Voordat ik genealoog van beroep werd, was ik al jarenlang bezig met stamboomonderzoek en de herkomst van mijn familie Olivier.
Mevrouw Olivier
Als mijn naam werd geroepen in de klas, of in het ziekenhuis, zijn mensen geneigd er de Franse variant van te maken. Mevrouw Oooliieviee, zeggen ze dan zo netjes mogelijk. Als puber zuchtte ik dan maar hardop en zei “het is gewoon Olivier, hoor”. Maar toen wist ik nog niets van de geschiedenis van mijn achternaam af. Dat we ergens een Franse afkomst hadden werd wel vermoed in de familie.
Op onderzoek uit
Toen ik een jaar of 13 was begon ik met het onderzoeken van de stamboom van mijn grootmoeder. De familie Evenblij. Een paar jaar later, toen ik daar de antwoorden vond die ik wilde (of juist niet, maar dat is een verhaal apart) begon ik aan mijn familie Olivier. Eerst de basis, van registratie naar registratie de lijn omhoog.
Van mijn opa, die jong zijn vader verloor, naar de opa van mijn overgrootvader, die vanuit Leiden naar Schiedam vertrok om jenever te branden, en daar niet echt succesvol in was. En toen naar de opa van die voorvader, die een Franse voornaam droeg. Hij werkte in de lakenhandel, en ging naar de Waalse kerk. Over dat kerkje vond ik een korte documentaire, met uitleg over die Franse vluchtelingen (zie hier video).
Vernederlandste namen
Mijn achternaam bleek “vernederlandst” te zijn. In mijn onderzoek en door de documentaire kwam ik er achter dat de Fransen die in de 17de eeuw Nederland binnenkwamen al snel Nederlandse varianten van hun voor- en achternamen kregen, met uitzondering bij de Waalse Kerk waar ze Frans spraken. Waarschijnlijk is het daar dan ook al snel Olivier geworden, met de nadruk op de R op het einde.
Jean Olivier
De oudste voorvader van de familie Olivier die ik via de registraties kon vinden was Jean Olivier. Hij was gehuwd met Elisabeth du Buisson. Het bleek een lastige puzzel te worden. Er waren namelijk meerdere Jeans die aan het tijdsbeeld voldeden die gedoopt werden te Leiden. Alle Oliviers die in Leiden woonden bracht ik in kaart. Een enorme klus. Deze gegevens heb ik destijds verwerkt in een stamboom op MyHeritage.
Er bleven drie Jeans over die mijn voorvader konden betreffen. Op het internet stonden een aantal verkeerde aannames, die geen concreet bewijs leverden.
Een aanwijzing in een huwelijk
Bij het huwelijk van zijn dochter Anna zag ik staan dat zij in Frankenthal te Duitsland was geboren. Frankenthal was een vluchtelingen oord voor hugenoten. Bijzonder, want de drie Jeans waren allen in Leiden geboren. Ik nam contact op met het archief van Frankenthal en had leuk mailverkeer met een zeer vriendelijke archivaris.
Het bleek dat Jean vier kinderen had gedoopt in Frankenthal met zijn vrouw Elisabeth du Buisson. Ze waren daar echter niet gehuwd. Jean was wel afkomstig vanuit Leiden, maar bevond zich in de Franse kerk aldaar, niet in de Nederlandse.
‘De Fransen denken dat ze goed Frans spreken omdat ze geen andere taal kennen.‘
Bartholemine Sentive, een speld in de hooiberg
Een van de Jeans die in Leiden geboren is, was de zoon van Everard Olivier en Bartholemine Sentive. Toen ik de scans van de doop van de kinderen in Frankenthal ontving, zag ik daar, bij de doop van zoon Pierre de doopgetuige Bartholemine Sentijf staan! Dat kon niet missen. Zij was inmiddels gehuwd met Pierre Flaman. Wat goed kan, want meerdere kinderen en Everard zelf sterven te midden van een pest uitbraak in de stad. Bartholemine en Pierre Flaman komen vanaf het ogenblik dat ook Jean terug keert in Leiden weer voor in de archieven aldaar.
Everard Olivier
Everard en zijn broer Charles. Ook wel Evirar en Charel genoemd, kwamen rond 1620 aan in Leiden vanuit Lille, Rijsel te Frankrijk. In 1643 huwt hij in Leiden met Bartholemine. Zij waren protestants en een van de vele vluchtelingen die Frankrijk ontvluchten voor het leger van de Rooms Katholieke Alva die moordend door de gebieden trok. Mijn voorouders bleken zodoende hugenoten te zijn geweest. Al was dat in die tijd een beledigende term.
Gedicht uit die tijd
“De Spaensche hoochmoet vals en boos,
Sant u een beudel, goddeloos,
Om u godloos te maecken,
Godts woordt rooft hij door menschen gloos,
En wilt u ‘t ghelt ontschaecken.
Soo neemt hij elck sijn hooghste goet.
Die ‘t woordt, der Zielen voedtsel soet,
Om draf niet willen derven,
Becoopen ‘t met haer roode bloedt,
Of moeten naeckt gaen zwerven”
Bezoek aan het archief te Lille
Samen met mijn vriend boekten we een hotel in Lille en ik maakte een afspraak bij het archief met de vraag of er een Engels sprekende archivaris was die bereid was een middag mij op weg te helpen aldaar. Gezien mijn Frans zeer beneden peil is (sorry voorouders, ik heb niet echt mijn best gedaan op het vak) was ik blij dat de Google Translate app bestond! In Lille waren er vele, zeer veel Oliviers te vinden. Verschillende families, van elitair naar arm, maar geen enkel gezin die twee zonen had met de namen Everard en Charles, in welke spelvariant dan ook.
Verbrand en verloren
De archivaris vertelde mij dat het goed mogelijk was dat de broers uit omgeving Rijsel kwamen. En het bleek dat van de meeste dorpen in de omgeving de kerken, samen met de doop registraties waren verbrand door de Spanjaarden. Dit zou dan ook verklaren en de reden zijn dat Everard zich niet meer liet vinden.
Een eerbetoon aan de familie Olivier
Samen met mijn oudste broer, die graag een familiewapen wilde laten ontwerpen, gingen we naar Leiden toe. De Vestestraat, waar mijn voorouders Jean en Elisabeth hadden gewoond, bestond nog. In dat straatje hebben we samen op een bankje gezeten en ons respect uitgesproken naar onze voorouders.
Zij, de familie Olivier, die met zeer jonge kinderen een enorme reis hadden gemaakt, op zoek naar een beter en veiliger bestaan. Die liever huis en haard verloren dan hun geloof. Die armoede hadden gekend, en dwars daardoorheen hun kinderen grootbrachten.
Het was door hun keuzes dat wij in Nederland mochten opgroeien. Een land waar ik van hou, waar ik mij thuis voel. Een land waar zij welkom waren, en waar ik niet langer meer zuchtend mensen verbeter als ze mijn familie achternaam Olivier op zijn Frans uitspreken.
Bij deze bovendien een enorm compliment naar Erfgoed Leiden, want zij hebben wat mij betreft nog altijd het beste en mooiste digitale zoeksysteem van alle archieven.
Verder lezen en onderzoeken
| Het verhaal van Nederland Bezoek eens het Famillement | De IJzeren Eeuw in beeld Over de voornaam Schalk |
