Onze voorouders hebben flink te kampen gehad met rampen in de geschiedenis. Velen kregen niet alleen te maken met deze verschrikkelijke en bedreigende gebeurtenissen, ook kregen ze te maken met dodelijke epidemieen.

Rampen in de geschiedenis van Nederland

De een overleefde het nauwelijks, de ander niet. Maar onze voorouders hebben geluk gehad, anders was jij niet op de wereld gekomen.

Naast de oorlogen werd ons land vooral geteisterd door watersnoodrampen. Hier werd in de 19 eeuw eindelijk iets aan gedaan dankzij waterbeheer en dijkbescherming.

Wat voor soorten rampen waren er?

Epidemieen
Overstromingen (b.v. dijkdoorbraken, verdrinkingen)
Zware stormen (orkaankracht)
Branden
Explosies (veelal in kruitmagazijns)
Hongersnood, armoede

Strenge winters, hete zomers
Volksoproer (waarbij politie op scherp schoot)
Oorlogen (slachtoffers op slagvelden)
Moorden (godsdienstoorlogen)
Scheepsongelukken (vergaan door storm of oorlog)
Instorten van gebouwen

Vergelijk met jouw stamboom

Als je tijdens je stamboomonderzoek ziet dat bepaalde personen in dezelfde periode overleden zijn, vergelijk hun data dan met dit rampenoverzicht. Het geef je namelijk inzicht waarom ze zijn overleden en hoe het leven toen was. Feit is dat er toen veel armoede was, en een ramp daar nog een schepje bovenop deed.

‘Zwakheid der hoogste staatsmacht is voor de volkeren de verschrikkelijkste ramp.’
– Napoleon

Ben jij trouwens bang voor water, storm, onweer, kou?

Als je voorouders in Amsterdam hebben gewoond, dan is er goed nieuws; hun doodsoorzaken zijn straks te raadplegen (en doorzoekbaar) dankzij het project ‘Amsterdamse Doodsoorzaken 1854-1940‘.

Als je zoekt in bidprentjes verzamelingen zal het je opvallen dat er tijdens rampen meer bidprentjes zijn verschenen.

Overzicht van rampen in de tijd van onze voorouders

1173	Zuiderzee ramp (nu IJsselmeer). Een overstroming waardoor het water tot aan de stadsmuren van Utrecht kwam.
16 jan 1219	Eerste Sint Marcellusvloed, overstromingen in Noord-Nederland en het Zuiderzeegebied. Ca. 36.000 mensen verdrinken.
1287	Sint Lucia’s Vloed. Stormvloed in de lage landen, met als resultaat ca. 60.000 slachtoffers en dorpen die werden weggevaagd.
1315-1317	Hongersnood in Noord-West Europa door ‘de Kleine IJstijd’. Daardoor worden 7,5 miljoen mensen slachtoffer.
19 nov 1404	1e St. Elizabethsvloed. Waardoor de Zeeuws-Vlaamse dorpen Hughevliet, Oud-IJzendijke en Oostmanskapelle verloren gaan.
19 nov 1421	2e St. Elizabetshvloed. Zware storm met dijkdoorbraken en verwoestingen bij Zeeland en Zuid- en Noord Holland. Ca. 2000 slachtoffers.
1470	Zware storm in West Holland, wat de meeste schade veroorzaakt in Scheveningen.

Vanaf 1500 – rampen in de geschiedenis

5 nov 1530	Sint-Flexvloed. Daardoor veel schade in Zeeland en Vlaanderen (Belgie) met meer dan 100.000 slachtoffers.
2 nov 1532	Allerzielenvloed. Waar Zeeland, Noord en Zuid Beverland zwaar worden getroffen.
1536	Grote brand in Delft.
1565	Strenge winter, waardoor de Schelde (Antwerpen) is dichtgevroren.
1566	Hongersnood in heel Nederland.
1568-1648	Tachtigjarige oorlog eist veel slachtoffers. Steden als Zutphen, Naarden, Haarlem worden bewust uitgemoord.
1 nov 1570	Allerheiligenvloed. Dijkdoorbraken veroorzaken overstromingen, met een ravage als gevolg. Ca. 20.000 doden.

Vanaf 1600 – rampen in de geschiedenis

1600	Franse hugenoten vluchten uiteindelijk massaal naar het noorden.
1602-1608	Strenge winter, waarbij Zuiderzee is dichtgevroren en Vlieland zelfs over ijs bereikbaar is.
1 nov 1633	Zware storm, dijkdoorbraken in Zeeland. 360 mensen verdrinken.
1652-1654	Eerste Engelse Oorlog.
12 okt 1654	Delft, kruithuis ramp. Ook genoemd als ‘Delftse Donderslag’, meer dan 100 doden.
1672	Tweede Engelse Oorlog. Rampjaar. Nederlandse vloot wordt overvallen, het volk leidt door hongersnood.
1 aug 1674	Storm raast over Nederland, Domtoren Utrecht vernield, veel schade, ook in Amsterdam.
4 nov 1675	Tweede Allerheiligenvloed in Noord Nederland, Groningen en Friesland.
26 jan. 1682	Watersnoodramp in Holland, Zeeland, Brabant en Vlaanderen (Belgie).
1683-1684	Extreem koude winter, waardoor veel mensen zijn doodgevroren.
1685	Godsdienststrijd in Frankrijk.
12 nov 1686	St. Maartensvloed. Zware storm. Groningen loopt onder, 1600 mensen en bijna 10.000 dieren verdrinken.
1688-1697	Oorlog met Frankrijk.

