Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1825 en 1830

Een tijdlijn van de geschiedenis van Nederland tussen 1825 en 1830. Deze serie focust zich met name op het nieuws waar onze voorouders wellicht van hebben opgekeken.

Tussen 1825 en 1830 krijgt Nederland te maken met de zwaarste watervloed van de 19e eeuw en de strengste winter van die eeuw. Door de toegenomen macht (en onderdrukking) in Nederlands-Indië barst er een oorlog los op Java, terwijl er in eigen land steeds meer verdeeldheid ontstaat tussen het protestantse noorden en het katholieke zuiden, wat de aanloop vormt naar de Belgische Opstand van 1830. Ook wordt de Zuid-Willemsvaart geopend, ontploft een kruitmagazijn waarbij 20 doden vallen, worden de eerste weeskinderen naar Veenhuizen gestuurd, en overlijdt de paus. Tussen Amersfoort en Zwolle komt een tolweg, wordt drinkbare chocola uitgevonden, en wordt een monument opgericht ter herdenking van de Slag bij Waterloo.

Samenleving

• Nederland groeit van 2.680.000 naar 2.780.000 inwoners (schatting).
• De samenleving in Nederland is sterk hiërarchisch en verdeeld in standen. De elite bestaat uit adel en rijke burgers, terwijl de arbeidersklasse en boeren in armoede leven. De meeste mensen leven op het platteland. Onderwijs en gezondheidszorg zijn er nauwelijks. Hiernaast is er een duidelijke verdeling tussen het protestantse noorden en het katholieke zuiden.
• De economie is grotendeels agrarisch en herstellende van de Napoleontische oorlogen.

Politiek

• Koning Willem I heeft alle macht, er is geen kabinet of democratische vorm, de ministers functioneren als vertrouwelingen van de koning.

• 1825 – Nederland draagt zijn handelsposten op de Coromandelkust (India) en in Malakka over aan Groot-Brittannië, in ruil voor Bengkulu (Indonesië) en andere Britse bezittingen op Sumatra, wat de Nederlandse positie in de koloniën versterkt.
• Op Java breekt een grote opstand uit tegen de Nederlandse overheersing; de Java-oorlog zal tot 1830 duren.

• 1828 – In Nederlands-Indië wordt de burgerlijke stand ingevoerd.

Koningshuis

• Willem I is koning der Nederlanden en is getrouwd met koningin Wilhelmina (van Pruisen). Het is echter geen gelukkig huwelijk; Wilhelmina verblijft in het Paleis Het Loo of in Duitsland, terwijl Willem vanuit Paleis Noordeinde alleen maar bezig is met zijn politieke taken. Hun oudste twee zoons (prins Willem en prins Frederik) zijn volwassen en leven zelfstandig, hun dochter Marianne woont bij haar moeder.

Religie

• 1825 – Koning Willem I wil de invloed van de rooms-katholieke kerk beperken en laat tientallen kleinseminaries sluiten, richt het “Collegium Philosophicum” in Leuven op en mengt zich met benoemingen van bisschoppen. Dit conflict is het begin van de spanningen tussen de koning en de zuidelijke provincies, wat uiteindelijk leidt tot de Belgische Revolutie in 1830.

• 1827 – In Rome sluit koning Willem I een verdrag met Paus Leo XII wat de verhouding regelt tussen de katholieke kerk en de staat. Hierbij krijgt de kerk meer vrijheid en de koning een adviserende rol bij bisschopsbenoemingen. Het verdrag is bedoeld om de katholieke bevolking in het zuiden tevreden te houden. Hoewel het de spanningen tijdelijk vermindert, draagt de blijvende onvrede bij aan de Belgische Revolutie van 1830.

• 1828 – In de Zuidelijke Nederlanden vormen de katholieken een onverwacht bondgenootschap met hun traditionele vijanden, de liberalen. Dit unionisme wordt de drijvende kracht van de oppositie tegen koning Willem I.

• 1829 – Paus Leo XII (68) overlijdt na slechts 6 jaar paus te zijn geweest. Leo XII stond bekend om zijn strenge en conservatieve beleid, maar zijn zwakke gezondheid beperkte hem in zijn activiteiten.

Ontwikkelingen

• 1825 – In Amsterdam wordt het eerste Nederlandse stoom-vrachtschip, de Prinses Marianne te water gelaten.
• In Engeland opent George Stephenson met zijn zelfontworpen stoomlocomotief een 42 kilometer spoorpijn, waarbij hij voor het eerst passagiers meeneemt wat zijn uitvinding de eerste passagierstrein maakt.

• 1826 – Joseph Nicephore Niépce maakt de eerste foto op een geasfalteerde plaat, met een belichtingstijd van 8 uur bij helder zonlicht.
• De Zuid-Willemsvaart (de vaarverbinding tussen Den Bosch en Maastricht) wordt op de verjaardag van de koning geopend. Later zal het kanaal worden doorgetrokken naar Luik.

• 1827 – Opening van het Kanaal Gent-Terneuzen, wat de stad Gent een directe verbinding met de zee geeft.

• 1828 – De Nederlander Casparus van Houten (sr.) krijgt een brevet omdat hij van oplosbare cacaopoeder drinkbare chocola heeft uitgevonden, wat een revolutie in de chocolade-industrie betekent.

