Epidemieën in de geschiedenis van Nederland

lijst

Epidemieën in de geschiedenis van Nederland
Bron: NightcafeAI, RiaHagane

Epidemieën in de geschiedenis van Nederland

Het leven van onze voorouders is flink bepaald door de epidemieën in de geschiedenis van Nederland. Velen kregen niet alleen te maken met deze dodelijke ziektes, maar kregen ook te maken met rampen, overstromingen, droogte, stormen, branden, strenge winters en hittegolven.

De een overleefde het niet, de ander nauwelijks. Onze voorouders hebben duidelijk geluk gehad, anders waren jij en ik niet geboren. Naast alle rampen die onze voorouders hebben meegemaakt, waren epidemieën toch wel doodsoorzaak nummer 1.

Vergelijk met jouw stamboom

Als je opmerkt dat bepaalde voorouders in dezelfde periode overleden zijn, of dat je gezinnen tegenkomt die veel jong overleden kinderen hebben, leg dit dan naast je overzicht. Het geef je inzage in de redenen van hun overlijden en hoe het leven toen was. Helaas spreken we ook over een periode waarin armoede een grote rol speelde, wat een slechte combinatie is met epidemieën.

De pest was de grootste

Vooral de pest was de grootste massamoordenaar. Deze ziekte zorgde ervoor dat ca. een derde van de Europese bevolking rond 1350 was overleden. In Europa duurde het tot ongeveer 1600 voordat het bevolkingspeil van voor de epidemie weer bereikt was. Ook de elite had hier mee te maken, maar die hadden voor zichzelf betere voorzieningen gecreëerd, dan het arme volk.

Tijdens de epidemieën stroomden de kerken vol

In de middeleeuwen werd de pest vooral gezien als de straf van God. De priesters riep de bevolking op tot boetedoening en hun leefwijze in naar Gods regels te veranderen, want dan zou alles goedkomen. Tegelijkertijd worden er meer wonderen gerapporteerd (huilende Mariabeelden), en neemt het geloof in demonen sterk toe.

Na de grote bevolkingsverhuizingen halverwege de middeleeuwen, emigreerden men daarna nauwelijks. Het grootste gedeelte van de bevolking was redelijk honkvast op een vast woonadres of omgeving in een dorp of stad.

Pesthuwelijken

Als de feiten laten zien dat jouw verre voorouders een gezin had waar meer dan de helft van de kinderen op jonge leeftijd stierven, dan is de kans groot dat er een epidemie heerste.

In die periodes zie je ook veel pesthuwelijken, waarbij weduwnaren en weduwes met elkaar huwde en veel via de notaris lieten vastleggen.

‘Wetenschap kan mensen uit armoede opheffen en ziekte genezen. Dat zal op zijn beurt de burgerlijke onrust verminderen.
Steve Hawking


Als je naar bidprentjes verzamelingen kijkt, dan kan het zijn dat er in bepaalde periodes meer bidprentjes zijn verschenen. Dit kwam omdat het aantal slachtoffers hoger was.

Overzicht van epidemieën in de tijd van onze voorouders

JaarEpidemie
1347-1351Zwarte Dood, ook wel builenpest in heel Europa. Naar schatting bezweken 30-60% van de bevolking.
1555‑1712Pest, Diverse uitbraken in steden, vaak door onhygiënische toestanden.
1557Pest in o.a. Breda, Delft, Leiden.
1571-1597Pest in België, in Antwerpen, Gent.

Vanaf 1600 – Epidemieën in de geschiedenis

JaarEpidemie
1603Pest in Leiden (NL), en Brugge (Belgie).
1623-1626Tyfus (of pest) epidemie in Amsterdam, 10% van de bevolking overlijdt. Ook pest in Arnhem, Katwijk, Antwerpen (Belgie).
1629Pest in Den Bosch.
1632-1633Pest in Brugge en Antwerpen, België.
1635-1637Pest in Amsterdam, Haarlem, Dordrecht, Kampen, Utrecht, Woerden, Nijmegen.
1655-1657Pest in Gouda, Leiden, Utrecht, Antwerpen (Belgie).
1663-1666Pest in Amsterdam, met 30.000 doden (15% van de bevolking), West-Friesland, Brielle, Delft, Sappermeer, Tiel, Brugge (Belgie).
1712Pest in Utrecht.

Vanaf 1700 – Epidemieën in de geschiedenis

JaarEpidemie
1700Rond deze tijd werd de nieuwe Gregoriaanse kalender gefaseerd ingevoerd.
1721Pest in ‘s-Gravenhage.
1736‘Loop’ ziekte in Kampen.
1767-1768Kindersterfte in Enkhuizen.
1770-1771Pokken en pest in geheel Nederland (‘rotkoorts’).
1774‘Gal- of kwijlkoorts’ in Overflakkee.
1778-1779Roodvonk in Rotterdam e/o.
1779-1784Dysenterie (diarree) in Gelderland, Den Bosch, Utrecht, Groningen (ook ‘persloop’).
1789Kinkhoest in Utrecht.
1797-1808Pokken in Rotterdam, Groningen.

