Niet alleen om je weg te vinden in de juiste bronnen, maar ook om feiten te interpreteren is dit genealogie woordenboek een ‘must know’ en ‘must have’ voor iedere stamboomonderzoeker.
Want bij je speurtocht naar geboorte-, huwelijks– en overlijdensaktes kom je ongetwijfeld in aanraking met vakjargon.
Daarbij hanteren veel genealogie websites bepaalde terminologie waarvan het goed is deze te begrijpen.
Basislijst woorden
Hieronder staat een basislijst, maar er is nog zoveel meer te leren. De zoekfunctie omvat ca. 23.000 trefwoorden en begrippen met hun betekenis.
Dit zijn niet alleen woorden die met genealogie te maken hebben. Maar ook voorkomen in schepen- en gerechtelijke akten, rechtbankverslagen en oude woordenboeken.
De database is inclusief schrijf- en typefouten. Als er een ? bij een woord staat is de verklaring bij dat woord nog niet bekend. Hou er ook rekening mee dat de meeste schrijvers tussen 1450 en 1850 niet goed konden schrijven, waardoor alles fonetisch werd genoteerd.
Bij het interpreteren van het woord is het belangrijk deze in de context van de zin en tijd te plaatsen.
Woord | Betekenis |
---|---|
Akte | Geschrift, gemaakt om als rechtsgeldig bewijs te dien voor de reden. |
Aanverwant | Ook aangetrouwd. Persoon die met een bloedverwant is gehuwd. |
Afstammingsreeks | Naamreeks van iedere andere voorouder uit een kwartierstaat. |
Verklaring van oorspronkelijke woonplaats aanvrager dat zij, indien nodig, garant staan voor armenzorg. | |
Archiefkaarten | Persoonskaarten waarop alle pesoonsgegevens vermeld staan (Amsterdam, 1939-1994) |
B
Woord | Betekenis |
---|---|
Begraafregisters | Registers met personen die voor 1811 zijn begraven in een kerkelijke begraafplaats (behalve Joden). Het oudste begraafregister van Amsterdam stamt uit 1553 van de Oude Kerk. |
Iets wat je nooit moet doen. Leer hier een truc hoe je de generaties correct benoemd. | |
Bevolkings Register | Register waarin alle inwoners per gemeente staan als adresboeken (1850-1920). Volgend waren de Gezinskaarten (1920-1939), Persoonkaarten (1939-1994) en nu de geautomatiseerde Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Voordeel van het Bevolkingsregister is dat gegevens per persoon chronologisch werden geregistreerd. |
Vanaf 1600 werden de eigendommen (boedel) e.a. documenten van de ouders van een weeskind geregistreerd. | |
Browsen | Engels woord voor ‘bladeren’, b.v. in een online archief, struinen door de online microfiches. |
Vastlegging van de officiele momenten geboorte, huwelijk en overlijden in aktes. Ingevoerd door Napoleon in 1811, om iedere man als militair te kunnen inzetten. |
C
Woord | Betekenis |
---|---|
Catalogus | Lijst, vaak een kaartenbak, met titels op alfabetische of systematische volgorde. |
Een beetje of-topic, maar toch wel interessant om je hier eens in te verdiepen. | |
Gebruik deze Checklist aktes verzamelen op een goed overzicht te krijgen an wat je wel en niet hebt. | |
Registraties waarin de Kweekschool voor de Zeevaart (Amsterdam) de vorderingen en gedrag bijhoudt van de leerlingen. | |
Concubinaat | Samenwonen zonder getrouwd te zijn. |
Confessieboeken | In deze boeken werden de verhoren van verdachte personen genoteerd, vaak beantwoordt met ja of nee. |
Consanguïene huwelijk | Huwelijk tussen neef en nicht. |
D
Woord | Betekenis |
---|---|
Grafische weergave van al je voorouders in een diagram (er zijn vele soorten diagrammen). | |
Dienstbode registers | Boeken waarin alle dienstboden werden genoteerd (zowel man als vrouw). |
