Het gedragsboekje van mijn opa Andries Dannenburg
Dit artikel heette eerst ‘De mysteries van mijn opa Andries Dannenburg’, maar omdat deze grotendeels zijn opgelost, heb ik dit artikel hernoemd naar ‘Het gedragsboekje van mijn opa Andries Dannenburg’, aangezien dit bijzonder is om te lezen.
Ik verwijder bewust niet het originele verhaal, omdat ik nog steeds graag in contact wil komen met familieleden. Of dat er iemand is die op basis van de feiten kan meedenken, en misschien bronnen kan aanwijzen waar ik antwoorden kan vinden.
Stoute opa
Mijn opa was al overleden (1961) toen ik werd geboren (1965). Mijn moeder vertelde wel over hem, maar dat was niet altijd rooskleurig. Wetende dat hij voorouders had die bij de VOC hadden gevaren, snakte hij wellicht ook naar avontuur.
Omdat hij een aantrekkelijke, lange, blonde man was, zei m’n moeder vaak dat ze zowel in NL als in NL Indië, vast halfbroertjes en -zusjes heeft rondlopen, want hij lustte er wel pap van.
Dat hij niet altijd braaf is geweest, blijkt duidelijk uit zijn ‘Conduite boekje’ van de Koninklijke Marine, waar hij op z’n 17e vrijwillig voor 8 jaar tekende.
Ook in zijn latere leven blijkt dat hij zich niet altijd aan de ‘regeltjes’ heeft gehouden.
‘Mijn opa zei altijd: ‘Als je het wat langzamer doet, gaat het vlugger.‘
Wat ik wel weet van Andries Dannenburg
- Hij is geboren op 24 sep 1896 in Amsterdam, eerste zoon van Andries Bernardus Dannenburg en Helena Catherina Biekart. Zijn moeder was dienstbode en pas 19 jaar toen Andries geboren werd. Hij is aangegeven zonder wettige vader, maar is op 3 jarige leeftijd erkend door A.B. Dannenburg. Of dat zijn bloedechte vader is, weet ik niet.
- Hij was de oudste van 10 kinderen, waarvan er uiteindelijk maar 4 volwassen worden (zie zus en broers).
- Hij kwam uit een RK gezin, maar zijn vrouw (mij oma) kwam uit een NH gezin. Beiden kerkten niet actief.
- Andries was een lange en aantrekkelijke man.
- Hij was in zijn jonge jaren (1913-1921) militair en heeft gevaren als stoker ‘naar de Oost’, waar hij 3 jaar in Soerabaja, NL Indië heeft gewoond.
- Toen hij op zee zat richting Nederlands Indie, verdrinkt op 10 augustus 1916 zijn jongere broer B.J. op 16-jarige leeftijd in de Keizersgracht in Amsterdam.
- Hij is getrouwd op 11 aug 1926 met Wilhelmina van Eunen, te Amsterdam. Zijn ouders waren wel aanwezig op het huwelijk, maar zijn familie was geen getuige. Wel twee broers van de bruid.
- Zij hadden 1 dochter, Maria Elisabeth Dannenburg, mijn moeder.
- Hij werkt als gemeenteambtenaar op Sociale Zaken (balie).
- In okt 1953 verlaat hij mijn oma definitief (van tafel en bed) en vertrekt alleen naar de Haarlemmerweg 57-I. Waarschijnlijk woont hij daar in bij een echtpaar.
Zijn leven na zijn scheiding
- In aug 1954 trekt hij in bij een 25 jaar jongere getrouwde vrouw met 3 jonge dochters, in de van Hogendorpstraat 59-II. Ze hebben elkaar waarschijnlijk ontmoet aan de balie van zijn werk (ambtenaar Sociale Zaken) waar zij voor ‘steun’ kwam vragen.
- 3 maanden later, in nov 1954 verhuizen ze met z’n vijven naar de nieuwbouw in de J. Oppenheimstraat 6-II.
- In jan 1961 verlaat hij deze vrouw, en vertrekt naar de Erasmusgracht (kamer). Maar er blijft wel contact.
