Wie staan er op die oude familiefoto’s?

Wie staan er op die oude familiefoto’s?

geschreven door Lisette Geel en Robert Keurntjes

Wat is er mooier dan dat je je familieverhaal kunt verrijken met oude foto’s van je voorouders en familie?

Lisette Geel en Robert Keurntjes hebben beide al het een en ander verzameld en vertellen graag hoe ze dat aangepakt hebben. Waar kun je oude familiefoto’s vinden? En hoe ga je om met foto’s waarvan je niet (zeker) weet wie er op staan?

Lisette Geel

‘Toen ik jong was hingen er twee portretjes in onze woonkamer van een oude man en vrouw. Het waren mijn betovergrootouders van mijn vaders kant. Verder wist ik niets over deze mensen. Stamboomonderzoek heeft daar verandering in gebracht.

In het begin was ik niet echt bezig met het verzamelen van oude familiefoto’s. Maar op een dag besefte ik dat er nog maar een paar familieleden in leven waren die nog veel van vroeger wisten.

Gelukkig leeft mijn moeder nog en ook nog wat tantes, maar ik nam – heel voortvarend – ook contact op met de nichten en neven van mijn moeder. Mensen met wie het contact allang verwaterd was. Die bleken verrassend positief te reageren. Ik heb zo al heel wat foto’s kunnen toevoegen én ik heb er wat leuke contacten bij.

Een van de nichten van mijn moeder onderzoekt zelf ook haar familie. Hoe leuk is het om elkaar op de hoogte te houden? Maar ook met mijn eigen nichten en neven van vaderskant krijg ik steeds meer contact vanwege mijn onderzoek. In het begin geneerde ik me een beetje omdat het wel duidelijk was dat ik vooral op zoek was naar foto’s en verhalen. Maar de banden blijken er echt versterkt door te worden, en daar ben ik blij mee. 

Jeugdfoto

Dankzij al dit struinen heb ik bijvoorbeeld een prachtige jeugdfoto van mijn oma en haar zussen, maar ook van háár oma. En van de mensen op de portretjes thuis aan de muur heb ik inmiddels nog meer oude familiefoto’s gevonden. Hier zie je ze op hun 50-jarige huwelijk in 1930. 

Ook dierbaar is een oude familiefoto van mijn opa van moeders kant, gemaakt eind jaren veertig in Utrecht toen zijn broer terugkwam van ver. Zijn moeder Adriana van der Steen-van Kleef zit trots in het midden van kinderen, partners en kleinkinderen. Het huis is voor de gelegenheid versierd (zie foto boven). Wat een tijdsbeeld…

Onlangs kreeg ik deze oude foto van een nicht die ik nog niet eerder benaderd had. Ze had de foto gevonden – samen met wat andere – in het album van haar al jaren overleden vader. Ze wist niet wie deze mensen waren. En ik ook niet. Voor het gemak ging ik er wel vanuit dat het familie was. Maar wie waren het? En van wanneer is deze foto?

Kruidenierswinkeltje

Het schijnt dat er in onze familie een kruidenierswinkeltje in Utrecht geweest is. Een kennis wees me erop dat het eerder nieuwe kuipen zijn die staan uitgestald voor het pand op de foto.

Afbeeldingen volgen nog

Op een oude foto van mijn oma met haar broer meende ik gelaatstrekken te herkennen. Die broer leek op de jongen links op de foto. En mijn oma leek een beetje op de vrouw in het midden. Ik wist dat haar moeder uit Elburg kwam. Maar ook dat dit niet haar moeder was, want haar gezicht kende ik al van oude foto’s die ik al had.

Maar toen ik toch op de achternaam van haar moeder googelde, kwam ik al snel terecht bij Jan Binnekamp. Een kuiper in Elburg. Hmm, dan zou het inderdaad een kuiperij kunnen zijn. In een geboorteakte van een van zijn kinderen vond ik zijn adres: Smedestraat 7. Dat typte ik in op Google. Binnekamp Smedestraat Elburg. En toen kwam ik terecht op de website van de Visafslag Elburg.

Jan en zijn vrouw hadden inderdaad een kuiperij voor de haringvangst, en zoon Hendrik staat ook op de foto. De dame rechts is mij (nog) onbekend. De jongen is niet de broer van mijn oma, maar wel haar oom.  

Robert Keurntjes

Bij ons was er ook niet zo heel veel. Wat op zich niet gek is. Van een foto is vaak maar één exemplaar en die komt dan bij één van de kinderen. Van opa’s en oma’s van mijn ouders waren al wat meer foto’s gemaakt toen ze wat ouder waren. Daarvan waren er ook een paar bij ons beland. Mijn oom had zelfs een paar oude familiefoto’s van betovergrootouders van mij. Een echtpaar naast elkaar voor de schouw en een ansichtkaart van verzorgingstehuis “Levensavond” met een man met witte baard en bolhoed op een bankje tussen andere ‘oudjes’. De serie waar de foto uitkomt ligt ook in het archief van Nijmegen.

