Rampen in de geschiedenis van Nederland
Onze voorouders hebben flink te kampen gehad met rampen in de geschiedenis.
Velen kregen niet alleen te maken met deze verschrikkelijke en bedreigende gebeurtenissen, ook kregen ze te maken met dodelijke epidemieën.
De een overleefde het nauwelijks, de ander niet. Maar onze voorouders hebben geluk gehad, anders was jij niet op de wereld gekomen.
Naast de oorlogen werd ons land vooral geteisterd door watersnoodrampen.
Hier werd in de 19 eeuw eindelijk iets aan gedaan dankzij waterbeheer en dijkbescherming.
Wat voor soorten rampen waren er?
Een ramp is alleen door oorlog of natuurgeweld, maar ook door:
- Epidemieën
- Overstromingen (b.v. dijkdoorbraken, verdrinkingen)
- Zware stormen (orkaankracht)
- Branden
- Explosies (vaak in kruitmagazijn)
- Hongersnood, armoede
- Strenge winters, hete zomers
- Volksoproer (waarbij politie op scherp schoot)
- Oorlogen (slachtoffers op slagvelden)
- Moorden (godsdienstoorlogen)
- Scheepsongelukken (vergaan door storm of oorlog)
- Instorten van gebouwen
‘Zwakheid der hoogste staatsmacht is voor de volkeren de verschrikkelijkste ramp.’
– Napoleon
– Napoleon
Vergelijk met jouw stamboom
Als je tijdens je stamboomonderzoek ziet dat bepaalde personen in dezelfde periode overleden zijn, vergelijk hun data dan met dit rampenoverzicht.
Het geef je namelijk inzicht waarom ze zijn overleden en hoe het leven toen was. Feit is dat er toen veel armoede was, en een ramp daar nog een schepje bovenop deed.
Ben jij trouwens bang voor water, storm, onweer, kou?
Als je voorouders in Amsterdam hebben gewoond, dan is er goed nieuws; hun doodsoorzaken zijn straks te raadplegen (en doorzoekbaar) dankzij het project ‘Amsterdamse Doodsoorzaken 1854-1940‘.
Als je zoekt in bidprentjes verzamelingen zal het je opvallen dat er tijdens rampen meer bidprentjes zijn verschenen.
Overzicht van rampen in de tijd van onze voorouders
Datum |
Gebeurtenis |
|---|---|
1173 |
Zuiderzee ramp (nu IJsselmeer). Een overstroming waardoor het water tot aan de stadsmuren van Utrecht kwam. |
16 jan 1219 |
Eerste Sint Marcellusvloed, overstromingen in Noord-Nederland en het Zuiderzeegebied. Ca. 36.000 mensen verdrinken. |
1287 |
Sint Lucia’s Vloed. Stormvloed in de lage landen, met als resultaat ca. 60.000 slachtoffers en dorpen die werden weggevaagd. |
1315-1317 |
Hongersnood in Noord-West Europa door ‘de Kleine IJstijd’. Daardoor worden 7,5 miljoen mensen slachtoffer. |
19 nov 1404 |
1e St. Elizabethsvloed. Waardoor de Zeeuws-Vlaamse dorpen Hughevliet, Oud-IJzendijke en Oostmanskapelle verloren gaan. |
19 nov 1421 |
2e St. Elizabetshvloed. Zware storm met dijkdoorbraken en verwoestingen bij Zeeland en Zuid- en Noord Holland. Ca. 2000 slachtoffers. |
1470 |
Zware storm in West Holland, wat de meeste schade veroorzaakt in Scheveningen. |
Vanaf 1500 – rampen in de geschiedenis
Datum |
Gebeurtenis |
|---|---|
5 nov 1530 |
Sint-Flexvloed. Daardoor veel schade in Zeeland en Vlaanderen (België) met meer dan 100.000 slachtoffers. |
2 nov 1532 |
Allerzielenvloed. Waar Zeeland, Noord en Zuid Beverland zwaar worden getroffen. |
1536 |
Grote brand in Delft. |
1565 |
Strenge winter, waardoor de Schelde (Antwerpen) is dichtgevroren. |
1566 |
Hongersnood in heel Nederland. |
