Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1865 en 1870

Een tijdlijn van de geschiedenis van Nederland tussen 1865 en 1870. Deze serie focust zich met name op het nieuws waar onze voorouders wellicht van hebben opgekeken.

Tussen 1865 en 1870 is het politiek onrustig met meerdere kabinetten die kort regeren. Desondanks wordt het spoorwegnetwerk in Nederland flink uitgebreid en begint men met de aanleg van het Noordzeekanaal. Dankzij de afschaffing van de krantenbelasting kan informatie onder een breder publiek verspreid worden. Er wordt een volkstelling gehouden, het decimaal stelsel wordt ingevoerd, voor het eerst gaan arbeiders staken, wat de bewustwording onder arbeiders en de opkomst van vakbonden stimuleert. Nederland lijdt onder een cholera-epidemie, het overlijden van koningin-moeder Anna Paulowna en Samuel Sarphati, het einde van de Amerikaanse Burgeroorlog en de moord op president Lincoln krijgen veel aandacht.

Samenleving

Nederland groeit van 3.616.000 naar 3.771.000 inwoners (schatting).

De samenleving is sterk verzuild. Katholieken, protestanten en liberalen leven grotendeels in gescheiden sociale en culturele werelden, zoals aparte scholen, kranten en verenigingen.

De industrialisatie draait op volle toeren, met fabrieken die op grote schaal produceren. De arbeidsomstandigheden zijn echter zeer slecht, vaak gevaarlijk, zwaar onderbetaald en kinderarbeid was normaal.

• 1866 – Op 31 december wordt er een volkstelling gehouden. ^{➔Krantenbericht}

• 1869 – In Nederland wordt het decimaal stelsel ingevoerd, waardoor de benamingen van maten zoals pond en el worden afgeschaft en vervangen door kilogram en meter. Niet alle landen doen mee; er is veel verzet van o.a. Engeland die zijn eigen stelsel wil behouden. ^{➔Krantenbericht}

Politiek

Het Kabinet-Thorbecke II valt in 1866 vanwege een conflict over de begroting. Het wordt opgevolgd door het Kabinet-Fransen van de Putte, maar deze treedt al na 3 maanden af. Het Kabinet-Van Zuylen van Nijevelt (1866-1868) komt, maar heeft weerstand tegen liberale hervormingen en treedt na 2 jaar af na een conflict over de uitbreiding van het kiesrecht en de ‘Luxemburgkwestie’. In 1868 komt er weer een liberaal Kabinet-Van Bosse-Fock (tot 1871) wat bekend staat om zijn hervormingsbeleid, waaronder de uitbreiding van het kiesrecht. Maar ook dit kabinet zit de rit niet uit en valt in 1870. ^➔Bron

• 1868 – De Vletteroproer: In Rotterdam wordt de populaire Jacob de Vletter gearresteerd. Hij wordt veroordeeld tot 10 jaar tuchthuis, maar wordt al na 2 jaar vrijgelaten vanwege zijn slechte gezondheid. ^{➔Krantenbericht}

• 1869 – De belasting (dagbladzegel) op kranten wordt afgeschaft, waardoor kranten de helft goedkoper worden en daardoor toegankelijker voor een breder publiek. Maar de overheid is geen filantroop, en ter compensatie komt er een accijns op gedestilleerde drank. ^{➔Krantenbericht 1 ➔Krantenbericht 2}
• Typografen organiseren een staking in Amsterdam uit onvrede over de lonen, arbeidsomstandigheden en onderwaardering. Dit is een van de eerste georganiseerde arbeidersprotesten in Nederland. Hoewel de staking op korte termijn niet tot grote veranderingen leidde, was het een belangrijke stap in de emancipatie van de arbeidersklasse en de ontwikkeling van vakbonden. ^{➔Krantenbericht}

Koningshuis

Willem III is koning, weduwnaar en nog ongehuwd.

Ontwikkelingen

In deze periode worden er landelijk meer dan 20 spoorlijnen geopend.

• 1865 – In Den Haag opent Sara Katharina de Bronovo, een verpleegopleiding die zal uitgroeien tot het Bronovo Ziekenhuis. ^{➔Krantenbericht}
• Bij Breesaap (gemeente Velsen) begint het afgraven van de duinen voor de aanleg van het Noordzeekanaal, bedoeld om Amsterdam beter bereikbaar te maken voor de scheepvaart. ^{➔Krantenbericht}
• Nederland sluit zich aan bij de Internationale Telecommunicatie Unie, een belangrijke stap voor de internationale communicatie, wat het mogelijk maakt om sneller en efficiënter berichten uit te wisselen met andere landen. ^➔Bron
• Het doodsbriefje wordt ingevoerd om zo het begraven van schijndoden te voorkomen.