Dat was een reden om eens bij mijn grootouders te gaan vragen of er nog meer foto’s waren. Mijn opa wist wel dat bij hun in de keuken een foto hing van zijn opa Dorus Keurntjes. Zijn oma uit Duitsland stond nog op een groepsfoto van het 35-jarig huwelijk van zijn ouders.

Die foto van Dorus Keurntjes was weggegooid. Maar wie weet was er nog een afdruk bij andere kinderen van hem bewaard gebleven. Ik ben op zoek gegaan naar neven en nichten van mijn opa. Op de kinderen van één tante na heb ik ze gevonden en geschreven. Helaas geen foto van Dorus Keurntjes.

Huwelijksfoto

Meer succes had ik toen een zus van mijn opa op bezoek ging bij een nog levende tante van hun in Oberhausen. Ze kwam terug met een geleende huwelijksfoto van twee andere betovergrootouders uit 1894 en twee carte de visite van oudouders (wiens namen ik nog niet eens gevonden had). Ik had een oude Practica, ik heb een statief gekocht, en zo kon ik reproducties maken van de foto’s. (ik ben nog uit de vorige eeuw toen we nog niet wisten wat een scanner was).

Daarmee wist ik dat er dus bij familie foto’s kunnen liggen. Als je er niet naar gaat vragen blijven ze in die schoenendoos of dat album liggen. Dus als mijn moeder naar een oom of tante, neef of nicht ging kreeg ze van mij de opdracht mee om om foto’s te vragen. Mijn verzameling begon te groeien. Een aangetrouwde neef wist toch niet wat hij met de foto’s moest. En van een kinderloze oom kwam een schoenendoos vol met ook veel foto’s uit zijn tijd als KNIL-militair in Indonesië.

Website met foto’s

Nog mooier werd het toen ik jaren later een website maakte met een deel van mijn voorouders. Een achterneef van mijn moeder wist mij te vinden en die had ook nog foto’s. Zelfs een foto van de eerste vrouw van mijn opa die niemand in onze familie ooit gezien had. En toen MyHeritage in Nederland begon en nog niet achter hun hermetische betaalmuur schuilging had een ver familielid uit Rotterdam er zijn stamboom met behoorlijk veel foto’s opgezet.

Van mijn betovergrootouders die zo halverwege de 19e eeuw geboren zijn heb ik nu van meer dan de helft een foto. Ook van vier oudouders die omstreeks 1820 geboren zijn heb ik een foto.

Vooral mijn online database met de familie Rijnberg leverde mij veel contacten en altijd vroeg ik ook naar foto’s.

Waar ik denk ik het meest mee verguld ben is deze foto rechts:

Ik kreeg die per e-mail van Wim Vermeulen met de mededeling dat het Frans Rijnberg zou zijn. Frans Rijnberg is een betovergrootvader van Wim. Frans broer Willem is ook een betovergrootvader van Wim. Willem is mijn oudvader en van hem had ik al een foto. De oude man links op de foto lijkt zoveel op de voorouder die ik als Willem ken dat ik meteen mijn twijfels had.

Na een vergelijking met andere foto’s en goed kijken naar hoe oud de ouderdom van de foto kan zijn en wat er op te zien valt, was mijn twijfel opgelost. De foto is van ongeveer 1885. Frans was toen al overleden. Frans was timmerman, Willem schoenmaker. Op de foto staat een man met een schort – schoenmaker Willem Rijnberg met zijn zonen Abraham en Jacob.

Vooral Jacob is op latere foto’s van hem goed herkenbaar. Abraham heeft later een volle witte baard waardoor hij net wat minder goed te vergelijken valt. De kerktoren is een schaalmodel van de toren van Sint Maartensdijk. Als je goed kijkt zie je dat de spits bekleed is met stroken leer – ook iets voor een schoenmakersfamilie. Van Willems broer Frans kwam van een ander familielid overigens later ook nog een foto.

Oude familiefoto’s in archieven

De meeste archieven hebben ook een collectie beeldmateriaal. Er zijn online beeldbanken en ook heemkundige verenigingen hebben vaak een collectie oude foto’s. Sommigen hebben al veel online staan met veel namen erbij, andere zul je zelf moeten bezoeken.  Timo Wouters schreef al eerder over heemkundige en historische kringen. Dat was dus ook een mogelijkheid geweest. 

