Typische maandnamen in DTB boeken en hun betekenis
Van de week vond ik een doopakte van een verwante van mijn voorouders, Berendina Alida van Eunen-van den Berg. Volgens mijn gegevens was ze geboren op 25 juli 1810 in Kampen, OV.
Maar op haar doopinschrijving stonden zowel de hooimaand als de oogstmaand. Ik was even van de leg. Hoe zit dat met die oude maandnamen?
Verwijzingen naar het landleven
De maandnamen die wij tegenwoordig gebruiken (januari, februari) zijn van oorsprong Latijns, voortgekomen uit de Gregoriaanse kalender.
Ze werden al vanaf de 7e eeuw gebruikt, maar niet overal en niet consequent. In de Lage Landen werd vaak de Germaanse versie gebruikt, die o.a. de hooimaand en oogstmaand bevat. Deze benamingen worden overigens nog steeds graag gebruikt door schrijvers en dichters.
Daarnaast ook nog door die godsdienstleraar die je erop wijst dat mei de mariamaand is, of zelfs het tuincentrum die je graag herinnert aan de gras- of bloeimaand.
‘De eerste dag van de lente is iets heel anders dan de eerste lentedag. Er zit soms wel een maand verschil tussen.’
Overzicht van oude maandnamen
De oude maandnamen zijn niet zo moeilijk te onthouden, ook omdat ze verwijzen naar het landelijk leven en de natuur. Maar er is meer. Er zijn namelijk ook nog versies in het Oude Vlaams, alternatieve, oude maandnamen uit de Franse Republikeinse kalender en maandafkortingen.
Vooral die laatste twee zijn belangrijk als je stamboomonderzoek doet in België (zoals ik). Op de microfilms van de Mormonen zal je veel DTB-boeken terugvinden waar nog gebruikt werd gemaakt van de oude maandnamen.
| Latijn | Oude maandnaam | Vlaamse naam | Alternatief | Franse Rep. kalender |
|---|---|---|---|---|
| januari | louwmaand | Nieuwjaarmaand | wintermaand, wolfsmaand | sneeuwmaand (nivôse) |
| februari | sprokkelmaand | Schrikkelmaand | kortemaand, kortemaand | regenmaand (pluviôse) |
| maart | lentemaand | Lentemaand | kalvermaand, buienmaand | windmaand (ventôse) |
| april | grasmaand | Grasmaand | paasmaand, eierenmaand | kiemmaand (germinal) |
| mei | bloeimaand | Bloeimaand | wonnemaand, mariamaand | bloeimaand (floréal) |
| juni | zomermaand | Zomermaand | braakmaand, rozenmaand | weidemaand (prairial) |
| juli | hooimaand | Hooimaand | vennemaand | oogstmaand (messidor) |
| augustus | oogstmaand | Koornmaand | arenmaand, koornmaand | hittemaand (thermidor) |
| september | herfstmaand | Herfstmaand | havermaand, fruitmaand | vruchtmaand (fructidor) |
| oktober | wijnmaand | Zaaimaand | aarzelmaand, rozenkransmaand | wijnmaand (vendémiaire) |
| november | slachtmaand | Slachtmaand | smeermaand, bloedmaand | nevelmaand (brumaire) |
| december | wintermaand | Wintermaand | sneeuwmaand, donkeremaand | rijpmaand (frimaire) |
Note: Hou er rekening mee dat de wintermaand en oogstmaand in twee kolommen (maanden) voorkomen.
Geen oude maandnamen, maar afkortingen
Goed om te weten als je geen naam ziet maar een afkorting: De maanden september, oktober, november en december werden ook wel eens benoemd met een afkorting.
| Maand | Afkorting |
|---|---|
| september | 7ber, VIIber [4] |
| oktober | 8ber, VIIIber [4] |
| november | 9ber, IXber [4] |
| december | 10ber, Xber [4] |
De NSB maandnamen
Voor de Tweede Wereldoorlog, rond 1935, wilde de NSB de oorspronkelijk gebruikte maandnamen januari, februari, enz. afschaffen. Ze wilden terug naar de oude maandnamen (waarbij oktober zaaimaand zou zijn), omdat dit sinds de Franse Tijd al verplicht was. Gelukkig is dit nooit van de grond gekomen.
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Lees ook
Typische maandnamen in DTB boeken en hun betekenis
