Dankzij Delpher zoeken in oude kranten en boeken
Online database Delpher bevat miljoenen historische kranten, boeken en tijdschriften waar je in kunt zoeken. Het is een ware goudmijn, en niet alleen voor genealogen, maar voor iedereen die geïnteresseerd zijn in de kranten van vroeger.
Delpher is een onderdeel van de Koninklijke Bibliotheek. Zij hebben als doel om alle Nederlandse publicaties vanaf de 15e eeuw online doorzoekbaar te maken. Deze immense klus is nog steeds gaande, met inmiddels een resultaat van 70+ miljoen pagina’s. Dus nog lang niet alles staat online, wat nog jaren zal duren.
Het voordeel van Delpher is dat alle teksten tot op ieder woord door te zoeken zijn.
Wat kun je vinden op Delpher?
- Nederlandse kranten van 1618 tot 1995.
- Tijdschriften van 1799 tot 2000.
- Boeken vanaf de 16e eeuw.
- Radiobulletins van 1937-1984.
- Externe regionale krantenbanken.
- NL Kranten uit Nederlands Indie, Antillen, Suriname en de VS.
- Telefoonboeken. 1
- Passagierslijsten van schepen. 2
Zoekmethodes
Net zoals Google maakt Delpher gebruik van ‘operatoren’, ofwel zoektechnieken. Als je namelijk op zoekt bent naar je overgrootvader Jacobus Morison, dan zal je ook veel ruis krijgen. Die operatoren zorgen ervoor dat je vooraf al kunt filteren.
De mogelijkheden zijn:
| Methode | Zoekopdracht | Uitleg |
|---|---|---|
| AND | Jacobus Morison | Zoekt beide woorden op één pagina, geeft veel ruis |
| OR | belasting OR accijns | Als tenminste één van de woorden moet voorkomen. |
| NOT | Corona NOT Griep | Uitsluiten van woorden, uitbreiden met filteren NOT. |
| “” | “Andries Dannenburg” | Resultaten op alleen wat tussen de haakjes staat |
| * | Nederland* | Resultaten als Nederland, Nederlander, Nederlandse, Nederlandstalig, enz. |
| ? | va?antie | Laat 1 teken open, resultaten als vakantie en vacantie (oude spelling). |
| PROX | Lippens PROX Morison | Zoeken waar deze woorden dichtbij elkaar staan (max. 10 woorden). |
Je kunt de methodes ook combineren in één zoekopdracht, en ( ) toevoegen aan het zoekwoord waar je voorrang aan wilt geven.
Uitgebreid zoeken met filters
Via Uitgebreid zoeken kan je filters toepassen.
- Combineren AND, OR, NOT.
- Periode tussen 1618 – 1995.
- Soort bericht: Advertentie / Artikel / Familiebericht / Illustratie met onderschrift.
- Verspreidingsgebied: Landelijk / Regionaal / Lokaal / Nederlandse Antillen / Suriname / Nederlands-Indië / Indonesië / Verenigde Staten (NL talig).
- Krantentitel.
- Plaats van uitgave (A-Z lijst).
‘Vroeg in mijn leven heb ik opgemerkt dat geen enkele gebeurtenis ooit correct in een krant vermeld wordt.‘
Kranten per jaar in grafiek
Wat ook een fantastisch startpunt is, is het krantenoverzicht per jaar. Als je naast de zoekbalk klikt op Kranten, zie je deze grafiek:
Als je er met je muis overgaat, dan zie je per jaar een pop-up met hoeveel kranten daarvan beschikbaar zijn. Klik op een jaar, en je krijgt een kalender waar je een keuze kunt maken uit een maand en dag.
Als je dus een datum weet van een gebeurtenis, dan kan je op deze manier ook goede resultaten krijgen.
Filteren, filteren, filteren
Zodra er resultaten verschijnen, kan je in de linkerkolom nog dieper filteren. Prettig is dat hier direct het aantal resultaten van je zoekopdracht tussen de haakjes is opgeteld.
Bij de ‘periode’ kan je steeds verder filteren tot uiteindelijk een jaar. Filter niet te strak, want dan kan je resultaten missen. Bij te veel filters, kun je boven het scherm een filter kruisje wegklikken.
Geen account, wel opties
Je hoeft voor het zoeken naar b.v. kranten in Delpher geen account te maken. Ondanks dit is het toch mogelijk om opties in te stellen. Zoals voor de weergave van of het onthouden van bekeken resultaten.
Wat ook erg handig is:
- Alle zoekresultaten worden als geel gemarkeerd (wat je op de resultatenpagina weer kunt wissen).
- Je kunt de krant inzoomen, uitzoomen en verschuiven.
- Per zoekopdracht kan je naar het ‘vorige’ en ‘volgende’ resultaat gaan.
Het resultaat favoriet maken, opslaan en uitsnijden
Als je een zoekresultaat in beeld hebt, zie je boven in een rijtje buttons met nog meer mogelijkheden:
- favoriet maken.
- uitsnede maken (daarna downloaden als TXT, JPG of afdrukken).
- opslaan als bestand (de hele pagina) (TXT, JPG, PDF).
- delen via Link, Email, Facebook, Twitter, Linkedin.
Verder filteren via de linker kolom
In de linker kolom van je resultatenpagina kun je:
- roteren, linksom en rechtsom van de pagina.
- zoeken in alleen die krant.
- bladeren in alleen die krant.
- de details zien, waaronder de permanente URL.
Leuke vondsten in Delpher
Na wat struinen, zie ik dat mijn ouders in 1956 hebben samengewerkt met Willie Alberti en de Mounties. Dat wist ik natuurlijk al, maar het is wel erg leuk om de originele krantenberichten te vinden!
Bronnen voor onderzoek
Delpher startpagina Delpher collectie telefoonboeken Kranten startpagina Couranten Corpus 17e eeuw Oude Cen
Hulp nodig?
Lukt het niet? Vraag dan hulp aan de Yory Stamboom Helpdesk.
Lees ook
Dankzij Delpher zoeken in oude kranten en boeken