Ook als er geen namen bij staan valt er soms wel wat te vinden. Mijn overgrootvader was in Den Haag secretaris van kinderkoor de Kleine Stem. In het online archief van het Haags archief vond ik een hele grote groepsfoto van het koor uit die tijd. Door het vergelijken met andere foto’s wist ik mijn overgrootvader te vinden.

Maar wie zijn die twee kinderen die over zijn schouders kijken? Het meisje heeft iets weg van mijn tante. Ik heb foto’s van mijn opa er bij gepakt. Het is moeilijk om kinderen te identificeren aan de hand van foto’s als volwassenen. Het viel me echter op dat mijn opa op zijn voorhoofd vergelijkbare ‘bulten’ heeft als het jongetje. Opeens keek kleine Bram over de schouder van zijn vader me aan.

Van mijn andere opa vond ik een schoolfoto van een jaar dat hij op school zat. Na even speuren meende ik hem wel te herkennen. Ik heb de foto meegenomen naar een familiebijeenkomst en daar op tafel gelegd. Met name mijn vader was zeer stellig: “Dat is hem, ik ken mijn eigen vader toch wel.”.

Facebook

Op facebook zijn heel veel groepen met oude foto’s van een bepaalde plaats. Soms zijn ze enkel gericht op gebouwen, maar soms zitten er ook familiefoto’s tussen. De hierboven genoemde foto van de kuiper uit Elburg blijkt ook op Facebook te staan. Op plaatselijke Facebook-pagina’s en groepen worden oude foto’s ook vaak gedeeld met de vraag of iemand misschien weet wie het zijn.

Foto’s in boeken

Het kan ook zeker de moeite zijn om eens een plaatselijke boekwinkel of antiquariaat binnen te lopen. Er zijn met name sinds de jaren zeventig heel wat fotoboeken uitgegeven met vaak ook namen bij de foto’s. Denk bijvoorbeeld aan de serie ‘… in oude ansichten’. Ook bij online boekverkopers kun je die soms voor een redelijke prijs vinden.

Familie foto’s dateren en vergelijken

Over familie foto’s dateren kun je het één en ander online vinden. Yolanda schreef daar ook al eens een stukje over “Oude foto’s dateren voor je stamboom”.

Om te bepalen wie er op een foto staat kun je soms foto’s naast elkaar plaatsen. Waar je dan op let is uiteraard de vorm van hoofd, ogen, neus en mond. Maar wat ook heel belangrijk is is de positie van oren ten opzichte van ogen en neus. 

Zie hier bijvoorbeeld hoe bij Clazina Rijnberg na vele jaren de lijn van ogen, neus en oren nog globaal hetzelfde is.

Een stuk lastiger zijn deze twee foto’s van haar grootvader Willem Rijnberg. We zien geen oren, het hoofd is in een andere positie en hij heeft een andere baard. Toch zien we een vergelijkbare neus, en de mond heeft bij beide één hoek omlaag en de andere omhoog. Dat gaf voor mij uiteindelijk de doorslag.

Hier zie je de foto van de oma Van Lisette met haar broer. Enige gelijkenis met de jongen bij de kuiperij is er zeker te zien. Niet dezelfde persoon, wel familie.

Vraag niet alleen, deel ook je resultaten

Onlangs kreeg ik, Lisette, van een historische kring een bedankje omdat ik hen bedankte. De persoon in kwestie schreef dat hij graag mensen hielp en vervolgens nooit meer iets hoorde. Zelf vind ik het niet meer dan logisch. Dat betekent dat ik familieleden op de hoogte houd. Maar bijvoorbeeld ook de gemalenstichting waar ik aangeklopt had omdat mijn opa machinist in een gemaal was en waar ze me goed geholpen hadden. Ik heb hen een aantal foto’s gegeven en heb ook het artikel gestuurd dat ik erover geschreven heb. Kleine moeite, groot plezier. 

Het is ook de moeite waar om aan archieven en heemkundeverenigingen te melden als je een naam kunt plaatsen bij iemand op een foto uit hun collectie. En stuur ze ook rustig een scan als je een foto hebt voor hun collectie. De foto van de schoenmakersfamilie is tegenwoordig ook op de site van het archief Tholen te vinden. Anderen die zoeken worden hier weer blij van.

Conclusie

Kortom: om je stamboom en familiegeschiedenis te verrijken zijn familiefoto’s (en ook foto’s van huizen en andere onroerende goederen en spullen) goud waard. Wees je daar bewust van en maak foto’s verzamelen onderdeel van je onderzoek. Vraag je familie het hemd van het lijf, struin in archieven, kijk op Facebook en stuur eens een mail aan een historische kring in de plaats van je onderzoek. En laat de gevonden foto’s ook aan familie zien want daardoor kunnen er weer nieuwe verhalen boven water komen.

Wie staan er op die oude familiefoto’s?