Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1875 en 1880

Een tijdlijn van de geschiedenis van Nederland tussen 1875 en 1880. Deze serie focust zich met name op het nieuws waar onze voorouders wellicht van hebben opgekeken.

Tussen 1875 en 1880 lijdt Nederland nog steeds onder de ‘Grote Depressie’ en ook nog een zware stormvloed. Er is veel discussie over de ‘Schoolstrijd’ en wordt er een nieuw muntenstelsel ingevoerd. Het langverwachte Noordzeekanaal wordt geopend, en komt er een frequente veerdienst naar Engeland. Er komen diverse nieuwe spoorviaducten en bruggen over belangrijke rivieren. Het eerste sanatorium wordt geopend en wordt de elektrische straatverlichting geïntroduceerd. Niet alleen de Paus overlijdt, maar ook in het koningshuis overlijdt zowel oud-koningin Sophia als de kroonprins Willem, en krijgt het 2e huwelijk van koning Willem III veel kritiek.

Samenleving

• Nederland groeit van 3.926.000 naar 4.081.000 inwoners (schatting).
• De bewustwording van arbeidersemancipatie begint meer voet aan de grond te krijgen.

• 1876 – Er wordt een volkstelling gehouden.

Politiek

• De gevolgen van de Beurkrach van 1873 zijn nog steeds voelbaar.
• Het Kabinet-Heemskerk-Van Lynden van Sandenburg valt in 1877 door een conflict over het Lager Onderwijs. Het wordt opgevolgd door het Kabinet-Kappeyne van de Coppello, wat 2 jaar later aftreedt om de Waterstaatswet. Het volgende Kabinet-Van Lynden van Sandenburg geeft stabiliteit en blijft aan tot 1883.
• De ‘Schoolstrijd’ bereikt in dit lustrum zijn piek. Dit langdurige politieke en maatschappelijke conflict draait om de financiering en vrijheid van het onderwijs (openbaar of religieus), en wordt pas in 1917 opgelost.

• 1875 – Nederland voert de gouden standaard in, waarmee de waarde van de gulden wordt gekoppeld aan goud. Tegelijkertijd worden de wisselkoersen tussen verschillende nationale valuta vastgelegd. Dit is een belangrijke economische hervorming. Een jaar later wordt in Duitsland de Mark als betaalmiddel ingevoerd.

Koningshuis

• Willem III is de koning.

• 1877 – Oud-koningin Sophia overlijdt op 58-jarige leeftijd aan een hartkwaal en longziekte. Sophia stond bekend om haar intellectuele en liberale houding, wat voor veel conflicten in haar huwelijk zorgde.

• 1879 – Kroonprins Willem van Oranje-Nassau, zoon van Willem III en Sophia, sterft op 38-jarige leeftijd aan longontsteking. Zijn broer Alexander volgt hem op als kroonprins, maar hij sterft 5 jaar later op 32-jarige leeftijd aan tyfus. Het is dus cruciaal dat Willem III voor een nieuwe troonopvolger gaat zorgen.
• Koning Willem III trouwt met Prinses Emma van Waldeck-Pyrmont. Emma is slechts 20 jaar, terwijl Willem III al 61 jaar oud is.

Religie

• 1879 – Oprichting van ‘Een School met de Bijbel’ door Abraham Kuyper om het gereformeerd onderwijs te overkoepelen en versterken.

Ontwikkelingen

• De spoorwegen blijven zich met een rap tempo uitbreiden, waarbij ook enkele spoorbruggen: de Hembrug over het Noordzeekanaal, over de Nederrijn en spoorbrug Nijmegen over de Waal.

• 1875 – Op de Trompenberg bij Hilversum wordt het eerste Nederlands sanatorium geopend.
• Oprichting van de Stoomvaart Maatschappij Zeeland en de Koninklijke Nederlandse Stoomboot-Maatschappij, waarbij een veerdienst met radarboten naar Engeland komt.
• De weg tussen Losser en Oldenzaal wordt verhard, wat een belangrijke verbetering is voor het lokale transport, maar er moet wel tol betaald worden tot 1910 (dus nog 35 jaar).

• 1876 – Het Noordzeekanaal wordt geopend, wat de Amsterdamse haven een enorme impuls geeft. Het project is één van de grootste waterbouwkundige prestaties van de 19e eeuw.

