar 17 jaar oud. ^{➔Krantenbericht}
• Een week later wordt haar broer Tsaar Paul I van Rusland tijdens een coup vermoord. Russische officieren overvallen hem in zijn slaapkamer en dwingen hem de abdicatie te tekenen. Als hij weigert, wordt hij geslagen, gewurgd en doodgetrapt. Zijn zoon Alexander volgt hem op, maar strafte de moordenaars niet, en dwong de hofarts te verklaren dat zijn vader aan een beroerte was overleden. Het was een zwarte bladzijde in de geschiedenis van de Romanov-familie. ^{➔Krantenbericht}

• 1804 – In de VS daagt vicepresident Aaron Burr oppositieleider generaal Alexander Hamilton uit tot een duel, nadat Hamilton hem herhaaldelijk had bekritiseerd. Tijdens het duel richt Hamilton zijn schot in de lucht, maar Burr schiet gericht en doodt Hamilton wat leidde tot zijn politieke ondergang. Deze historische gebeurtenis versterkte de afkeer van het duelleren, waardoor het gebruik ervan daarna sterk afneemt. ^{➔Krantenbericht}

Tijdlijn van mijn voorouders

Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1800 en 1805 in beeld

Bekijk de grote verzameling oude krantenberichten: Nederland | Europa | Wereld

Chronologisch per thema

Deze tijdlijn van de geschiedenis van Nederland geeft een overzichtelijk beeld van de belangrijkste gebeurtenissen per categorie tussen 1800 en 1805. Dankzij de gestructureerde opzet en opsplitsing in diverse onderwerpen, is het een uitstekende bron voor iedereen die behoefte heeft aan een duidelijk overzicht van de geschiedenis per thema.