- In april wordt hij ernstig ziek en ligt lange tijd in het WG / Valeriuskliniek (hersenziekte, geopereerd). Op zijn kamer woont inmiddels een andere man.
- Op 28 aug 1961, 2 dagen voor zijn overlijden, wordt hij terug overgeschreven naar de J. Oppenheimstraat (waarom?).
- Op 30 aug 1961, overlijdt zijn vader, maar dat heeft hij waarschijnlijk niet meer geweten.
- Op 31 aug 1961 overlijdt hij in het WG in Amsterdam.
- Hij is begraven op de Ooster Begraafplaats. Tijdens zijn uitvaart wordt ‘Aase’s death’ van Peer Gynt gedraaid. Zijn graf is inmiddels geruimd.
De vragen die ik nog heb
- Op 30 aug 1961 overlijdt zijn vader om 03:00 uur, Andries Bernardus Dannenburg, in het ziekenhuis te Blaricum, waar hij al 2 weken daarvoor was opgenomen.
- 1 dag later overlijdt Andries zelf op 31 augustus om 00:15 uur. Hij lag al een tijd in het WG en was geopereerd aan zijn hersens (hersentumor?). Wist hij van het overlijden van zijn vader?
- Waar zijn de nabestaanden?
- Andries had 2 broers en 1 zus die getrouwd waren. Ik zou graag met de (klein)kinderen en/of neven en nichten in contact komen.
Weet jij meer over mijn opa Andries Dannenburg, zie jij logica, ken je meer bronnen, of ben je familie? Dan hoor ik graag van je.
Andries Dannenburg had 1 zus en 2 broers
- Catharina Helena Dannenburg x Wilhelmus Gijsbertus Lenior, zij hadden 6 kinderen:
– 2 nichtjes Alida Cornelia Lenior, Wilhelmina Catharina Lenior
– 4 neefjes Andries Lenior, Leonardus Wilhelmus Lenior, Wilhelmus Gijsbertus Lenior, Jacobus Lenior. - Leonardus Wilhelm Dannenburg x Theodora Johanna de Koning, zij hadden 4 volwassen kinderen:
– 1 neefje Leonardus Wilhelm Dannenburg
– 3 nichtjes Maria Dannenburg, Helena Christina Dannenburg, Theodora Johanna Dannenburg. - Wilhelm Marinus Dannenburg x Maria Elisabeth Magdalena Bommels, zij hadden 2 kinderen:
– nichtje Maria Elisabeth Magdalena Dannenburg
– neefje Wilhelm Marinus Dannenburg
Andries had 4 ooms, 1 tante, 7 neven, en 7 nichten
Waarvan de (achter)kleinkinderen misschien nog in leven zijn. Gegevens zijn moeilijk te vinden i.v.m. de privacyregels.
Vanaf zijn vaderskant, vanuit
- oom Willem Dannenburg x Geurtje van Katwijk, zij hadden 3 volwassen zoons, dus zijn neven:
– Willem Dannenburg x Alida Johanna Reijnee: 1 zoon, John Dannenburg
– Bernardus Jacobus Dannenburg x Johanna Martina Henriette Adriana Govers
– Dick Dannenburg x J.M.B. Geijsen: 2 dochters, Vera Dannenburg, Mary Dannenburg - oom Theodorus Dannenburg x Reinira Margrieta van der Velden, zij hadden 2 volwassen kinderen:
– Maria Christina Dannenburg (nicht) x Johan de Wijn
– Jacob Dannenburg (neef) x Paulina Christina Geertruida Koeslag - oom Christiaan Dannenburg x Maria Antonetta Eggers, zij hadden 1 volwassen zoon:
– Georg Christiaan Dannenburg (neef) x Jantje Schutte en x Jacoba Willemina Wijnands
Vanaf zijn moederskant, vanuit
- oom Jacob Sophias Biekart x Aleida Jacoba Rantong, zij hadden 1 dochter:
– Catharina Jacoba Biekart (nicht, geboren in NL Indië) - tante Maria Andriana Biekart x Christiaan Antoon Witzen, zij hadden 6 volwassen kinderen:
– Christiaan Antoon Witzen (neef) x Helena de Wolde
– Maria Adriana Witzen (nicht) x Cornelis Persoon
– Jacoba Sopha Witzen (nicht) x Jan Lok
– Ida Johanna Hendrika Witzen (nicht) x Fritz Grigoleit
– Petrus Augustinus Maria Witzen (neef)
– Louise Maria Witzen (nicht) x Hubertus Johannes Happe
Zijn loopbaan bij de Koninklijke Marine
1913: Leerling stoker 2e klasse (17 jaar).
