Weet jij wat Kirchenbuchduplikate of Zweitschriften zijn?
Rond 1800 had Napoleon grote delen van Europa weten veroveren, waaronder ook delen van het huidige Duitsland. In Frankrijk was men in 1792, nog voor de opkomst van Napoleon, gestart met de burgerlijke stand. Een voorbeeld dat in enkele westelijke delen van Duitsland werd gevolgd vanaf 1798 of vanaf 1814.
Echter, er waren ook gebieden in wat nu Duitsland is, waar na de Napoleontische aanwezigheid de burgerlijke stand weer uit beeld verdween en gebieden waar de burgerlijke stand pas werd ingevoerd na het ontstaan van het Duitse Keizerrijk. Hoe hield men in die gebieden dan een administratie van de bevolking bij?
Alternatief voor de burgerlijke stand
Dat deed men in zogenaamde Kirchenbuchduplikate, die ook wel Zweitschriften der Kirchenbücher werden genoemd. Elke parochie en kerkgemeente binnen een aantal vorstendommen werd rond 1800 verplicht om in aparte registers nogmaals de administratie van hun parochie- of kerkgemeentebevolking vast te leggen.
‘Duitsland is een aardrijkskundig begrip.‘
Deze Duplikate of Zweitschriften, kopieën of dubbels dus, bestonden in tegenstelling tot de kerkboeken uit bladen met daarop kolommen en rijen. De registers moesten na zoveel tijd steeds worden overgemaakt aan het overheidsbestuur van het betreffende vorstendom of een provinciale overheidsinstelling.
Interessante bron
Naast de ons al bekende kerkboeken kende men dus vanaf ongeveer 1800 tot 1874 of 1876, wanneer de Personenstand (burgerlijke stand) in het Duitse Keizerrijk werd ingevoerd, ook deze Kirchenbuchduplikate of Zweitschriften der Kirchenbücher. In tegenstelling tot de kerkboeken enerzijds en de Zivilstand (burgerlijke stand) anderzijds die in sommige gebieden rond 1800 al was ingevoerd, zijn de Duplikate en Zweitschriften rijker aan informatie.
Voor de drie belangrijkste gebeurtenissen in het leven, namelijk geboorte, huwelijk en overlijden, moesten door elke parochie en kerkgemeente aparte registers worden bijgehouden, net als bij de kerkboeken. Alleen het verschil zit hem erin, dat de informatie in de drie registers vaak vollediger is en meer interessante feiten bevat.
Zo vind je in de geboorteregisters ook de doopdatum en de datum van het vormsel of de eerste communie. In de overlijdensregisters vind je naast de overlijdensdatum niet alleen de begrafenisdatum, maar ook de oorzaak van overlijden. Die laatste is vaak lastig te achterhalen in regio’s waar rond 1800 wél de burgerlijke stand was ingevoerd.
Bronnen voor onderzoek
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Lees ook
Weet jij wat Kirchenbuchduplikate of Kwijtschriften zijn?
