Was mijn betovergrootmoeder Wilhelmina Schieveen een aardbeiendief?
Door te struinen door de archieven van boeven, ben ik er achter gekomen dat mijn betovergrootmoeder Wilhelmina Schieveen in 1879 is veroordeeld voor diefstal. Wat is er precies gebeurd?
Het Proces Verbaal
Op 13 juli 1879 krijgt Wilhelmina Schieveen, huisvrouw van Frans van Eunen, een Proces Verbaal opgelegd. Ze is 34 jaar en van beroep ‘fruitvrouw’, ofwel verkoopster van fruit. Van het voorval zijn 2 getuigen: Pieter Bakker, Commissaris van de Beverwijksche Stoombootdienst, en Willem Rom, Kapitein van de Bevewijksche Stoomboot ‘Pomona II.
Verklaringen van de getuigen en beklaagde
Op 13 juli 1879 arriveerde de stoomboot ‘Pomona II’ uit Beverwijk in Amsterdam met een lading van manden met aardbeien. Pieter Bakker was belast met de taak om deze aan de geadresseerden uit te delen. Hij verklaarde dat hij 2 manden, afkomstig van Muntje Werf uit Beverwijk, bestemd voor weduwe Jansen, had overhandigd aan de beklaagde, Wilhelmina Schieveen, nadat hij de naam ‘weduwe Jansen’ had afgeroepen. Dit nadat hij zijn vraag of zij inderdaad ‘weduwe Jansen’ was meerdere malen had herhaald, waarna hij in zijn register een kruisje achter de naam had geplaatst.
Willem Rom hoorde dat de beklaagde werd bevraagd door getuige 1, waarop zij bevestigde dat zij ‘weduwe Jansen’ was, waarna zij de 2 manden met aardbeien overhandigd kreeg.
Wilhelmina ontkent opzet, en verklaart dat zij de volle overtuiging had dat de manden met aardbeien voor haar waren bestemd, en zij deze daarom heeft aangenomen zonder enig ‘bedrieglijk oogmerk’.
Het vonnis
De Officier van Justitie gelooft er niets van. Hij acht Wilhelmina schuldig aan het gebruikmaken van valse namen, waardoor ze zich bedrieglijk meester heeft gemaakt van de bezittingen, ten nadele van de eigenaar. De Officier van Justitie eist een maand celstraf.
Maar uiteindelijk wordt de straf op 24 september verlaagd door ‘verzachtende omstandigheden wegens het geringe nadeel van het wanbedrijf’: de gevangenisstraf ‘in eenzame opsluiting’ wordt 8 dagen. Wilhelmina was straatarm, een boete kon ze niet opbrengen, dus zat ze een kleine maand later haar gevangenisstraf uit.
Wat heeft Wilhelmina Schieveen precies gedaan?
In die tijd waren de straffen voor misdrijven, met name voor kleine vergrijpen, onvoorstelbaar zwaar. Pas in 1886, 9 jaar na haar veroordeling, verandert het Wetboek van het Strafrecht drastisch, waardoor er lichtere straffen voor dit soort ‘akkefietjes’ werden opgelegd.
Maar in die tijd wogen verklaringen van getuigen heel zwaar. Wilhelmina Schieveen moet dat geweten hebben, dus zou ze dat risico hebben genomen voor 2 manden met aardbeien, ondanks dat ze 5 kleine monden te voeden had? Ze was ten slotte al ‘fruitvrouw’, dus handelde al in fruit.
Waren het de commissaris en de kapitein van de stoomboot die haar wilde beetnemen? Of was het een groot misverstand? We zullen het nooit weten.
Verzachtende omstandigheden…
In het vonnis worden ‘verzachtende omstandigheden’ genoemd als reden voor een lagere straf. Maar wat die waren staat niet vermeld staat, maar wat ik wel kan zien in mijn stamboom, dankzij een tip van mijn achterneef René van Eunen, is dat Wilhelmina tijdens deze gebeurtenis 3 maanden in verwachting was!
‘Het leven is als aardbeiconfituur; het smaakt naar aardbeien, maar zitten er wel aardbeien in?‘
Heel verdrietig is dat dit kindje Pieternella maar 2 weken geleefd heeft (22 mrt – 3 apr 1880). Zij was overigens haar 2e kindje wat heel jong overleed; 3 jaar eerder verloor ze een zoon wegens doodgeboorte. Of een en ander met elkaar te maken heeft is niet te bewijzen, maar ik ben ervan overtuigd dat het een zeer stressvolle periode was.
Overleven
Ik vind het gruwelijk en verdrietig dat een keihard werkende vrouw aan het overleven is, en dan veroordeeld wordt voor het aanpakken van 2 manden met aardbeien die niet voor haar bedoeld waren. Ze heeft ze niet uit iemands handen weggegrist en is ook niet weggerend als een klassieke dief.
Misschien heeft ze (mis)gebruik gemaakt van de situatie toen ‘weduwe Jansen’ niet opstond, of niet aanwezig bleek. En ook al zou ze wel met opzet de manden met aardbeien hebben aangenomen, van mij krijgt mijn betovergrootmoeder sowieso mijn zegen en respect.