Doodsregistraties | Registraties van de oorzaken van overleden mensen in Amsterdam (1854-1940) |
Personen die volwassenen doopte. Een gedoopte volwassen wordt ook zo genoemd. | |
Doop, Trouw en Begraafboeken, bronnen voor 1811. |
E – F
Woord | Betekenis |
---|---|
Egodocument | De eerste autobiografen, ofwel vanuit ik-perspectief, sinds de 16e eeuw |
Toplaag van de bevolking die rijk waren (bestaat nog steeds), waaronder ook de heersers. | |
Filiatie | Bewezen afstammingslijn tussen ouders en kinderen (Latijn = filius/filia = zoon/dochter). De pilaren van ieder stamboomonderzoek. |
Folio | Nummer wat op de rechterbladzijde werd geschreven. |
G
Woord | Betekenis |
---|---|
Gecomprimeerd bestand vanuit een softwareprogramma waar alle data in staat, b.v. yolandalippens.ged | |
Interessant, kleurrijk en uniek magazine met artikelen over genealogie. | |
Geneagram | Grafische notatie om verwantschap aan te tonen, b.v. bij vorstenhuizen of erfelijkheidsonderzoek. |
Gregoriaanse / Juliaanse kalender | In 1582 verving paus Gregorius XIII de Juliaanse kalender met de Gregoriaanse kalender. In Holland, Zeeland, Brabant en Limburg werd de Gregoriaanse kalender in 1582 ingevoerd, de andere provincies volgden in 1700/1701. |
H – I
Woord | Betekenis |
---|---|
Heraldiek | Wapenkunde, zoals bij familiewapens. |
Huiszittenhuizen | |
Diepere toegang tot een archiefstuk op alfabetische volgorde (zie klapper). | |
Inventaris | Beschrijving van de stukken in een archief volgens een bepaald systeem met volgnummers. |
K – L
Woord | Betekenis |
---|---|
Kalenderomzetter | Rekentool die o.a. de Juliaanse kalender (voor 1700) naar de huidige Gregoriaanse kalender omzet. |
Klapper | Diepere toegang tot een archiefstuk op alfabetische volgorde (zie index). |
Kohieren hoofdelijke omslag | Register met belastingaanslagen (inkomstenbelasting) over bepaalde periode. |
Kraamvrouwbekentenissen | Bekentenissen van ongehuwde moeders die in barensnood de naam van de vader moesten zeggen. |
Als bepaalde voorouders in een kwartierstaat vaker voorkomen, door een huwelijk tussen neef en nicht. | |
Kwartierstaat | Complete voorgeslacht vanuit één persoon, in mannelijke en vrouwelijke lijn. |
Als een deel van de kwartierstaat leeg blijft omdat de voorouder niet gevonden kan worden. | |
Lidmatenboeken | Registers waarin de kerken hun leden in noteerden. |
Louis (naam) | Het zevende kind heette vaak Louis of Louise. Een ‘must know’ bij genealogie. |
M
Woord | Betekenis |
---|---|
Overeenkomsten tussen personen in verschillende stambomen waar je informatie uit kunt halen. | |
Matriachale lijn | Vrouwelijke variant op de stamreeks waarbij de vrouwelijke lijn wordt gevolgd. |
Matrilineaire reeks | Zie Matriachale lijn. Ook Mitochondriënlijn. |
Mennonisten, mennonieten | Zie Doopsgezinden. |
Metroniem | Achternaam die is afgeleid van de (voor)naam van de moeder (b.v. Edith Brigitta). |
Microfiche | Kaartje met filmopnamen in kleinbeeld, te bekijken met speciaal leesapparaat. |
Microfilm | Rolfilm met ca. 600 filopnamen in kleinbeeld, te bekijken met speciaal leesapparaat. |
Militieregisters | Boeken waar militairen werden genoteerd met alle persoonsgegevens. |
Leden van ‘De kerk van Jezus Christus van de Heiligen der laatste dagen’. Promoters van genealogie. |
N – O
Woord | Betekenis |
---|---|
Naamgenealogie | Genealogisch overzicht van alle nakomelingen van een persoon met dezelfde achternaam. |
