Overzicht van archieven die verloren zijn gegaan (per provincie)

Yolanda Lippens

bespaart hoop tijd

DONEER AAN YORY

Houd de site online!

lijst

Overzicht van archieven die verloren zijn gegaan (per provincie)

Met dit artikel wil ik een lijst verzamelen met een overzicht van alle archieven die verloren zijn gegaan voordat ze gedigitaliseerd konden worden. Daarbij leg ik de focus op alle stads-, gemeente- en rijksarchieven, vanaf de oude parochie– en DTB-boeken tot aan de jongere archieven.

Om het overzicht behapbaar te houden, beperk ik de lijst alleen voor de archieven van Doop-, Trouw- en Begraven, Bevolkingsregister en Burgerlijke Stand.

Ga direct naar het overzicht

Reden van verloren archieven

Er zijn tal van redenen waarom archieven verloren zijn gegaan, denk aan:

Overstromingen en waterschade
De Lage Landen worden al vanaf zijn oorsprong geteisterd door overstromingen. Het archief van Zeeland is daar een goed voorbeeld van. Maar ook waterschade door tegenwoordige lekkages kunnen fataal zijn.
Brand
Veroorzaakt door bliksem, bij ongeluk (b.v. door kaarsen), of bewuste brandstichting. Maar ook een overdaad aan warmte door moderne verwarming kunnen archieven – vooral opgeborgen in plastic – fataal worden.
Aardbevingen
In ons land en regio komen ze niet voor, maar in andere delen van Europa kan een aardbeving een kerk of opslagplaats binnen enkele seconden met de grond gelijkmaken.
Vernielingen, plunderingen, diefstal
Door alle – vooral religieuze – oorlogen zijn er door de eeuwen heen heel wat kerken en hun boeken verloren gegaan.
Bombardementen
Als voorbeeld heeft het stadsarchief van Rotterdam en Middelburg het tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar te verduren gehad.
Menselijke fouten
Het per ongeluk weggooien (denken dat het onbelangrijk is) of beschadigen (dommigheid) van archieven.
Slechte opslagomstandigheden
Vocht, schimmel, ongedierte en slechte ventilatie kunnen fysieke documenten flink beschadigen of vernietigen.
Veroudering van materialen
Sommige materialen (zowel papier als film) kunnen na verloop van tijd verslechteren waardoor ze onherstelbaar beschadigen.
Opruimen, ruimte vrij maken
Uit ruimtegebrek een deel van het archief weggooien, waarvan men dacht dat het niet belangrijk genoeg was (en we nu balen dat het verdwenen is).
Juridische of beleidsmatige beslissingen
Als gevolg van veranderende wet- of regelgeving, of beleidsbeslissingen kunnen archieven vernietigd worden.

‘Wie de achting voor zichzelf verloren heeft, is alles kwijt.‘
– J.M. van Stipriaan Luïscius, Nederlands essayist (1859-?)

Overzicht van verloren archieven per provincie (A-Z)

Drenthe

Overzicht volgt.

Flevoland

Overzicht volgt.

Friesland

Overzicht volgt.

Gelderland

Nijmegen	Hulpkaarten Kadaster 1944
Arnhem en Renkum	Bevolkingsregisters 1944
Tiel	Naoorlogse bouwvergunningen (enkele jaren terug per ongeluk vernietigd)

Groningen

Overzicht volgt.

Limburg

Overzicht volgt.

Noord-Brabant

Goirle	Deel van het Bevolkingsregister (brand)
Tilburg	Doodsbriefjes 1865-1876 en bijna alle patentregisters

Noord-Holland

Groot deel huwelijkse bijlagen 1811-1888

Overijssel

Enschede	In 1862 is het hele archief van Enschede bij de stadsbrand verloren gegaan, zie www.erfgoedenschede.nl/onderzoek/hulp-bij-onderzoek/rechterlijke-archieven/.
Raalte	De RK DTB boeken van voor 1756 zijn verloren gegaan door brand in de kerk

Zeeland

Algemeen: veel kerkboek en bevolkingsregistraties zijn verloren gegaan door overstromingen en bombardementen op Middelburg tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Vrijwel alle kerkelijke registers van Zeeuwse plaatsen die beginnen met letters K tm Z verloren gegaan in mei 1940. Fragmentarisch zijn er wel bewaard gebleven, maar zeer beperkt. Vaak waren dit registers die nog bij de plaatselijke kerken of gemeenten achtergebleven waren. A tot en met J is wel gespaard.

Middelburg	DTB vrijwel volledig verloren gegaan in mei 1940, op enkele kleine kerkgenootschappen over beperkte periodes na. Notarieel en Bevolkingsregister volledig verloren gegaan in mei 1940.
Zierikzee	DTB grotendeels verloren gegaan bij vroegere kerkbranden en invallen in de stad.
Vlissingen	DTB deels verloren gegaan bij beschietingen door de Engelsen in 1809.
Sluis (stad)	Bevolkingsregisters verloren gegaan in 1944 bij de Slag om de Schelde.

Met dank aan André Sijnesael

Zuid-Holland

Den Haag	Huwelijksbijlagen Veur, Zuid-Holland na 1842.
‘s-Gravendeel	DTB boeken zijn verloren gegaan. Vernietigd door een domme ambtenaar. Er is wel een reconstructie gemaakt, zie deze site. Idem voor Wieldrecht (dat viel vroeger onder ‘s-Gravendeel).
Den Briel (Brielle)	Ontbreekt een gedeelte.
Hendrik-Ido-Ambacht	Ontbreekt een gedeelte.
Zegwaart en Zoetermeer	Huwelijkse bijlagen 1843-1944 zijn in 1945 bij het bombardement op het Bezuidenhout in Den Haag verloren gegaan.
Sint-Anthoniepolder	Doop- en trouwboeken van de 18e eeuw (1700s) kwijt geraakt.

Note: Als je op Archieven.nl (of iedere andere archieven site) zoekt naar ‘verloren gegaan’, kan je ook veel ‘ruis’ krijgen. Hou er ook rekening mee dat een vermelding ook kan gelden voor een bepaald deel van de genoemde inventaris.

Ken jij archieven die verloren zijn gegaan?

Ken jij archieven die verloren zijn gegaan? Dan zou ik het op prijs stellen als je mij dit kan laten weten via het contactformulier onderaan (Reageer op dit artikel).

Om het overzicht behapbaar te houden, beperk ik de lijst alleen voor de archieven van Doop-, Trouw- en Begraven, Bevolkingsregister en Burgerlijke Stand.