Memories van successie zijn waardevolle documenten
Memories van Successie zijn niet het eerste waar je aan denkt bij genealogie. Maar ze kunnen superbelangrijk zijn bij je stamboomonderzoek.
Wat zijn Memories van Successie?
Vanaf 1818 moesten in Nederland erfgenamen belasting betalen over hun erfenis (successierecht). Om de hoogte van dat bedrag te bepalen, werd er na het overlijden van iemand, een ‘memorie van successie’ opgesteld. Dit moest binnen 6 maanden na het overlijden gebeuren. Als je zo’n document vindt, dan geeft het aan of je voorouders financieel goed in hun slappe was zaten.
De notaris vertelt
In de begeleidende tekening leest de notaris het testament voor. De vrouw links reageert heel blij. De mannen zie je reageren met open ogen, de middelste behagelijk, en de laatste durft het nog niet te geloven. De notaris vertelt ze namelijk wat de waarde van de erfenis is, en wie de erfgenamen zijn. Degene die volgens de overledene niet deugden, viste achter het net!
Welke informatie bevat een Memorie van Successie (MvS)?
De gegevens die op een MvS staan is zeer interessant. Je vindt er namelijk:
- naam van de overledene
- zijn overlijdensdatum en -plaats
- namen van erfgenamen, woonplaatsen en beroepen
- verwantschappen en relaties tussen de overledene en erfgenamen
- naam van de notaris
- datum van het testament
- overzicht van onroerend goed, bezittingen en contant geld
- de waarde van dit alles
Waar vind je de Memories van Successie?
Vrijwel ieder archief bezit Memories van Successie. Veel archieven hebben ze online staan waarbij je moet bladeren, want nog niet alles is geïndexeerd (doorzoekbaar op naam).
Maar het BHIC (Brabants Historisch Informatie Centrum) heeft een primeur op dit gebied. Zij hebben alle Memories van Successie van 1818-1927 online doorzoekbaar gemaakt. Dit is een enorm project geweest; er zijn bijna 1000 archiefdozen met 230.000 Memories, wat totaal 600.000 scans zijn!
De Memorie van Jhr. Mr. Joan de Jonge van Zwijnsbergen
Naast deze klus, zijn ze ook bezig om de voorlopers van de MvS te scannen. Dit zijn de ordonnanties op de successiebelasting. Deze zijn al wel op naam te doorzoeken, en komen ook online.
‘Zeg nooit dat je iemand kent vooraleer je met hem een erfenis hebt gedeeld.’
Een mooi voorbeeld is de uitgebreide MvS van Jonkeer Mr. Joan de Jonge van Zwijnsbergen. Hij was kamerheer en jachtmeester van de koning. Zijn Memorie van Successie bestond uit maar liefst 40 pagina’s!
In zijn erfenis staan stallen, een koetshuis, paarden, rijtuigen, lusttuin, goederen en huizen in diverse plaatsen, boomgaarden, aandelen, obligaties en contanten. De erfgenamen moesten een belasting betalen van maar liefst 2.043 gulden (23.000 euro!).
Dit was duidelijk een complexe Memorie van Successie waarbij het om veel geld ging. Uiteraard waren er ook simpelere memories waarbij alleen kinderen werden ‘achtergelaten’.
Waarboeken
Gerelateerd aan de erfenis zijn de waarboeken van Zutphen. In deze boeken werd bijgehouden wie het had om gebruik te maken van o.a. de stadsweiden. Als iemand zo’n recht had, mocht deze b.v. daar koeien laten grazen. Dit bezit was een onderdeel van een erfenis, doch alleen eerst voor de vrouw en navolgend het oudste kind.
Bronnen voor onderzoek
Open Archieven
Memories van Successie Heffing Collaterale Successie Familiezakenregister Testamenten Waarboeken
Overige archieven
MvS Amsterdam MvS Brabant MvS Drenthe MvS Groningen MvS Leiden e/o MvS Limburg MvS Overijssel MvS Utrecht MvS CBG Oost Indië