Je stamboom controleren is een belangrijke plicht
Bij welke soort stamboom dan ook, je ontkomt niet aan fouten. Stamboomgegevens controleren (en blijven controleren) is een hele klus. Fouten maken is menselijk. Zelfs op grafstenen kunnen fouten staan.
Aannames kloppen niet
Zelfs de beste genealogen kunnen fouten maken; met de beste bedoelingen doen ze aannames die uiteindelijk niet kloppen, of koppelen een akte aan de verkeerde persoon, of doen een misinterpretatie van gegevens. Ja, het is mij ook wel eens overkomen…
‘Je kunt de wind niet controleren, maar je kunt wel stand van je zeil aanpassen.‘
Bij stamboomonderzoek is het helaas zo dat fouten vaak worden gekopieerd door anderen, dus fout op fout op fout. Want ‘feiten’ die door een ander worden gepubliceerd ‘zal wel waar zijn’, denkt men snel. Ondanks als je met de beste genealogie software werkt. Maar informatie van een ander moet je ALTIJD controleren en koppelen aan de primaire bron.
Maar het zijn niet alleen de niet-bewijsbare of niet-vindbare fouten, maar ook de typfouten die voor verwarring kunnen zorgen.
Zo kan je stamboom controleren
Wil je de puntjes op de i voor je stamboom? Volg dan deze stappen:
Dezelfde informatie staat in meerdere bronnen
- Primaire bronnen, dan zit je goed. Maar zorg wel dat je daar zelf een kopie (screenshot als bewijs) van hebt. Open Archieven is een goede primaire bron.
- Secundaire bronnen, dan kan het een indicatie zijn, maar mag je het niet 100% aannemen. Dus als je in secundaire bronnen verschillen ziet, onderzoek dan beide. Dit kan je b.v. via Google doen. Een goed voorbeeld van een secundaire bron is een kwartierstaat van een familie (wat je ook kunt Googelen).
Jouw zelf gevonden informatie klopt met die van anderen
- Als je de stamboomgegevens zelf hebt gevonden, en bij synchronisatie of een match blijkt dit hetzelfde te zijn als bij een andere onderzoeker, dan zit je veelal goed.
- Als jouw correcte stamboomgegevens afwijken van die van een andere onderzoeker, zoek dan contact. Misschien zat jij toch fout, of kan je hem helpen met de juiste informatie.
Bronnen van gepubliceerde stamboom controleren
- Enthousiaste genealogen publiceren vaak hun werk in boekvorm. Zo’n publicatie leent zich helaas ook voor fouten; wat geprint staat kan hij niet meer wijzigen. Tenzij er een bijlage is bijgevoegd. Als hij het serieus heeft aangepakt, heeft hij een lijst met bronnen toegevoegd die je kunt controleren.
- Als je bij het napluizen van de bronnen ziet dat alles klopt, stijgt de betrouwbaarheid van de schrijver.
Zoek de bevestiging van aannames
- Soms ontkom je niet aan het doen van aannames. Maar de eerste stap die je dan moet nemen is controleren! Een aanname, op basis van logisch denken én kennis van de geschiedenis, kan een goede manier zijn om ‘missing links’ op te lossen en verhalen compleet te krijgen.
- Als je uitgaat van de aannames van anderen, zoek dan uit waarop deze gebaseerd zijn. Als je informatie niet vindt, wil niet zeggen dat het niet bestaat of onjuist is.
Dubbelcheck oude handschriften
Er worden, vaak logisch, veel fouten gemaakt tijdens de vertaling van oude handschriften. Het ontcijferen hiervan is een klus waar specifieke kennis voor nodig is. Ook hier zijn aannames uit den boze; leg het document voor aan meerdere experts. Wellicht dat er hele andere informatie in staat.
Een DNA Test?
Over DNA testen is veel te doen. Vooral de Nederlanders zijn erg terughoudend gezien o.a. privacy issues. Daarbij zijn de personen die een DNA test hebben laten doen, niet enthousiast over de toegevoegde waarde voor hun stamboom. Het komt ook voor dat mensen foute matches krijgen of matches waar ze niets mee kunnen.
Gebruik deze gratis Checklist
Overzicht hebben tijdens je stamboomonderzoek is erg belangrijk. Download daarom gratis deze akte Checklist om bij te houden welke aktes je wel en niet hebt. Dit geldt ook voor oude foto’s, die ook als bewijs kunnen dienen. Je kunt ook een stamboomrapport maken om overzicht te krijgen.
Spit huwelijksaktes uit
In huwelijksaktes kunnen mooie parels zitten, mits je goed kijkt. Heb je wel eens nagedacht over het interpreteren van je stamboom?
Op voornamen
Als iemand Louis heette, dan is dat een mooie aanleiding om te controleren of hij daadwerkelijk het zevende kind was. Idem voor standaard namen volgens de vernoemingsregels. Je kunt daarmee onwettige kinderen ontdekken (die niet de vernoemingsregels hanteerden). Was er wellicht sprake van een kraamvrouwbekentenis?
Via statistieken
Het wordt helaas niet vaak toegepast, maar via statistieken kan je ook fouten traceren.
Zoek in oude telefoongidsen
Vermeldingen in oude telefoongidsen kunnen in ieder geval bevestigen waar iemand woonde.
In de bidprentjes verzamelingen
Als je een bidprentje van iemand vindt, kan dat interessante informatie bevatten.
Begraafplaatsen en familieberichten
Met informatie over begrafenissen, crematies en familieberichten kan je misschien bepaalde gegevens uit halen (maar het blijft een secundaire bron).
Conclusie
Al met al is genealogie en stamboomonderzoek per definitie onzeker. Er zijn altijd kansen dat bepaalde informatie en relaties fout zijn. Daarbij is het een feit: des te ouder de informatie, des te meer kans op fouten.
Maar desalniettemin, je eigen zaakje controleren is iets wat je absoluut niet mag verslonzen. Checken dus!
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
