Het kan goed zijn dat jij een vondeling in de familie hebt.
Al vanaf het begin van de mensheid komt het voor dat moeders hun baby’s uit wanhoop als vondeling achterlaten. Soms legde de moeder een briefje met een gedichtje bij het kind waarop een naam geschreven stond.
Ze kon dan eventueel later naar haar kind zoeken, mits deze naam ook officieel aan haar kind werd gegeven. Om dat een kraamvrouw de plicht had de vader te achterhalen, bevielen vrouwen vaak in hun eentje.
Maar niet alleen pasgeboren baby’s werden te vondeling gelegd, het konden ook peuters zijn.
De redenen van een vondeling
Er waren diverse redenen waarom moeders hun baby als vondeling achterlieten. In de armoede rond 1800 vond men in Amsterdam wel 10 vondelingen per dag op de stoep.
Maar het was niet alleen de ‘groote hongersnoot’, er waren ook andere redenen:
Gedichtje bij een vondeling (juli 1820)
Mariana is mijne naam
mijn vader wilt mijn niet
en mijn moeder die is doot
ik bide lieve godt
maar om het dagelijks broot’
Vondelingen zijn fikse vastlopers voor stamboomonderzoek, maar als je niet in de valkuilen loopt, zijn er serieuze aanknopingspunten te vinden.
Later weer contact met het kind?
Moeders hadden zoveel verdriet, dat ze hoopten ooit hun kind weer terug te zien. Ze schreven daarom een briefje die ze tussen de kleding stopte. Ze schreven een kopie van het briefje voor zichzelf als bewijs.
Of ze scheurde een stukje van een papiertje, prent of speelkaart af wat ze zelf bewaarden. Soms vermeldde de moeders de naam van de vader op een briefje en het geloof wat ze hadden.
Namen van vondelingen
Soms schreven moeders bijzondere achternamen op het briefje, om ze later makkelijker te kunnen terugvinden. Vondelingen kregen bijzondere voor- en achternamen, want men wilde voorkomen dat ze genoemd werden naar bestaande families.
De naamgevers waren behoorlijk creatief:
Creatieve namen | Nog meer creativiteit |
|---|---|
|
|
| |
| |
| |
| |
| |
|
|
| Vanaf 1817 kregen jongens zeediernamen en meisjes boerderijdiernamen. |
Vondelingen en registraties
De meeste vondelingen overleefden het niet. Degene die het wel overleefden kwamen in het weeshuis terecht, waar hun toekomstbeeld er niet positief uitzag. Als ze ‘mazzel’ hadden kwamen ze in de Ommerschans terecht, waar je kunt zoeken in hun registers.
De geluksvogels werden geadopteerd en kregen de naam van de adoptieouders. Vermeldingen van vondelingen in Amsterdam kan je terugvinden in de registers van de Amsterdamse Doodsoorzaken.
Wees creatief met je zoekopdrachten. Als je een persoon vindt waarvan je denkt dat diegene een vondeling was, maak hier dan een notitie van in het profiel in je software.
Zo’n vondst kan natuurlijk aanleiding zijn om je familie verder uit te horen, en wellicht je eigen familieverhaal te schrijven.
Hoewel er geen geboorteaktes van vondelingen zijn, zijn er wel degelijk andere bronnen te vinden:
Archief Amsterdam – vondelingen register Open Archieven – namen met Vondeling Nederland – vanaf 1946 Leeuwarden – vondelingen België – vondelingen Gent Tentoonstelling over vondelingen Amsterdam
Andere manier van zoeken | Boek 'de Tromslager' | Voorvoegsels in achternamen | Onwettige kinderen