1917: Stoker 1e klasse, (ambachtskennis, smid).
1918: Stoker Olieman (bankwerker).
1920: Korporaal Machinedrijver 2e klasse.
Een formulier m.b.t. zijn RK geloofsovertuiging beantwoordt en ondertekent zijn vader Andries Bernardus Dannenburg alles op wat ‘zijn wensch is’ met ‘Neen’.
- dat uw zoon aan de godsdienstoefeningen zijner gezindte deelneemt?
- dat hij godsdienstonderwijs geniet van de leeraars of geestelijken zijn der gezindte?
- dat hij van leeraars eener andere gezindte godsdienstonderwijst ontvangt en bij hen ter kerk gaat en zoo ja van welke gezindte?
- indien onder de leeraars zijner gezindte verschil van richting aanwezig is, bij welke richting wenscht gij dan dat hij onderwijs zal ontvangen en ter kerk gaan?
Conduite boekje Zeedienst van Andries Dannenburg
In zijn ‘Conduite boekje’ (gedragsboekje) wordt Andries Dannenburg als militair beoordeeld bij ‘Plichtsbetrachting, gedrag, bekwaamheid, bruikbaarheid in het algemeen, militaire aard en eigenschappen’.
Hij krijgt cijfers 2 en 3, soms 4 (schaal 1-5), alzijnde ‘voldoende’, ‘zeer goed’. Met opmerkingen ‘Zeer ijverig’. ‘Is iemand die alleen maar goed is, als men hem sterk controleert en het hem naar den zin is, anders heeft hij altijd wat bijzonders’.
Tsja, dat was mijn opa.
Hij heeft in 6 jaar tijd totaal 95 dagen strafdienst, 11 overplaatsingen en in het laatste jaar nog 14 dagen ‘provoost’ (cel) gehad.
Overzicht van zijn militaire carrière bij de Zeedienst
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 9 okt 1913 | Meldt zich vrijwillig aan bij de Zeedienst als leerling stoker. Op Hms Instructieschip ‘van Speijk’ te Willemsoord, Den Helder voor den tijd van 8 jaren. Ontvangt een directe premie van 8 gulden, en 56 gulden in 7 termijnen in het volgende verbintenisjaar. |
| 1913-1914 | Winterverlof. |
| mei 1915 | Recht op gratis verpleging in hospitaal na verwonding op 27 mei 1915. |
| 30 sep 1915 | Bevorderd tot stoker der 2e klasse. |
| 11 okt 1915 | Overplaatsing, aan boord op Hms ‘Heemskerck’. |
| 31 dec 1915 | Straf: 1 dag scheescheepsarrest: 20 min. te laat van passagieren aan boord teruggekeerd. |
| mrt 1916 | 14 dagen tropenverlof. |
Zijn reis en verblijf op Batavia, NL Indië
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 13 april 1916 | Aan boord Hms ‘Noord Brabant’, vertrokken naar NL Indië. Straf: 14 dagen strafdienst met inhouding 1/2 soldij: 2 dagen achtergebeleven van verlof. |
| 28 apr 1916 | NKK gepasseerd (in). |
| 18 mei 1916 | ZKK gepasseerd (uit). 42e dag na vertrek uit Nederland, 25 mei 1916. |
| 29 mei 1916 | Straf: 6 dagen strafdienst met inhouding 1/2 soldij: 2 1/2 uur te laat van passagieren aan boord teruggekeerd. |
| 13 jun 1916 | ZKK gepasseerd (in). |
| 2 jul 1916 | Aankomst in NL Indië. |
| 8 jul 1916 | Overplaatsing, aan boord Hms ‘Tromp’. |
| 30 sep 1916 | Soldijverhooging toegekend. |
| 15 nov 1916 | Straf: 4 dagen strafdienst: Onwillig in de uitvoering van een order hem gegeven door zijn meerdere (Int. Sergt. Stoker). |
| 18 dec 1916 | Straf: 4 dagen strafdienst: In plaats van ‘s avonds 12 uur den volgende ochtend van passagieren aan boord teruggekeerd. |
1917
