Interactieve kaart van archiefinstellingen in Nederland
Sinds kort is er een interactieve kaart1 van archiefinstellingen in Nederland. Wat is het nut hiervan?
Toen ik onderzoek deed naar de aardbeiendiefstal van mijn betovergrootmoeder, moest ik voor haar proces-verbaal naar het Noord-Hollands Archief. Je zou verwachten dat de gezochte informatie ook in het Amsterdam Archief te vinden zou zijn, maar er is een duidelijk verschil tussen een gemeente- en een provinciaal archief. Hoe weet je bij welk archief je moet zijn?
Het verschil
Een gemeentearchief en een provinciaal archief zijn beide instellingen die historische en administratieve documenten bewaren, maar ze verschillen in hun reikwijdte en de soorten documenten die ze verzamelen.
‘Het leven als landkaart – wij zijn de reizigers die onze weg moeten vinden.‘
Het belangrijkste verschil tussen een gemeentearchief en een provinciaal archief ligt in de geografische reikwijdte en het soort documenten dat ze bewaren. Gemeentearchieven richten zich op lokale geschiedenis en gemeentelijk bestuur, terwijl provinciale archieven een groter gebied bestrijken en zich richten op provinciale aangelegenheden.
Gemeentearchief
- Bereik: Een gemeentearchief is verantwoordelijk voor het verzamelen, bewaren en beheren van historische documenten die betrekking hebben op de eigen gemeente. Ieder (verdwenen) dorp, stad of stedelijke gebied heeft meestal zijn eigen gemeentearchief.
- Documenten: Het bevat voornamelijk documenten die relevant zijn voor de lokale geschiedenis en het bestuur. Denk aan gemeentelijke verordeningen, bouwvergunningen, bevolkingsregisters, notulen van gemeenteraadsvergaderingen, kadastergegevens en lokale belastingdossiers. Maar ook archieven van verenigingen en instellingen, soms ook van particulieren.
- Functie: Het gemeentearchief is gericht op het behoud van de lokale geschiedenis en cultureel erfgoed, evenals het ondersteunen van het huidige gemeentelijke bestuur bij het vinden van informatie over recente gebeurtenissen.
Provinciaal archief
- Bereik: Een provinciaal archief beheert het archief van het bestuursorgaan provincie, maar niet noodzakelijkerwijs van alle gemeenten in die provincie. Zo beheert het BHIC bijvoorbeeld niet de archieven van Tilburg, Breda en Eindhoven, maar dat doen de regionale of stadsarchieven.
- Documenten: Het bevat documenten van provinciale aard, zoals bestuurlijke beslissingen, verslagen van provinciale commissies, archieven van provinciale instellingen, en soms ook documenten van lagere overheden binnen de provincie.
- Functie: Het provinciale archief is voornamelijk gericht op het bewaren van documenten van provinciaal belang, het ondersteunen van historisch onderzoek op provinciaal niveau en als informatiebron.
In de regionaal historische centra in de provinciehoofdsteden vind je ook de voormalige rijksarchieven, die onder meer de dubbelen van de burgerlijke stand en de archieven van rijksorganen beheren. Denk aan b.v. de rechtbanken, kamers van koophandel enz.
Met de muis over een plaats
De interactieve kaart van de archiefinstellingen laat je eenvoudig zien welke archieven er voor welke plaats zijn. De informatie die je krijgt is:
- De gemeente
- Het bijbehorende gemeentearchief
- Het bijbehorende provinciearchief
Als ik met mijn muis over Amstelveen ga, krijg ik een pop-up venster de bijbehorende archieven te zien. Als ik vervolgens klik met mijn muis, kan ik in het volgende pop-up venster doorklikken naar de bijbehorende archieven. (Als er geen link naar een archief is kan je die eenvoudig via Google vinden.)
Handige kleurenindeling
Wat ik superhandig vind, is dat de kleurenindeling het overzichtelijk maakt om te zien welke gemeentes in hetzelfde archief te vinden zijn. Want in het geval van Amstelveen zie ik, zonder dat ik mijn muis verplaats, zij geen eigen historisch archief hebben. Dit is namelijk opgenomen in het Stadsarchief van Amsterdam.
Al met al is deze interactieve kaart van de archiefinstellingen van Nederland een goede basis, en zou je die direct als ‘favoriet’ in je browser moeten opslaan. Want ik ben er zeker van dat je er veel gebruik van gaat maken.
Let op: De kaart is niet 100% accuraat. Zo staat er dat het gemeentearchief van Meerssen bij Maastricht ligt opgeslagen. Echter, zij hebben een heel eigen gemeentearchief met de burgerlijke stand etc. De parochieregisters van Schinnen en Stein liggen bijvoorbeeld weer opgeslagen in Sittard. Dus hun gemeentearchief zal dan logischerwijze ook in Sittard zijn. Ook worden gemeentelijke herindelingen niet aangepast, hopelijk gebeurt dit in de toekomst wel.
Ga zelf aan de slag
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Stamboom Helpdesk.
Lees ook
Interactieve kaart van archiefinstellingen in Nederland
- Dankzij Jan Kruidhof van het Noord-Hollands Archief[↩]
