Bij stamboomonderzoek is een handleiding voor het overlijdensregister onmisbaar.
Omdat een overlijdensakte veel informatie bevat is het prettig om deze aktes consequent op te speuren. Denk hierbij ook aan DTB boeken. In de overgangsperiode kan je van daar verder zoeken in het geboorteregister en huwelijksregister.
Ieder dorp en stad heeft zijn eigen register waar al eeuwenlang overledenen worden geregistreerd. Alles werd vastgelegd in het Bevolkingsregister wat vanaf 1811 is ontstaan.
DTB boeken
Voor die tijd werden alle registraties bijgehouden in de DTB boeken (Doopboeken, Trouwboeken, Begraafboeken) in de kerken. Deze boeken gaan eeuwen terug, en zijn niet altijd goed leesbaar.
Afwijkende data
In die DTB boeken werden niet de overlijdensdata, maar de begraafdata vermeld. Soms stond er een aantekening bij van de overlijdensdatum, maar dat gebeurde weinig. Die data kunnen (en zullen) dan ook altijd afwijken (tenzij ze dezelfde dag van overlijden zijn begraven). Soms konden daar weken tussen zitten. Pas sinds 1851 kwam het Bevolkingsregister wat in 1939 werd vervangen door de persoonskaarten.
‘Alles valt te overleven tegenwoordig, behalve de dood.’
Privacy regels bij het overlijdensregister
Iedere persoon moet geregistreerd worden in de Burgerlijke Stand, maar niet alle informatie is openbaar omdat dit te maken heeft met de leeftijd van de gegevens.
- Geboorteregister – na 100 jaar vanaf geboorte
- Huwelijksregister – na 75 jaar vanaf huwelijk
- Overlijdensregister – na 50 jaar vanaf overlijden
Het overlijdensregister bevat de volgende informatie
- Dag en plaats van de aangifte (dorp, stad)
- Dag, tijdstip en plaats van overlijden
- Naam van de aangever en zijn beroep (vaak uitvaartleider)
- Voornaam en achternaam van de overledene (bij vrouw meisjesnaam)
- Leeftijd en beroep van de overledene
- Naam van de ouders (indien bekend, anders kan het een vondeling zijn)
- Bij vorige partners vermelding van ‘gehuwd met’ of ‘weduwnaar of weduwe van’ of ‘gescheiden van’
- (Soms) namen van getuigen, soms met verwantschap
- Volgnummers van de pagina en akte
- Geboortes van doodgeboren baby’s
- Helaas werd de lichaamslengte niet vermeld.
Dit zijn allemaal feiten die je als primaire bron kan beschouwen. Toch konden er fouten zijn, er was immers geen controle, alles ging op basis van vertrouwen en de getuigenis van de aangever.
Tafels en klappers
Om alle overledenen terug te kunnen vinden, werd er jaarlijks een ‘éénjaarlijkse tafel’ gemaakt; een alfabetische lijst met de namen, data en (soms) aktenummers. Om het zoeken te vereenvoudigen maakten ze ook ‘tienjarige tafels’. Als er tijdens je stamboomonderzoek geen overlijdensjaar of -datum bekend is, dan is de tienjarige tafel een goede start. Deze tafels noemen ze ook wel klappers, omdat ze fysiek in een klappersysteem zijn opgeborgen.
Hou er rekening mee dat iedere stad dit zelf bijhield. Dus, per gemeente zal je verschillen tegenkomen. Hier is geen aparte handleiding voor, dit een kwestie van ervaren. Het is ook goed om te weten dat namen met een Y of IJ vaak andersom gespeld kunnen zijn.
Hoe zoek je in het overlijdensregister?
- Ga naar Family Search
- Klik bij ‘Date’ uit een periode en bij ‘Type’ voor ‘Death’
- Maak een keuze uit de lijst met provincies, daarna de locatie
- Kies de periode, maar let op: check de periodes (dit kan overlappen) en klik op de juiste. Vroeger werden er meerdere boeken tegelijk gebruikt, vooral bij stormen en epidemieën.
- Vervolgens opent het overlijdensregister boek, en kan je doorklikken tot je de juiste datum en akte ziet.
- Maak een (fullsize) screenshot en bewaar deze. Lees ook: gebruik het mini-programma Pickpick.
- Hernoem de file naar b.v. OVL 1825-08-04 FBLippens, uit BTClaeys.
- Verwerk de akte in je stamboom – mits je eerst alle feiten hebt gecontroleerd! Voorkom deze valkuilen.
- Zorg dat je een goede mappenstructuur voor archivering hebt.
- Als laatste: deel je gegevens!
- Als allerlaatste: zoek ook eens op begraafplaatsen.
Loop je vast, kan je een akte toch niet vinden, ondanks dat je een datum hebt en gezocht hebt op Open Archieven? Als je op Google zoekt, zorg dan dat je de juiste technieken gebruikt.
Je zult het verschil gaan zien tussen de aantallen aktes in dorpen en steden; want in een dorp waren er minder geboortes, huwelijken en overlijdensgevallen dan in de steden. Dit heeft te maken met de armoede die er heerste in de grote steden en rampen die er waren.
Statistieken
Rond 1850 was de kindersterfte in Nederland afschuwelijk hoog.
- 20% van de (wettige) kinderen stierf in het 1e levensjaar
- 14% daarvan overleed voor hun 5e jaar
- 45% van de onwettige kinderen stierf binnen 1 jaar
- Zelfs rond 1911-1912 stierf nog 13% van de groep onwettige kinderen binnen 1 jaar
Conclusie
Kortom, om gedegen stamboomonderzoek te doen, moet je je weg zien te vinden in de bronnen. Deze handleiding voor het overlijdensregister geeft je meer duidelijkheid. Naast deze handleiding voor het overlijdensregister, heb ik ook handleidingen voor het geboorteregister en huwelijksregister.
Als je de juiste akte hebt gevonden, maak hier dan direct een screenshot van om zo het bewijs van de akte te hebben.
Download hier een checklist om te zien welke overlijdensaktes je al hebt. Scrol ook eens gewoon door de alfabetische tafels. Wellicht dat je personen gaat vinden die je al lange tijd zoekt.
Bronnen voor onderzoek
Overlijdensregister Overlijdensverklaring Genealix Delpher Familieberichten
