Wat is een koekoekskind en hoeveel procent is het?
Geneticus Maarten Larmuseau van de KU Leuven, heeft in 2019 bij de Universiteit van Vlaanderen een interessante presentatie gegeven over hoe groot de kans is dat een man niet de vader is van zijn kind.
Een koekoekskind is een kind wat niet verwekt is door zijn wettelijke of te verwachte vader. De verwijzing naar koekoek gaat terug naar de 15e eeuw, en is ontstaan omdat deze vogel zijn eieren in het nest van een andere vogel legt. Een moeder is altijd zeker dat zij de biologische moeder is, zij heeft het kind immers 9 maanden gedragen. Maar voor de vader is zijn biologische connectie met het kind niet vanzelfsprekend.
Groot geheim van de moeder
De moeder kan namelijk een groot geheim met zich meedragen. Bijvoorbeeld dat ze tijdens haar huwelijk is vreemdgegaan met een ander die haar zwanger heeft gemaakt. Of het stel had vruchtbaarheidsproblemen, waarna de moeder in het geheim haar heil heeft gezocht bij haar zwager (onder het mom ‘dan blijft het in de familie’). Of in het ergste geval, dat is in verwachting is geraakt door verkrachting.
Mijn bloedeigen oudbetovergrootvader?
Zelfs ik vraag me af of mijn oudbetovergrootvaders uit ca. 1730 (waar ik er op die generatie 128 van heb inclusief moeders), wel mijn bloedeigen voorvader is. Juridisch kan ik het bewijzen, maar delen we ook hetzelfde DNA? Er zijn zelfs mensen die door dit gegeven hun passie voor hun voorouders en stamboomonderzoek zijn verloren. Dat is jammer, want de cijfers dat er sprake is van een koekoekskind (en/of meerdere) vallen reuze mee.
Onzekerheid bij de vader voor een koekoekskind
Door de geschiedenis heen is het een feit dat de man zich nooit helemaal voelt of hij de vader van zijn kind is. Zoals Larmuseau vertelt is er zelfs een Romeinse slogan:
Mater certa, pater semper incertus
Ofwel: Moeder zeker, vader altijd onzeker.
Koekoekskind, bastaard of onwettig?
Er zijn nog meerdere termen voor kinderen die niet bioloigsch verbonden zijn met hun ‘wettige’ of te verwachte vader:
- Bastaardkind – kind van een gehuwde man bij b.v. zijn minnares
- Onwettig / onecht kind – kind van een moeder die niet is gehuwd
- Koekoekskind – kind van een andere vader wat geheim is gehouden
Over het algemeen wordt gedacht dat 10% van de mensen een koekoekskind is, maar die cijfers zijn tegenwoordig veel nauwkeuriger te berekenen. Het is zeker geen 10% zoals vaak wordt gedacht. Dankzij gefundeerde medische onderzoeken is gebleken dat ca. 1% van de bevolking een koekoekskind is. Dan nog is het aantal groot, voor Nederland zou dit 170.000 personen zijn, bijna net zoveel als het aantal inwoners van Nijmegen. Hieronder vallen niet de mensen die geadopteerd zijn of waarvan het kind weet dat hij een andere biologische vader heeft.
Is de berekening van 10% koekoekskind correct?
Het blijkt nu dat de altijd aangenomen theorie dat 10% van de bevolking een koekoekskind is, niet waar te zijn. Er is namelijk meer inzicht gekomen door medische studies die gericht zijn op erfelijke aandoeningen. Hierbij wordt immers onderzocht of de ziekte via de vader of de moeder is doorgeven. En uit deze gegevens blijkt dat de graad van koekoekskinderen maar 1% betreft.
Nu is het wel zo dat deze gegevens vrij recent zijn, dus kan je er dan van uit gaan dat dit 300 jaar (en verder) geleden ook zo was? Uit een DNA-onderzoek onder mannen in Vlaanderen, blijkt dat men kan berekenen dat die historische koekoeksgraad ook 1% per generatie is. En dat aantal blijkt ook in andere landen zo te zijn.
Wees gewaarschuwd voor DNA testen
Larmuseau waarschuwt in deze presentatie duidelijk voor de DNA testen die er tegenwoordig op de markt zijn. Veel familiegeheimen komen onverwachts aan het licht omdat er in de familie bepaalde verwachte matches niet worden bevestigd. Naast dat deze bedrijven slecht zijn in het achterhalen van de herkomst van je voorouders (hij beaamt daarmee dit artikel), leveren ze ook geen nacoaching voor de uitslag.
Want waar deze bedrijven wel goed in zijn, is het aanduiden van de verwantschappen. Dan kom je ineens te weten dat je een halfbroer of -zus, of een verre neef, nicht oom of tante in de VS hebt. Dat is natuurlijk leuk om te weten, maar hoe ga je om met het feit dat jouw ‘bloed’eigen neef of oom ineens niet verwant met jou is?
Die onverwachte koekoekskinderen kunnen voor flink wat problemen zorgen, maar helaas bieden deze commerciele bedrijven daar geen counseling voor aan. Sterker nog; ze waarschuwen je er niet eens voor, en nog sterker; de kerstperiode is dé markeringperiode waarmee ze mensen willen verleiden om een DNA test ‘voor de lol’ aan je familie cadeau te geven. Bezint voor u begint.
Wil je meer weten over de verschillen van koekoekskinderen tussen steden, dorpen, platteland, en de lagen in de sociale klassen? Maarten legt het je op een toegankelijke manier uit in deze presentatie.
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