Vanaf 1700 – rampen in de geschiedenis

dec. 1703	Storm in West Europa, waardoor Zeeland en Friesland onder de overstromingen en schade leiden.
23 feb 1709	Watersnoodramp, Zuid Holland, Krimpenerwaard.
1714	Watersnoodramp, Groningen.
25 dec 1717	Kerstvloed. Zware storm. het kustgebied heeft 11.000 mensen en verdrinken ca. 40.000 dieren (vee).
1720	Economische crisis.
1726	Watersnoodramp, Noord- en Zuid-Holland, West-Friesland en Alblasserwaard met zware ijsgang.
dec 1740	Watersnoodramp, Land van Heusden, Land van Altena, Krimpenerwaard, Alblasserwaard, Tielerwaard.
1745	Droogte periode, waardoor veel oogsten verloren gingen.
1746	Brand Delfshaven.
1750	Brand Enschede.
feb 1757	Watersnoodramp, overstromingen van de Rijn, Waal, Merwede, Lek en Maas.
1763-1773	Economische crisis door terugval in visserij, nijverheid, ontvolking van steden en hoge werkeloosheid.
18 nov 1775	Watersnoodramp, Noord- en Zuid-Holland, Durgerdam, Leerdam, Kampen.
1780-1784	Vierde Engelse Oorlog. Slag bij Doggersbank.
27 feb 1784	Overstroming, door ijsgang op de Rijn in het Land van Maas en Waal.
2 aug 1787	Buskruitopslagplaats explodeert in de Onze Lieve Vrouwenkerk in Amersfoort. 17 doden.
dec 1794	Franse inval. De Bataafse Republiek werd uitgeroepen.
1799	Engels-Russische inval in Noord-Holland.
1799	Overstromingen in Nijmegen en Gorinchem, mede door ijsgang van de rivieren.
10 nov 1799	Fregat De Valk vergaat bij Ameland. Een van de grootste scheepsrampen uit de NL geschiedenis. 419 doden.

Vanaf 1800 – rampen in de geschiedenis

12 jan 1807	Leiden, Buskruitramp. Vat met buskruit explodeert en verwoest het centrum. 160 doden en 2000 gewonden.
1808	Overstromingen in Zeeland en rivierengebied. Meer dan 50 doden.
1810-1814	Napoleon verovert NL. Zijn tochten kostten ca. 360.000 militairen het leven, waarvan 90% door ontberingen.
1816-1817	Hongersnood heel Europa, door uitbarsting van vulkaan Tambora (Indonesie), is 1816 ‘het jaar zonder zomer’.
jan 1820	Overstromingen in Gelderland.
1823	Zeer strenge winter, waardoor veel mensen verhongeren en doodvriezen.
4 feb 1825	Storm en overstromingen in grote delen van Nederland, waardoor dijken bezwijken bij Durgerdam.
1830	Belgische Opstand. Tiendaagse veldtocht.
1845-1848	Hongersnood en armoede in heel Nederland. Vermoedelijk door de aardappelziekte en runderpest.
19 aug 1845	Zware storm met windhoos bij Zevenbergen.
28 okt 1849	Grote ontploffing in ‘s-Hertogenbosch. De ketel van een stoomboot explodeert. 22 doden.
feb 1850	Overstromingen in Noord Brabant en Gelderland (Maaspolders).
6 mrt 1855	Watersnoodramp, dijkbreuken, Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Noord Brabant stromen over.
jan 1861	Watersnoodramp, Noord Brabant, Gelderland. Tientallen mensen komen om.
7 mei 1862	Brand in Enschede, waardoor kerkarchieven verloren gaan.
1863	Zware storm in West Holland, daardoor grote schade aan de vissersvloot in Scheveningen.
1880	Watersnoodramp, Ramp bij Nieuwkuijk, Land van Heusden, Land van Altena.
5 mrt 1883	Zware storm bij Paesens (Moddergat), waardoor de visservloot vergaat met 83 mensen.
26 jul 1886	Palingoproer in Amsterdam, 25 doden.
1894	Overstroming in West Holland, wat zware schade geeft in Scheveningen.

Vanaf 1900 – Rampen in de geschiedenis

Nederland is neutraal, maar leidt wel onder blokkades en tekorten.

12 mrt 1906	Watersnoodramp door storm, in Zeeland en Scheveningen.
30 sep 1911	Zware storm, waardoor veel schepen vergaan, minstens 51 doden.
1914-1918	Eerst Wereldoorlog.
13 jan 1916	Zuiderzeevloed (IJsselmeer). Gelderse vallei, Amersfoort, Edam, Purmerend, staan volledig blank. Tientallen doden.
10 aug 1925	Zware storm, met windhozen in Zeeland en Noord Brabant.
16 jan 1927	Ongeluk met reddingsboot ‘Prins der Nederlanden’ bij Hoek van Holland, vergt 37 doden.
1940-1945	Tweede Wereldoorlog, bombardementen in Rotterdam. Hongerwinter 1944-1945 met 20.000 slachtoffers.
17 jan 1947	Explosie in kruitfabriek in Muiden, met als resultaat 17 doden.
24 mrt 1947	Mijnramp in Brunssum (Staatsmijn Hendrik), met 13 doden.
1 feb 1953	Watersnoodsramp door zware storm. Dijken begeven het in o.a. Zeeland. 1836 mensen verdronken.