Rampen

• 1825 – Door een zware storm breken de dijken in grote delen van het land wat leidt tot verwoestende overstromingen. Meer dan 800 mensen en duizenden dieren verdrinken, en grote stukken land worden onbruikbaar. De economische schade is enorm en duurt jaren. “De ramp van 1825” is de grootste watersnood in de 19e eeuw en wordt gezien als een belangrijke les en leidt tot verbeteringen in het dijkbeheer. De regering benoemt een commissie voor financiële hulp aan het watersnoodgebied. Ten gevolge van de ramp ontstaat er in de noordelijke provincies de “Groninger ziekte”, een grootschalige uitbraak van malaria.

• 1826 – In een kazerne in Oostende ontploft het buskruitmagazijn; er zijn 20 doden en 200 gewonden.

• 1827 – In Finland wordt Turku, de grootste stad van het land, voor 75% verwoest door de grootste stadsbrand ooit. Er gaan 2.500 gebouwen verloren en er worden 11.000 mensen dakloos. De ramp leidde tot het verlies van Turku’s status als belangrijkste stad van Finland, waarna de hoofdstad werd verplaatst naar Helsinki. De stad werd herbouwd met bredere straten en stenen gebouwen om toekomstige branden te voorkomen.

• 1829 – De winter van 1829-1830 is één van de strengste winters van de 19e eeuw.

Opvallend nieuws

• 1825 – In Amsterdam wordt het Aalmoezeniersweeshuis gesloten en worden weeskinderen naar de Kolonie van Weldadigheid in Veenhuizen gestuurd.

• 1826 – In Zuid-Brabant wordt “De Leeuw van Waterloo” onthuld, een imposant monument ter herdenking van de Slag bij Waterloo in 1815. Het monument markeert de plek waar de Prins van Oranje (de latere koning Willem II) gewond raakte.
• Door de cholera-uitbraak worden de Friese gemeenten op bevel van de Koning verplicht om snel begraafplaatsen buiten kerken aan te wijzen en begraving in kerken te verbieden.
• De zomer van 1826 is de op één na warmste sinds de metingen in 1706, met een gemiddelde temperatuur van 18,7 graden.

• 1827 – Grondbezitters krijgen toestemming om een tolweg aan te leggen tussen Amersfoort en Zwolle, de Zuiderzeestraatweg.

Boeken, kunst, muziek

• 1825 – Douwe de Hoop maakt een pentekening van de overstroming in Workumer Nieuwland, geïnspireerd door de watersnoodramp (zie afbeelding bij jaartallen).

• 1826 – James Fenimore Cooper publiceert zijn historische roman “The Last of the Mohicans” (“De laatste der Mohikanen”), een van de bekendste werken uit de Amerikaanse literatuur.

• 1829 – In Berlijn wordt de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach voor het eerst sinds zijn dood uitgevoerd, wat nieuwe interesse in barokmuziek teweegbrengt.

Buitenland

• 1825 – Het schip Restauration komt vanuit Noorwegen in New York aan, en is de eerste georganiseerde emigratie naar de VS.

• 1828 – Auteur Noah Webster publiceert de eerste editie van zijn woordenboek “An American Dictionary of the English Language.

• 1829 – In West-Australië wordt de stad Perth gesticht.
• De Griekse onafhankelijkheidsoorlog eindigt na 8 jaar dankzij de tussenkomst van Europese grootmachten.

Overleden

• 1825 – Tsaar Alexander I van Rusland (47) overlijdt vermoedelijk. Zijn dood wordt een mysterie, omdat hij zich in zijn laatste jaren steeds meer terugtrok en zich verdiepte in religie. Hierdoor ontstonden er geruchten dat hij zijn dood in scène zou hebben gezet om als kluizenaar of monnik onder een andere naam verder te leven, maar dit is nooit bewezen.

• 1826 – Opmerkelijk toeval: Oud-president (2e) John Adams (90) en oud-president (3e) Thomas Jefferson (83), overlijden allebei op dezelfde dag, en wel op de 50ste viering van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsdag op 4 juli, waar zij beiden een cruciale rol in hebben gespeeld.

• 1827 – De Britse kroonprins Frederik (63) overlijdt aan vermoedelijk keelkanker. Hij was bekend om zijn positieve hervormingen in het leger en geliefd vanwege zijn toewijding en plichtsbesef. Frederik had geen kinderen, wat maakte dat de lijn van opvolging verderging naar zijn jongere broers.
• Ludwig van Beethoven (56) overlijdt (vermoedelijk aan levercirrose door alcoholmisbruik). Zijn begrafenis trekt duizenden rouwenden.

Tijdlijn geschiedenis van Nederland tussen 1825 en 1830 in beeld

Chronologisch per thema

Deze tijdlijn van de geschiedenis van Nederland geeft een overzichtelijk beeld van de belangrijkste gebeurtenissen per categorie tussen 1825 en 1830. Dankzij de gestructureerde opzet en opsplitsing in diverse onderwerpen, is het een uitstekende bron voor iedereen die behoefte heeft aan een duidelijk overzicht van de geschiedenis per thema.