• 1866 – Het Kanaal door Zuid-Beveland wordt geopend voor het scheepvaartverkeer en is een belangrijke schakel in de druk bevaren route tussen Rotterdam en Antwerpen, Terneuzen en Gent. ^{➔Krantenbericht}
• De eerste inzichten komen dat cholera wordt verspreid via water, waardoor de eerste stappen worden gezet in de verbetering van stedelijke waterleidingen. ^{➔Krantenbericht}

• 1867 – Opening van het Amstel Hotel in Amsterdam, een belangrijk architectonisch en technisch hoogstandje en symbool van luxe en moderniteit. ^{➔Krantenbericht}

• 1868 – Door de eerste treinverbinding over de Kreekrakdam naar Goes wordt Zuid-Beverland een schiereiland. ^➔Bron
• Opening van de spoorlijn Utrecht – Waardenburg met daarin de brug over de Lek bij Culemborg, wat met 157 meter de langste enkelvoudige overspanning ter wereld is. ^➔Bron

Rampen

• 1866 – Er zijn 21.000 doden bij een cholera-epidemie, wat een flinke impact heeft door een afname van arbeidskrachten. In Amsterdam, dat al een waterleidingnet heeft, vallen relatief weinig slachtoffers. De druk wordt groot om ook andere steden van leidingwater te voorzien. ^{➔Krantenbericht}

• 1868 – De zomer is de warmste en droogste van de laatste driehonderd jaar (met gemiddeld 18,4 graden).

Boeken, muziek

• 1865 – Jules Verne publiceert zijn boek ‘Naar het middelpunt der aarde’.
• Lewis Carroll (pseudoniem van Charles Lutwidge Dodgson) publiceert ‘Alice’s Adventures in Wonderland’.

• 1866 – Er verschijnt een bundel met kinderliedjes “De zingende kinderwereld”, met onder meer “In een groen groen knollen knollenland”, “Toen onze Mop een mopje was” en “Roodborstje tikt tegen ‘t raam”.

• 1867 – Johann Strauss componeert ‘An der schönen blauen Donau’.

Buitenland

• 1865 – In de Verenigde Staten wordt de slavernij afgeschaft.
• De Amerikaanse Burgeroorlog wordt beëindigd door de overgave van generaal Robert E. Lee.

• 1866 – Voor de 2e keer huwt een Amerikaanse president in functie (voor de eerste keer in het Witte Huis): Grover Cleveland (49) huwt met met Frances Folsom (21), naast het leeftijdsverschil van 28 jaar is zij ook de jongste First Lady ooit.

• 1867 – Op de Wereldtentoonstelling in Parijs wordt de eerste vélocipède getoond, de voorloper van de fiets.
• Franz Jozef en Elizabeth (Sisi) worden gekroond tot koning en koningin van Hongarije, waarbij de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije ontstaat.
• Canada wordt een volledig zelf-regerend onderdeel van het Britse Rijk.
• Groothertogdom Luxemburg wordt onafhankelijk, met de Nederlandse koning als groothertog.
• De Verenigde Staten kopen Alaska van Rusland voor 7,2 miljoen dollar. Het was Ruslands enige overzeese kolonie.
• De schrijfmachine wordt uitgevonden door Christopher Latham Sholes, Carlos Glidden en Samuel W. Soule, zij verkopen hun patent aan Remington.

• 1868 – In de VS wordt de 14e Amendement geratificeerd, waarmee de bevolking gelijke bescherming en voormalige slaven burgerrechten krijgen. Tevens krijgt iedereen die geboren wordt op Amerikaans grondgebied het staatsburgerschap.

• 1869 – 24 sept: Beurskrach in New York ten gevolge van goudspeculaties, de dag gaat de geschiedenis in als Black Friday.
• Het Suezkanaal wordt feestelijk geopend.
• In de VS voert de staat Wyoming als eerste land ter wereld het vrouwenkiesrecht in.
• In de VS wordt de eerste transcontinentale spoorlijn geopend, wat veel internationale aandacht krijgt.

Overlijden

• 1865 – Koningin-moeder Anna Paulowna Romanova overlijdt (70) en wordt bijgezet in de Koninklijke Grafkelder in de Nieuwe Kerk in Delft.
• De Amerikaanse president Abraham Lincoln wordt in het Ford’s Theatre in Washington D.C. doodgeschoten door John Wilkes Booth. Vicepresident Andrew Johnson volgt hem op.
• Koning Leopold I van België overlijdt op 74-jarige leeftijd, Leopold II volgt hem op.

• 1866 – Samuel Sarphati, een invloedrijke Nederlandse arts, ondernemer en filantroop, die zich inzette voor een betere volksgezondheid door bewustwording van hygiëne, overlijdt wrang genoeg zelf aan tyfus, in Amsterdam (53).

• 1868 – James Buchanan (77), ex-president van de VS, overlijdt aan een verkoudheid door een zwakke gezondheid. Hij was de enige Amerikaanse president zonder echtgenote.

• 1869 – Kroonprins Leopold van België, de enige zoon van koning Leopold II en koningin Maria Hendrika, overlijdt op 9-jarige leeftijd aan een longontsteking, die hij opliep nadat hij in een vijver was gevallen. Zijn overlijden was een groot verlies voor de Belgische monarchie, aangezien zijn 3 zussen geen troonopvolger mochten zijn.
• Franklin Pierce, ex-president van de VS, overlijdt op 64-jarige leeftijd aan levercirrose door zwaar alcoholgebruik.

Welke van jouw voorouders zijn in deze periode geboren, getrouwd of overleden?

Tijdlijn van mijn voorouders

Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1865-1870 in beeld

Chronologisch per thema

Deze tijdlijn van de geschiedenis van Nederland geeft een overzichtelijk beeld van de belangrijkste gebeurtenissen per categorie tussen 1865 en 1870. Dankzij de gestructureerde opzet en opsplitsing in diverse onderwerpen, is het een uitstekende bron voor iedereen die behoefte heeft aan een duidelijk overzicht van de geschiedenis per thema.