Verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog vinden, zoals Tjalling Bakker, de liefste schoolmeester
Onlangs ben ik op informatie gestuit wat mij diep heeft geraakt, waardoor ik de Nationale Dodenherdenking op 4 mei voortaan emotioneler zal beleven. Want dankzij mijn stamboomonderzoek heb ik bij toeval gegevens gevonden van Tjalling Bakker.
Tjalling was tijdens de Tweede Wereldoorlog de schoolmeester van mijn moeder. Ze vertelde vaak over hem; hij was lief, streng maar rechtvaardig, en vooral gedreven.
Update: Sinds 11 april 2024 ben ik de adoptant van zijn graf. Zie hier wat dat precies betekent.
Onderwijs- en Verzetsheld
Tjalling Bakker werd in 1901 geboren in Den Helder. Hij kwam in 1926 alleen naar Amsterdam als onderwijzer, en trok in bij een weduwe waar hij 2 jaar verbleef. Daarna verhuisde hij 6 keer in 7 jaar, maar komt uiteindelijk in 1935 te wonen op de Haarlemmerweg 529-III. Hij was onderwijzer op de van Houweningenschool (Oldebarneveldtplein), waar mijn moeder in de klas zat.
Maar Tjalling Bakker was niet alleen schoolmeester, hij zamelde tijdens de Tweede Wereldoorlog ook geld in voor stakingslachtoffers. Uiteindelijk kwam hij actiever in het verzet, met als ultieme doel de Duitsers zoveel mogelijk te saboteren. Samen met:
Johannes Meyer en Hendrik de Vries
- zamelde ze geld in voor stakingslachtoffers
- Tjalling werkte ook bij de verzetskrant ‘de Waarheid’
- organiseerde ze een ‘plak en -kalkgroep’
- verspreidde ze ‘opruiende geschriften’
- vervaardigde ze brandpakjes voor (pogingen tot) brandstichting.
Opgepakt en naar het ‘Oranje Hotel’
Op 27 oktober 1943, toen was mijn moeder 15, werd Tjalling, samen met Meyer en de Vries opgepakt. Eind november belandde hij uiteindelijk in de dodencel van het ‘Oranje Hotel’.
”Een held is iemand die zijn of haar leven aan iets groters heeft gegeven dan aan zichzelf.‘
Een bijzonder feit is dat hij een week later, op 7 december (hij was toen 42 jaar) in de gevangenis trouwt met de 12 jaar jongere Anna Maria van Engelen. Zij was een Brabants meisje, die op dat moment wist dat ze snel weduwe zou worden. Het stel had geen kinderen.
Trots op de sabotage
Tijdens het aanhoren van de doodvonnissen van de drie verzetshelden, hielden ze ieder een anti-Duitse redevoering, waarna de President van de Rechtbank ze onderbrak met ‘Keine politischen Reden hier!’
Daarop zei één van de mannen:
Tjalling Bakker werd samen met Meyer en de Vries in de vroege ochtend van 24 april 1944 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte en begraven in een massagraf.
De fijnste meester van de wereld
Mijn moeder schrijft in haar fotoalbum bij een uitgeknipt krantenartikel: ‘De fijnste meester van de wereld hebben ze vermoord op 24 april 1944’. Ze was verdrietig dat hij was vermoord, juist omdat hij vocht tegen onrecht en onderdrukking.
Bijzonder om te vermelden is dat dit bericht in meer dan 40 landelijke kranten in Nederland is gepubliceerd. Deze verzameling vind je hier op Delpher.
Eervol herbegraven
Tjalling Bakker is inmiddels eervol herbegraven op het Ereveld in Loenen. Helaas heeft mijn moeder nooit geweten dat hij uiteindelijk daar werd begraven. Sterker nog, volgens mij wist ze niet eens dat hij in het ‘Oranje Hotel’ heeft gezeten, noch dat hij op de Waalsdorpervlakte is gefusilleerd. Terwijl ze daar nota bene in de jaren ’90 op een Dodenherdenkingsavond, zelf heeft rondgelopen.
Jaarlijkse bloemen op zijn graf
Na dit alles ontdekt te hebben, laat ik vanaf nu op 4 mei jaarlijks een boeket bloemen op zijn graf bezorgen.
Uit naam van mijn moeder met 2 linten: ‘Dag fijnste meester van de wereld, dank voor uw ondergronds verzet, Rie’.
Toen ik dit allemaal ontdekte, heb ik best een traantje gelaten. Zo zie je maar; de verbinding met de Tweede Wereldoorlog kan dichter bij je zijn dan je denkt.
Mam, meester Bakker wordt geëerd zoals hij heeft verdiend.
Familie en de oorlog
Als je voor je stamboomonderzoek je (groot)ouders wilt interviewen, hou er dan rekening mee dat de Tweede Wereldoorlog voor veel mensen onbespreekbaar kan zijn. Er zijn in die periode afschuwelijke dingen gebeurd waar mensen niet altijd aan willen terugdenken. Als je meer wilt weten over de oorlog en verzetshelden, bezoek dan eens het Verzetsmuseum. Of bezoek eens met familie de plekken waar jullie voorouders de oorlog hebben doorgemaakt.
Zoeken naar verzetshelden
Tjalling Bakker en zijn compagnons waren niet de enige mannen die in het Verzet zaten. In onderstaande oorlogsbronnen is veel informatie te vinden over verzetshelden.
Ereveld Loenen Oranje Hotel Waalsdorpervlakte CBG Oorlogsbronnen Kamp Vught 1943-1945 Oorlogsgravenstichting Documentatiegroep 1940-1945 Erelijst van Gevallenen 1940-1945 Geheugen NL: het Verzet Arrestatiekaarten ’40-’44 Oorlogsbronnen 180.000+ slachtoffers Volkskrant artikel herdenken Vermelding op My Heritage NL Verzetsheld Jan Borghouts Erelijst van gevallenen 40-45
Slachtoffers 40-45 NL Staatscourant Onderduikregisters Pasfoto’s Persoonsbewijzen Paspoorten 40-45 Tewerkgestelden
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Lees ook
Verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog vinden