Een buitenlander krijgt een andere nationaliteit (b.v. een Schot wordt Nederlander). | |
Omslag | Aantal stukken of documenten, verpakt in een stevig vel papier. |
Ontsluiten / Ontsloten | Archieven die zijn getranscribeerd en online beschikbaar zijn. |
Ondertrouwregisters | Een huwelijk moest min. 2 weken bij het stadhuis aangekondigd worden, dit was de ondertrouw. |
Een voorvoegsel wat je nooit mag gebruiken, net als betbetbet. Leer hier de juiste termen. |
P
Woord | Betekenis |
---|---|
Wetenschap over het lezen van oude handschriften. | |
Parenteel | Complete nageslacht zowel mannelijke als vrouwelijke lijn. |
Registraties van de belastingen op bepaalde beroepen (zoals kermissen). Dit is per straat, per wijk. | |
Patroniem | Achternaam die is afgeleid van de (voor)naam van de vader. (b.v. Janszn = Janssen). |
Kaar van een persoon in het Bevolingsregister, met registratie van naw, gezin, adres, enz. | |
Pesthuwelijk | Huwelijk tussen weduwe en weduwnaar na pestperiode 1635-1636. Gouden tijden voor notarissen omdat iedereen hun testament liet opmaken. |
Protocol | |
Poorterboeken | Een poorter was een inwoner met meer rechten en privileges. Amsterdam maakte dit onderscheid al sinds de 13e eeuw. |
Publicatie | Een stamboom die wordt gepubliceerd op b.v. Genealogie Online. |
R – S – T
Woord | Betekenis |
---|---|
Overzichtelijke weergave van al je voorouders (er zijn vele soorten rapporten). | |
Regest | Uittreksel van een akte. |
Register | Ingebonden boek of deel van een boek, bij geboorte, huwelijk, overlijden, DTB of een beroepenregister. |
Schepenbankboeken | Een schepenbank was een bestuurder van een stad met veel macht en taken. |
Digitaal bewijs van b.v. een akte vanaf het computerscherm | |
Signalementregister | Landelijke registraties van personen die veroordeeld waren of gezocht werden. |
Softwarematige vergelijking van persoon A met persoon B. (Term is van My Heritage.) | |
Stamboom | Een algemeen woord voor een overzicht van voorouders van een startpersoon. Of zelfs van een (ras)hond of een (ras)kat. |
Stamreeks | Complete voorgeslacht in mannelijke lijn. |
Synchroniseren | Softwareprogramma’s wisselen (online) data met elkaar uit persoonsgegevens vindbaar te maken. |
Tafel | Alfabetisch overzicht van akten. |
Transportakten | Vanaf 1500, een akte waarin de overdracht van onroerend goed is geregistreerd (nu koopovereenkomst) |
Transcribreren | Het uittypen van archieven zodat deze op naam doorzoekbaar zijn (database) |
V – W – Z
Letter | Betekenis |
---|---|
Vernoemingen | Vernoemingsregels werden gehanteerd om kinderen een naam te geven, vernoemd naar een familielid. |
Vertrekpersoon | De persoon die de startpositie heeft voor een overzicht, kwartierstaat, diagram, enz. |
Relaties tot personen in de familie, of aangetrouwde familie. | |
Voor de juiste volgorde en generatie, zijn rapporten en kwartierstaten speciaal genummerd. | |
Registratie door de overheid van de bevolkingsgrootte van een bepaald gebied, waarbij kenmerken vermeld worden zoals leeftijd, geslacht, burgelijke staat, godsdienst, gezinsverband en beroep. | |
Kaarten met gegevens over de bewoners van een woning, op straatnaam en huisnummer. | |
Zevende zoon | Een ‘must know’ bij genealogie, een zevende kind heette vaak Louis, later Louise bij een dochter. |
Met dank aan Coret Genealogie en de samensteller Andre Dumont.
Zoek in het historisch woordenboek van de Nederlandse taalTV serie 'de Gouden Eeuw' | Stamboom online publiceren | Wie onderzoekt wie? | Stamboom splitsen?