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| mrt 1917 | Andries Dannenburg verzoekt de proef voor stoker 1e klasse te mogen afleggen. Kan over 3 maanden terugkomen wanneer zijn gedrag goed en de beoordelingen beter zijn. |
| 6 jul 1917 | De proef voor stoker 1e klas zeer voldoende afgelegd. |
| 14 jul 1917 | Overplaatsing op Hr Ms. ‘de Ruyter’, Soerabaja. |
| 28 jul 1917 | Aan boord Hms de ‘Ruyter’. Straf: 2 dagen strafdienst: Gemankeerd op baksgewijs en zich ontevreden uitgelaten over het feit dat zijn baksmeester dit rapporteerde, zoals zijn plicht is. |
| 31 jul 1917 | Bevorderd tot stoker 1e klas. |
| 19 nov 1917 | Overgeplaatst in de rol van de Marine Kazerne te Soerabaja. |
1918
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 21 feb 1918 | Straf: 8 dagen strafdienst met inhouding 1/2 soldij: Als uitkijk op de munitieschepen ongekleed slapend aangetroffen. |
| 19 mrt 1918 | Straf: 3 dagen strafdienst: Niet in het bezit der voorgeschreven uitrustingstukken, zodat hij buiten tenue den P.W. wacht moest betrekken. |
| 7 mei 1918 | Straf: 14 dagen strafdienst: met inhouding 1/2 soldij: Kazerne. Als korporaal van aflossing op de P.W. wacht slapend bevonden. |
| 22 mei 1918 | Straf: 8 dagen strafdienst met inhouding 1/2 soldij: 1u 20m te laat van passagieren. |
| 6 jun 1918 | In ES TD. |
| 12 jul 1918 | Over in de rol Hm ‘de Ruyter’, Soerabaja. |
| 8 okt 1918 | Over in de rol Hms ‘de Zeven Provincien’. |
| 20 nov 1918 | Over in de rol Departement der Marine, administratief. Straf: 14 dagen strafdienst met inhouding soldij: Op 20 nov V.M. 7 uur van Hms ‘de VII Provincien’ van passagieren achtergebleven en na zijn schip achterzeild te hebben. Zich op 22 november V.M. 10:30u vrijwillig op het subsistenterskader te Weltevreden teruggemeld. |
| 23 nov 1918 | Over naar Hms ‘de Ruyter’. |
1919
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 1 jan 1919 | Verzoek overplaatsing aan boord Hms ‘Hermelijn’. Feb 1919: Wordt niet ingewilligd. |
| 10 feb 1919 | Verklaring van de Officier Machinist dat Andries ‘heden met goed gevolg en tamelijk zuinig olieverbruik gedurende 4 uur als olieman gefungeerd heeft op Hr. Ms. Torpedoboot ‘Sphinn’ bij ongeveer 3/4 vol vermogen.’ |
| 30 mei 1919 | Overplaatsing naar Ms. Kon. ‘Regentes’, vertrokken naar Nederland (7 jun 1919). |
| 2 jun 1919 | Straf: 4 dagen strafdienst: Even te laat van oplopen aan boord gekomen, daarna wederom weggeloopen en 3 1/2 uur later vrijwillig teruggekeerd. |
| 5 jul 1919 | NKK gepasseerd (uit). |
| 20 jul 1919 | Straf: 2 dagen strafdienst met inhouding 1/2 soldij: Zich onttrokken aan de werkzaamheden, door zich niet te melden, toen zijn bezoek aan hospitaal en ziekenboeg afgeloopen was. |
| 26 jul 1919 | De proef voor stoker olieman op voldoende wijze afgelegd. |
De terugkomst van Andries Dannenburg in Nederland
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 28 jul 1919 | Aankomst in Nederland. |
| 31 jul 1919 | Bevorderd tot stoker-olieman. 1e verhoging toegekend (10 nov 1919, met ingang van 31 jul 1919). |
| 16 aug 1919 | Aan boord Hms ‘Kon. Emma’. Straf: 1 dag scheepsarrest: Gehandeld in strijd met de maatregelen genomen, om fraude in de kombuis tegen te gaan. |
1919-1920
Winterverlof genoten.