1568-1648 |
Tachtigjarige oorlog eist veel slachtoffers. Steden als Zutphen, Naarden, Haarlem worden bewust uitgemoord. |
1 nov 1570 |
Allerheiligenvloed. Dijkdoorbraken veroorzaken overstromingen, met een ravage als gevolg. Ca. 20.000 doden. |
Vanaf 1600 – rampen in de geschiedenis
Datum |
Gebeurtenis |
|---|---|
1600 |
Franse hugenoten vluchten uiteindelijk massaal naar het noorden. |
1602-1608 |
Strenge winter, waarbij Zuiderzee is dichtgevroren en Vlieland zelfs over ijs bereikbaar is. |
1 nov 1633 |
Zware storm, dijkdoorbraken in Zeeland. 360 mensen verdrinken. |
1652-1654 |
Eerste Engelse Oorlog. |
12 okt 1654 |
Delft, kruithuis ramp. Ook genoemd als ‘Delftse Donderslag’, meer dan 100 doden. |
1672 |
Tweede Engelse Oorlog. Rampjaar. Nederlandse vloot wordt overvallen, het volk leidt door hongersnood. |
1 aug 1674 |
Storm raast over Nederland, Domtoren Utrecht vernield, veel schade, ook in Amsterdam. |
4 nov 1675 |
Tweede Allerheiligenvloed in Noord Nederland, Groningen en Friesland. |
26 jan. 1682 |
Watersnoodramp in Holland, Zeeland, Brabant en Vlaanderen (Belgie). |
1683-1684 |
Extreem koude winter, waardoor veel mensen zijn doodgevroren. |
1685 |
Godsdienststrijd in Frankrijk. |
12 nov 1686 |
St. Maartensvloed. Zware storm. Groningen loopt onder, 1600 mensen en bijna 10.000 dieren verdrinken. |
1688-1697 |
Oorlog met Frankrijk. |
Vanaf 1700 – rampen in de geschiedenis
Datum |
Gebeurtenis |
|---|---|
dec. 1703 |
Storm in West Europa, waardoor Zeeland en Friesland onder de overstromingen en schade leiden. |
23 feb 1709 |
Watersnoodramp, Zuid Holland, Krimpenerwaard. |
1714 |
Watersnoodramp, Groningen. |
25 dec 1717 |
Kerstvloed. Zware storm. het kustgebied heeft 11.000 mensen en verdrinken ca. 40.000 dieren (vee). |
1720 |
Economische crisis. |
1726 |
Watersnoodramp, Noord- en Zuid-Holland, West-Friesland en Alblasserwaard met zware ijsgang. |
dec 1740 |
Watersnoodramp, Land van Heusden, Land van Altena, Krimpenerwaard, Alblasserwaard, Tielerwaard. |
1745 |
Droogte periode, waardoor veel oogsten verloren gingen. |
1746 |
Brand Delfshaven. |
1750 |
Brand Enschede. |
feb 1757 |
Watersnoodramp, overstromingen van de Rijn, Waal, Merwede, Lek en Maas. |
1763-1773 |
Economische crisis door terugval in visserij, nijverheid, ontvolking van steden en hoge werkeloosheid. |
18 nov 1775 |
Watersnoodramp, Noord- en Zuid-Holland, Durgerdam, Leerdam, Kampen. |
1780-1784 |
Vierde Engelse Oorlog. Slag bij Doggersbank. |
27 feb 1784 |
Overstroming, door ijsgang op de Rijn in het Land van Maas en Waal. |
2 aug 1787 |
Buskruitopslagplaats explodeert in de Onze Lieve Vrouwenkerk in Amersfoort. 17 doden. |
dec 1794 |
Franse inval. De Bataafse Republiek werd uitgeroepen. |
1799 |
Engels-Russische inval in Noord-Holland. |
1799 |
Overstromingen in Nijmegen en Gorinchem, mede door ijsgang van de rivieren. |
10 nov 1799 |
Fregat De Valk vergaat bij Ameland. Een van de grootste scheepsrampen uit de NL geschiedenis. 419 doden. |
Vanaf 1800 – rampen in de geschiedenis
Datum |
Gebeurtenis |
|---|---|
12 jan 1807 |
Leiden, Buskruitramp. Vat met buskruit explodeert en verwoest het centrum. 160 doden en 2000 gewonden. |
1808 |
Overstromingen in Zeeland en rivierengebied. Meer dan 50 doden. |
1810-1814 |
