Plaatsingsverzoeken voor krankzinnigen bekijken

Plaatsingsverzoeken voor krankzinnigen bekijken

Ook vroeger al waren er mensen die maatschappelijk niet mee konden komen, omdat hun hersenen anders functioneerden dan voor veruit de meeste mensen in de maatschappij gold. Een stoornis of handicap wordt dat tegenwoordig vaak genoemd. Dit anders functioneren van de hersenen kwam natuurlijk in gradaties, maar hierdoor konden sommige mensen niet meer voor zichzelf zorgen en soms waren ze zelfs een gevaar voor zichzelf of anderen.

Om deze hulpbehoevende mensen op te vangen, waren er al eeuwenlang tehuizen, gestichten en geneeskundige instellingen. Vanaf de negentiende eeuw kon iemand na een verzoek aan de rechtbank of het kantongerecht in een instelling worden opgenomen, waar hij of zij de zorg ontving die hij of zij (in de context van die tijd) nodig had. De plaatsingsverzoeken van zogeheten krankzinnigen zijn dan ook een bijzonder interessante bron.

De procedure

Op grond van de eerste Krankzinnigenwet uit 1841 kon een krankzinnige zelf, diens familie of de officier van justitie bij de president van de arrondissementsrechtbank een verzoek indienen om zichzelf of een familielid te laten opnemen in een instelling. In 1884 kwam er een nieuwe Krankzinnigenwet die de regels wat soepeler maakte. Hierdoor kon je het verzoek voortaan tevens aan de kantonrechter richten, om iemand te laten opnemen.

Werd iemand opgenomen in een instelling, dan zie je dit vaak ook terug in het bevolkingsregister. Iemand werd dan afgeschreven naar een ander adres of andere gemeente. Aan dit adres of deze gemeente kan je vaak herkennen dat het om een geneeskundige instelling ging, bijvoorbeeld Grave of Voorburg. Soms staat het er ook bij geschreven dat iemand werd geplaatst in een instelling.

Het plaatsingsverzoek

Vanaf 1841 kan je de plaatsingsverzoeken vinden bij een provinciaal archief (bv. Groninger Archieven, Gelders Archief, BHIC) in de inventarissen van de arrondissementsrechtbanken. Vanaf 1884 kan je ze tevens vinden in de inventarissen van de kantongerechten, die je ook vindt bij een provinciaal archief. Let erop dat de plaatsingsverzoeken niet altijd bewaard zijn gebleven. Bekijk vervolgens de plaatsingsverzoeken uit een periode van zo’n half jaar voorafgaande aan de plaatsingsdatum die je in het bevolkingsregister vindt.

In de plaatsingsverzoeken vind je niet alleen meer algemene gegevens over wie werd opgenomen, op welke datum, vanuit welke gemeente en in welk gesticht, maar vaak is er ook meer informatie in te vinden over waarom iemand werd opgenomen. Uiteraard staan er vaak nog geen voor ons uit de psychologie termen in, zoals borderline, bipolair en dergelijke. Maar door de vrij feitelijke omschrijving van het gedrag van de op te nemen krankzinnige kan je je een aardig beeld vormen van diens problematiek.

Bronnen voor onderzoek

Hulp nodig?

Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.

Plaatsingsverzoeken voor krankzinnigen bekijken