1920
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| Jan 1920 | Verzoekt uitzending naar de tropen. Beslissing: te weinig diensttijd voor uitzending. |
| 13 feb 1920 | De proef voor korporaal machinedrijver 2e klasse voldoende afgelegd. |
| 31 jul 1920 | Niet voorgedragen voor korporaal machinedrijver 2e klasse, in verband met straffen. |
| 30 sep 1920 | Over naar Hm ‘van Speijk’. |
| 12 okt 1920 | Over in de rolle van Hms ‘Zeeland‘. |
| 31 okt 1920 | Voorgedragen voor bevordering. |
| 18 nov 1920 | Zich bij aantreden der passagiers niet behoorlijk afgemeld bij den oud officier v/d wacht. |
| 30 nov 1920 | Bevorderd tot korporaal machinedrijver der 2e klasse. |
1921
Winterverlof genoten.
| Datum | Gebeurtenis |
|---|---|
| 26 mrt 1921 | Verzoek tot overplaatsing naar Amsterdam. Beslissing: Kan eind augustus 1921 op verzoek terugkomen als voordracht ontslag is ingediend. |
| 7 apr 1921 | Aan boord H.M. ‘Zeeland’. 10 dagen hutarrest m.w.v. dienst (waarbij rekening is gehouden met zijn overigens goede conduite): Als Korporaal van de stoomsloep te laat afgelost en de sloep weder verlaten zonder afgelost te zijn en tevens die sloep zoodanig weinig gereed voor den dienst achtergelaten, dat de geheele sloependienst in de war liep. |
| juni 1921 | Verzoekt overplaatsing als in maart 1921. Beslissing Cmdt: Heeft zich te houden aan genomen beslissing. Kan dit in augustus vragen als voord. ontslag is ingediend. (Zie beslissing verzoek van maart 1921.) |
| 25 jul 1921 | 14 dagen Provoost: Permissie binnen de gemeente hebbende getracht met den trein zich buiten de gemeente te begeven, in dat voornemen verhinderd door den aan het station op post staanden korporaal van de wacht, die hem aanhield en naar boord zond, den adelborst van de wacht misleid door te zeggen dat hij niet van plan was de gemeente te verlaten, waarna deze hem weder liet passagieren.
Daarna ten 2de male door den aan het station op post staanden korporaal van de wacht aangehouden, en met tegenstaande diens vermaning om hem te volgen en niet met den trein te gaan, gezegd: ‘Ik verrot het, ik moet met den trein mee”, en zich buiten de gemeente begeven. |
| 31 jul 1921 | Soldij verhoging voor 2 jaar dienst. |
| Aug 1921 | Verzoekt overplaatsing naar Amsterdam. Voorgedragen tot ontslag uit den zeedienst op verzoek wegens D.E. |
| 9 okt 1921 | Marinekazerne te Amsterdam, op verzoek wegens diensteindiging eervol uit de zeedienst ontslagen wegens D.E. met den term ‘eervol’. |
| 22 okt 1921 | Verklaring Invaliditeitswet ingezonden. |
| 11 aug 1926 | Trouwt met Wilhelmina van Eunen, mijn oma. |
| 6 april 1928 | Geboorte van zijn dochter Maria Elisabeth, mijn moeder. |
| 22 okt 1936 | Ontslagbrief eindiging dienstplicht toegezonden aan Burgemeester van Amsterdam, ter uitreiking aan betrokkene (= 40 jaar). |
Ondanks dat ik mijn opa Andries Dannenburg nooit heb gekend, heb ik wel geleerd dat het verstandiger is om gewoon braaf te zijn….
Lees ook
Het gedragsboekje van mijn opa Andries Dannenburg