• 1878 – Thomas Edison presenteert de fonograaf, de voorloper van de grammofoon.
• Tijdens de Wereldtentoonstelling in Parijs wordt de eerste elektrische straatverlichting ingevoerd.
• In Rotterdam wordt het Luchtspoor geopend, een 2,2 km lang spoorviaduct. Ook wordt de Willemsspoorbrug over de Nieuwe Maas in gebruik genomen.
• De Groningse schoolmeester Pieter Roelf Bos is de redacteur van een nieuwe atlas: de Bosatlas.

• 1879 – In Utrecht rijdt de eerste paardentram.
• Edison patenteert zijn gloeilamp en richt het bedrijf ‘Edison General Electric’ op.

Rampen

• 1877 – In januari is een zware stormvloed waarbij zeker 100 mensen verdrinken en diverse schepen aan de kust vergaan.

Opvallend nieuws

• 1875 – De jaarlijkse kermis in Amsterdam wordt na 8 dagen afgebroken door grootschalige dronkenschap en wangedrag van de bezoekers. Voortaan zijn alleen nog buurtkermissen toegestaan. Een jaar later ontstaat de ‘Amsterdamse Kermisoproer’ waarbij de bevolking in opstand komt tegen het afschaffen van de jaarlijkse kermis.
• Voor het eerst zwemt er iemand over Het Kanaal. Kapitein Matthew Webb zwemt van Engeland naar Frankrijk in 21 uur en 25 minuten. In de volgende 50 jaar lukt het maar 4 mannen om dit te evenaren. In 1923 legt één van hen de afstand af in 16 uur en 33 minuten.
• In Suriname wordt de leerplicht ingevoerd voor kinderen tussen 6 en 12 jaar, met Nederlands als onderwijstaal. De kolonie is het moederland daarmee 25 jaar voor.

• 1879 – De eerste voetbalclub in Nederland wordt opgericht door de 14-jarige Pim Mulier, de Haarlemsche Football Club (HFC).

Muziek, boeken

• 1875 – In Parijs is de eerste opvoering van de opera ‘Carmen’ van Georges Bizet, Helaas maakt Bizet het succes niet mee, want kort na de première overlijdt hij op 36-jarige leeftijd aan een hartinfarct.

• 1878 – Hector Malot schrijft ‘Sans famille’, later vertaald als ‘Alleen op de wereld’.

Buitenland

• 1875 – In de VS wordt de ‘Page Act’ van kracht, die Chinese vrouwen de toegang tot het land ontzegd. Dit is één van de eerste anti-immigratiewetten in de VS, die vooral een discriminerend en stigmatiserend effect op Aziatische immigranten heeft, wat nog decennia voortduurt.

• 1876 – Alexander Graham Bell krijgt patent voor het uitvinden van de telefoon. In zijn toestel zegt hij de historische woorden tegen zijn assistent: ‘Mr. Watson, come here, I want to see you.’
• In de VS wordt bij de ‘Slag bij de Little Bighorn’ het regiment van kolonel Custer verpletterend verslagen door de Sioux- en de Cheyenne-Indianen.

• 1878 – Na het einde van de Russische-Turkse oorlog (1877-1878) wordt Bulgarije een onafhankelijk vorstendom.
• Bij een moordaanslag op de Italiaanse koning Umberto I en zijn vrouw, blijft het koningspaar ongedeerd.

• 1879 – Er komt een einde aan de Zoeloe-oorlog door de Britse overwinning op het Zoeloerijk. De verdere Britse kolonisatie krijgt veel aandacht in de kranten.
• Otto von Bismarck (kanselier van het Duitse Rijk) sluit ‘de Tweebond’ met Oostenrijk-Hongarije, een geheim militair verdrag voor gezamenlijke militaire bescherming tegen Rusland.
• Een hevige storm in Schotland zorgt ervoor dat de Tay Bridge in Dundee instort op het moment dat er een trein over rijdt, waarbij 90 mensen omkomen.

Overleden

• 1875 – Andrew Johnson (66), ex-president van de VS overlijdt aan een beroerte.

• 1878 – Paus Pius IX overlijdt op 85-jarige leeftijd aan ouderdom. Hij is met ruim 31 jaar de langst zittende Paus ooit. Hij wordt opgevolgd door Paus Leo XIII.

Welke van jouw voorouders zijn in deze periode geboren, getrouwd of overleden?

Tijdlijn van mijn voorouders

Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1875-1880 in beeld

Chronologisch per thema

Deze tijdlijn van de geschiedenis van Nederland geeft een overzichtelijk beeld van de belangrijkste gebeurtenissen per categorie tussen 1875 en 1880. Dankzij de gestructureerde opzet en opsplitsing in diverse onderwerpen, is het een uitstekende bron voor iedereen die behoefte heeft aan een duidelijk overzicht van de geschiedenis per thema.