Napoleon verovert NL. Zijn tochten kostten ca. 360.000 militairen het leven, waarvan 90% door ontberingen. |
1816-1817 |
Hongersnood heel Europa, door uitbarsting van vulkaan Tambora (Indonesie), is 1816 ‘het jaar zonder zomer’. |
jan 1820 |
Overstromingen in Gelderland. |
1823 |
Zeer strenge winter, waardoor veel mensen verhongeren en doodvriezen. |
4 feb 1825 |
Storm en overstromingen in grote delen van Nederland, waardoor dijken bezwijken bij Durgerdam. |
1830 |
Belgische Opstand. Tiendaagse veldtocht. |
1845-1848 |
Hongersnood en armoede in heel Nederland. Vermoedelijk door de aardappelziekte en runderpest. |
19 aug 1845 |
Zware storm met windhoos bij Zevenbergen. |
28 okt 1849 |
Grote ontploffing in ‘s-Hertogenbosch. De ketel van een stoomboot explodeert. 22 doden. |
feb 1850 |
Overstromingen in Noord Brabant en Gelderland (Maaspolders). |
6 mrt 1855 |
Watersnoodramp, dijkbreuken, Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Noord Brabant stromen over. |
jan 1861 |
Watersnoodramp, Noord Brabant, Gelderland. Tientallen mensen komen om. |
7 mei 1862 |
Brand in Enschede, waardoor kerkarchieven verloren gaan. |
1863 |
Zware storm in West Holland, daardoor grote schade aan de vissersvloot in Scheveningen. |
1880 |
Watersnoodramp, Ramp bij Nieuwkuijk, Land van Heusden, Land van Altena. |
5 mrt 1883 |
Zware storm bij Paesens (Moddergat), waardoor de vissersvloot vergaat met 83 mensen. |
26 jul 1886 |
Palingoproer in Amsterdam, 25 doden. |
1894 |
Overstroming in West Holland, wat zware schade geeft in Scheveningen. |
Vanaf 1900 – Rampen in de geschiedenis
Nederland is neutraal, maar leidt wel onder blokkades en tekorten.
Datum |
Gebeurtenis |
|---|---|
12 mrt 1906 |
Watersnoodramp door storm, in Zeeland en Scheveningen. |
30 sep 1911 |
Zware storm, waardoor veel schepen vergaan, minstens 51 doden. |
1914-1918 |
Eerst Wereldoorlog. |
13 jan 1916 |
Zuiderzeevloed (IJsselmeer). Gelderse vallei, Amersfoort, Edam, Purmerend, staan volledig blank. Tientallen doden. |
10 aug 1925 |
Zware storm, met windhozen in Zeeland en Noord Brabant. |
16 jan 1927 |
Ongeluk met reddingsboot ‘Prins der Nederlanden’ bij Hoek van Holland, vergt 37 doden. |
1940-1945 |
Tweede Wereldoorlog, bombardementen in Rotterdam. Hongerwinter 1944-1945 met 20.000 slachtoffers. |
17 jan 1947 |
Explosie in kruitfabriek in Muiden, met als resultaat 17 doden. |
24 mrt 1947 |
Mijnramp in Brunssum (Staatsmijn Hendrik), met 13 doden. |
1 feb 1953 |
Watersnoodramp door zware storm. Dijken begeven het in o.a. Zeeland. 1836 mensen verdronken. |
Wat hadden onze directe voorouders een mazzel!
Verder…
Handleiding overlijdensregister | Grootste ergernissen | Familie reünie orghaniseren | Wie helpt met mijn vastlopers?
Overzicht handleidingen Kranten van vroeger Je kunt mij contacten op Facebook | Twitter | Pinterest | Contactformulier| Tip: Zo gebruik je de akte checklist | Je ontvangt maandelijks nieuwe artikelen |
Ik schrijf over dingen waar ik blij van word. Over stamboomonderzoek, voorouders, geschiedenis, en mijn leven. Alles educatief en oplossingsgericht bedoeld. Want ook daar word ik gelukkig van. Mijn privé columns zijn korte waargebeurde verhalen. Maar dan wel met een vleugje drama en gedrenkt in humor. Zo ben ik dan ook wel weer.