Bestonden er in Duitsland ook bevolkingsregisters?

Indie van Lieshout

pas in 1871 een keizerrijk

DONEER AAN YORY

Houd de site online!

met bron

Bevokingsregisters in Duitsland — Bron: FamilySearch, Familienbuch Friedrich Grüner, parochie St. Michael in Maudach

Bestonden er in Duitsland ook bevolkingsregisters?

Als je benieuwd bent naar waar je Duitse voorouders gewoond hebben, dan kan je in de burgerlijke stand hier en daar wel wat adressen vinden. Maar hoe zit het dan in de tussenliggende periodes? En wat als je wil weten welke kinderen er binnen een huwelijk allemaal zijn geboren? Waren er ook in Duitsland bevolkingsregisters?

Het antwoord is ja, maar met een aantal voorbehouden. Duitsland werd onder het Duitse Keizerrijk pas in 1871 een echte eenheid, daarvoor was het sterk versnipperd over een groot aantal vorstendommen. Hierdoor zie je zeker voor 1871 regionaal diverse manieren waarop de bevolkingsregistratie werd bijgehouden.

Het Melderegister

De naam zegt het al: iemand moest zich melden. Voor 1928 waren er al diverse steden die een zogenaamd Melderegister bijhielden, ook wel Einwohnermeldekartei genoemd. Dit waren registers, waarin ongeveer dezelfde gegevens, inclusief adressen, stonden als in de Nederlandse en Belgische bevolkingsregisters.

Ze waren met name voor de politie belangrijk om toezicht te kunnen houden op wie zich in de stad bevond, met name met het oog op vreemdelingen. In 1928 werd een poging gedaan om het systeem van Melderegister te uniformeren. Pas vanaf 1938 werd het zogenaamde Meldewesen vanuit het rijk strak georganiseerd. Vanaf die periode kan je op de meeste plekken deze registers vinden.

Familienbücher

Een andere, redelijk vergelijkbare bron, is het zogeheten Familienbuch. In de negentiende eeuw zijn diverse parochies en kerkgemeenten begonnen om hun kerkgangers beter te administreren. Naast de DTB-boeken, wilde men ook bijhouden op welk adres en soms ook in welke wijk deze kerkgangers bijvoorbeeld woonden, of hoe de gezinssamenstelling eruitzag.

Om dit goed te kunnen doen, werd dus binnen elke parochie en kerkgemeente een zogeheten Familienbuch aangelegd. Deze boeken lijken ook aardig op onze bevolkingsregisters, maar kunnen per regio van uiterlijk verschillen. Bovendien zijn ze niet in elke regio of plaats vanaf hetzelfde moment bijgehouden.

Wat staat er online?

Zowel de Melderegister als de Familienbücher kan je regelmatig via internet vinden. De belangrijke sites waar je naar deze twee bronnen op zoek kan gaan, zijn FamilySearch en Ancestry.de. Op FamilySearch vind je zo’n 143 gedigitaliseerde Melderegister en ook nog een hoop gedigitaliseerde Familienbücher. Ook op Ancestry kan je nog verschillende van deze bronnen vinden.