Vanaf 1800 – Epidemieën in de geschiedenis

JaarEpidemie
1808Miltvuur in Gelderland en Brabant.
1808Roodvonk in Nederland.
1809Pokken in Amsterdam.
1813-1814Tyfus, bij het Beleg van Maastricht overlijden 1600 mannen aan de tyfus.
1815Tyfus en tetanus in Nederland.
1815-1818Pokken in Breda, Utrecht en Rotterdam.
1823Tuberculose in heel Nederland (door winterkou).
1826-1828Pokken in Friesland en Groningen.
1829Malaria in Groningen, ofwel ‘Groninger ziekte’, veroorzaakt door warme zomer na overstromingen.
1831-1833Cholera epidemie in heel Nederland.
1831-1833Pokken in Gouda.
1835Roodvonk in Utrecht.
1837Mazelen in Utrecht.
1841Pokken in Leiden.
1848-1849Cholera in Nederland met landelijk 20.000 doden (1% van de bevolking).
1853-1855Cholera in Rotterdam, Amsterdam, Groningen.
1856Tyfus in Groningen.
1857Malaria in Zeeland (‘Zeeuwse koorts’)
1857-1859Roodvonk in Zeeland.
1859Tyfus en Cholera in Groningen.
1859Difterie in Friesland.
1863Tyfus in Friesland.
1864-1865Pokken in Woudsend, Friesland.
1865-1866Cholera in heel Nederland, vooral in de grote steden, ook delen van Europa.
1870-1873Pokken in Nederland, ca. 20.000 doden, (waarvan 75% kinderen). Ook door Frans-Pruissische oorlog.
1883Tyfus in Leiden.
1884Mazelen en Difterie in Amsterdam en Zeeland. Roodvonk ook in Amsterdam.
1885Cholera in Nederland, vooral in ‘s-Gravenhage.
1887Meningitis en Tuberculose in Nederland.
1887 – 1910Tuberculose in geheel Nederland.
1888Malaria in Kampen.
1892Cholera in Den Bosch.
1892Difterie in Maastricht.
1893-1894Pokken in Rotterdam.
1894Cholera in Amsterdam.

Vanaf 1900 – Epidemieën in de geschiedenis

JaarEpidemie
1900-1909Malaria in Noord-Nederland.
1909Cholera in Rotterdam.
1910-1911Mazelen in Amsterdam.
1914-1918Tyfus onder militaire vluchtelingen van Eerste Wereldoorlog.
1918-1920Spaanse griep met 30.000 doden, vooral twintigers en dertigers. Binnen Europa 20-40 miljoen doden.
1923-1965Malaria in Noord-Nederland.
1930Roodvonk in Voorschoten.
1936Roodvonk in Rotterdam.
1938-1939Kinderverlamming, vooral in Amsterdam en Nijmegen
1940Dysenterie in Leiden.
1940-1947Malaria in Middelburg en Noordoost Polder.
1941Griep in Groningen.
1943Kinderverlamming in Amsterdam.
1946-1949Tuberculose in heel Nederland.
1956 + 1978Kinderverlamming in Nederland.
1966Meningitis in Nederland.
2020
Corona pandemie, wereldwijd.

Heb je wel eens afgevraagd hoe het komt als mensen panisch zijn om ziek te worden, of juist alsmaar ziek zijn? Volgens mij heeft dit sterk te maken met cellulaire herinneringen.

Verklaringen vinden voor de epidemieën in de geschiedenis

Met deze lijst van epidemieën in de geschiedenis zal je verklaringen kunnen vinden waar aan bepaalde voorouders zijn overleden. Beroemde tijdgenoten kregen hier ook mee te maken, maar diegene die in weelde leefden, hadden betere leefomstandigheden.

In TV-series als ‘Verborgen Verleden’ en het Britse ‘Who Do You Think You Are’ wordt er vaak aandacht besteed aan rampen tijdens belangrijkste periodes van iemands voorouders.

Lees ook

De Zoekopdracht monitor
Het Flevolands Archief
Laatste versie van mijn stamboom
Pinterest gebruiken voor stamboom onderzoek? Doen!
Voorouders vinden in de Middeleeuwen
Digitale Charterbank NL – onderzoek in de middeleeuwen

‘Epidemieën in de geschiedenis van Nederland

Reageer op dit artikel
Opmerkingen over artikel
Schrijf mij in voor de nieuwsbrief (1 x per 3 maanden)
Bezig met versturen

Wil je een donatie doen?
Yory is non-profit, maar de kosten zijn zeker € 600 per jaar. Met donaties kan dit platform blijven bestaan.

Yolanda Lippens donatie