Zo doe je stamboomonderzoek in Niedersachsen
Omdat stamboomonderzoek in Duitsland door veel mensen als lastig wordt ervaren, leggen wij je uit hoe je eraan begint. We nemen je mee langs de belangrijkste bronnen, laten je zien waar je digitaal informatie kan vinden en benoemen de meest interessante websites. In dit artikel staat de deelstaat Niedersachsen centraal, in het Nederlands ook bekend als Nedersaksen.
Niedersachsen is na de Tweede Wereldoorlog ontstaan. In het noordwesten van het huidige Duitsland lagen twee grote vorstendommen, namelijk het Koninkrijk Hannover en het Groothertogdom Oldenburg. Na de Duitse Oorlog van 1866 kwam het Koninkrijk Hannover toe aan het Koninkrijk Pruisen, dat vanaf 1871 onderdeel was van het Duitse Keizerrijk. De Provinz Hannover en het Groothertogdom Oldenburg vormden samen met enkele kleine vorstendommen de nieuwe deelstaat Niedersachsen.
Archieven
Het belangrijkste archief in Niedersachsen is het Niedersächsisches Landesarchiv. In de eerste plaats worden hier de archiefstukken afkomstig van regionale overheden, zoals de Provinz Hannover en de diverse Regierungsbezirke bewaard. Verder vind je er ook de archiefstukken van de besturen van voormalige vorstendommen binnen het grondgebied van de huidige deelstaat, zoals het Groothertogdom Oldenburg.
Naast het Niedersächsisches Landesarchiv kent de deelstaat ook vele Stadt-, Gemeinde- en Kreisarchive. In Duitsland kent men, net als in België, nog een formeel onderscheid tussen steden en gemeenten. De archieven van een stad en de daartoe behorende deelgemeenten (met stadsrechten dus) worden bij een Stadtarchiv bewaard. Vanzelfsprekend worden de archieven van een gemeente en de daartoe behorende deelgemeenten bij een Gemeindearchiv bewaard.
Basisbronnen
In het voormalige Koninkrijk Hannover begint de burgerlijke stand door de Napoleontische aanwezigheid rond 1809 en stopt rond 1815 weer. Deze oude burgerlijke stand wordt Zivilstand genoemd. In het voormalige Groothertogdom Oldenburg begint de Zivilstand nog wat eerder, rond 1799, en eindigt ook rond 1815 weer. In het gehele Koninkrijk Pruisen, inclusief de Provinz Hannover, en in het Groothertogdom Oldenburg wordt de tegenwoordige burgerlijke stand, de Personenstand, ingevoerd in 1874.
Naast de burgerlijke stand bestaan er ook kerkboeken. Deze beginnen zo rond 1600, maar er zijn ook oudere exemplaren. De kerkboeken lopen door tot op de dag van vandaag, er worden immers nog steeds dopen, huwelijken en begrafenissen verricht binnen de vele kerken. Naast de kerkboeken kent men ook zogeheten Kirchenbuchduplikate of Zweitschriften der Kirchenbücher. In de periode dat er in de Provinz Hannover geen burgerlijke stand was, fungeerden deze als bevolkingsadministratie.
Verder zijn er ook nog bronnen die sterk lijken op de bevolkingsregisters. Het gaat dan om zogeheten Melderegister of Einwohner(melde)karteien. Ter bewaking van de veiligheid in dorpen en steden moest bijgehouden worden wie zich op het grondgebied van een bepaald dorp of bepaalde stad bevond. Dat deed men in Melderegister of Einwohner(melde)karteien. Deze bronnen lijken veel op de Nederlandse en Belgische bevolkingsregisters, maar de begindatum verschilt van plaats tot plaats.
Digitalisering
In Niedersachsen is men helaas nog niet heel ver met de digitalisering van de basisbronnen. Slechts bij enkele afdelingen van het Niedersächsisches Landesarchiv kan je de akten van de burgerlijke stand al digitaal raadplegen. Kerkboeken en Kirchenbuchduplikate, die ook wel Zweitschriften der Kirchenbücher worden genoemd, vind je er nauwelijks digitaal.
Verder kan je wel op Matricula Online gratis vele katholieke kerkboeken raadplegen. Voor de protestantse kerkboeken moet je bij Archion zijn, dat best veel geld vraagt voor online toegang tot hun verzameling. Daarnaast is er ook nog Ancestry dat zowel de akten van de burgerlijke stand, enkele Melderegister en vele katholieke en protestantse kerkboeken tegen betaling aanbiedt.
Websites
Veruit de belangrijkste website voor de deelstaat Niedersachsen is het portaal Arcinsys Niedersachsen und Bremen. Op dit portaal bieden het Niedersächsisches Landesarchiv, vele Stadt- en Gemeindearchive en diverse andere archieven, zoals die van bedrijven, kerken en universiteiten, hun archiefinventarissen aan, waar doorheen je kan zoeken naar archiefstukken. Sommige Stadt- en Gemeindearchive hebben ook een eigen website waar soms meer te vinden is.
Op de Wiki van Compgen kan je ook een hoop informatie vinden met betrekking tot genealogisch onderzoek in Niedersachsen. Zo vind je er niet alleen achtergrondinformatie, maar kan je ook zoeken in meerdere genealogische databanken. Er zijn bijvoorbeeld vele Ortsfamilienbücher (OFB’s), een soort van bevolkingsreconstructies, die je er kan vinden, maar ook een bidprentjesdatabank en adresdatabank. Bidprentjes kan je bovendien ook raadplegen op de site van de Westdeutsche Gesellschaft für Familienkunde.
Directe links
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Meer weten?
Lees ook
Zo doe je stamboomonderzoek in Niedersachsen
