Belangrijke pareltjes in een huwelijksakte vinden

Yolanda Lippens

ieder woord is belangrijk

DONEER AAN YORY

Houd de site online!

tips

Belangrijke pareltjes in een huwelijksakte vinden

Weet jij de pareltjes in een huwelijksakte te vinden? Als je enthousiast bezig bent met stamboomonderzoek, zullen er veel digitale aktes door je handen gaan.

Een geboorte- of overlijdensakte is vaak rechttoe rechtaan, maar wist je dat er echte pareltjes in een huwelijksakte kunnen zitten?

Richtlijnen huwelijksakte

Vóór 1545 werden huwelijk opgemaakt via een notariële akte. Maar sinds het ‘Concilie van Trente’ (1545-1563) moest ieder huwelijk volgens bepaalde richtlijnen worden vastgelegd in een trouwboek.

In het begin was dit alleen de vermelding van aangifte- en huwelijksdatum en de namen in een DTB-boek. Een akte werd niet uitgegeven.

Maar bij de komst van het bevolkingsregister (1811) moesten er meerdere gegevens genoteerd worden:

Datum en locatie van huwelijk
Volledige voornaam(en) en achternamen van bruid en bruidegom
Geboortedatum en -plaats van bruid en bruidegom
Beroep van de bruid en bruidegom, en evt. ouders
Namen van ouders en getuigen
Verzameling documenten van huwelijksbijlagen (die ook zéér belangrijk zijn b.v. bij huwelijk tussen neef en nicht)

Op deze gegevens moet je natuurlijk altijd controle doen met de gegevens die je in je stamboom software hebt staan.

De basis

De eerst stappen:

de akte vinden in de bronnen
bewijs maken (zoe doe je dat)
de akte afvinken op de checklist (hier gratis download)
de akte goed archiveren en ordenen
Nu tijd voor de pareltjes!

Maar als je goed kijkt, zal je zoveel meer informatie tegenkomen die handvaten kunnen zijn voor nieuwe aanknopingspunten!

‘Het grote geheim van een geslaagd huwelijk is om alle rampen te behandelen als incidenten en geen enkel incident als een ramp.’
– Harold Nicolson

Leven de ouders van het echtpaar nog?

De bruid en bruidegom worden beschreven:

Wilhelm, zoon van Lippens, Marius Johannes Cornelis Franciscus, overleden, en Morison, Wilhelmina Hendrika, oud acht en vijftig jaar.
Maria Elisabeth, dochter van Dannenburg, Andries, oud drie en vijftig jaar, ambtenaar sociale zaken, en van Eunen, Wilhelmina, oud vijf en vijftig jaar.

De vader van de bruidegom:
- aantekening in het profiel overleden vóór april 1950 (je kunt checken of hij is overleden aan een ramp of epidemie)
De moeder van de bruidegom:
- aantekening in het profiel overleden na april 1950, woonplaats Amsterdam
De vader van de bruid:
- aantekening in het profiel overleden na april 1950, beroep, woonplaats Amsterdam
De moeder van de bruid:
- aantekening in het profiel overleden na april 1950, woonplaats Amsterdam.

Vooral vermelding van overleden vóór of ná wordt nauwelijks in profielen geregistreerd. Een gemiste kans!

Is er sprake van minderjarigheid / toestemming van de ouders?

In dit geval waren beiden meerderjarig. Als ze minderjarig zouden zijn geweest en de ouders hadden géén toestemming verleend, dan moest er toestemming van de kantonrechter komen.
Dit moest vermeld worden in de huwelijksakte.

Wie zijn de getuigen?

Dit onderdeel is een zeer belangrijke stap, en de reden waarom ik dit artikel ‘vind de pareltjes in een huwelijksakte’ heb genoemd!

Lippens, Jan, oud twee en twintig jaar, koffermaker, en Lippens Hendrik, oud zes en twintig jaar, zadelmaker, beiden broeders des bruidegoms en wonende in Amsterdam.

Dus, voeg:

de broer toe aan de bruidegom, Jan, geboortejaar 1928, beroep koffermaker, overleden na april 1950 (logisch)
de broer toe aan de bruidegom, Hendrik, geboortejaar 1924, beroep zadelmaker, overleden na april 1950 (logisch)
Voeg het kind toe aan het huwelijk, vermeld geboortedatum, maak notitie in profiel.

Ook hier is vermelding van een overlijden ná de huwelijksdatum belangrijk voor later onderzoek van deze getuige. Hij was in ieder geval nog in leven bij dit huwelijk op 19 april 1950.

Als er sprake is van een oom, tante, neef of nicht als getuige dan is het lastig deze in je software in te voeren. Je weet namelijk niet met welke ouders deze persoon gekoppeld is.

Maak niet zomaar aannames! Maak een aantekening in het profiel van de hoofdpersoon voor later gebruik.

Zijn er kinderen erkend?

Zodra een kind vóór het huwelijk werd geboren, werd deze als onwettig beschouwd. Of deze kinderen werden later erkend door een vader, of tijdens het huwelijk erkend en op de huwelijksakte vermeld.

Kloppen de handtekeningen met de namen?

Dit speelt meer in aktes voor 1900. Veel mensen waren analfabeet, onder andere door de armoede, en werd alles fonetisch doorgegeven. Mensen wisten zelf vaak wel hoe ze hun naam moesten schrijven.

Dus een handtekening kan duidelijk maken of het Dannenburg of Dannenberg was. Helaas kan dit ook weer tot nieuwe mysteries leiden als het afwijkt.

Is het stel later gescheiden?

Helaas is er geen wettelijk of landelijk register van scheidingen. Bij scheiden werd er op de huwelijksakte in de kantlijn een vermelding geplaatst met scheidingsdatum en -locatie.

Vermeld in je software dat dit stel is gescheiden, wijzig hun status van getrouwd naar gescheiden, vermeld de scheidingsdatum in hun profielen.

Indien je, ondanks de namen en datum, de huwelijksakte niet kan vinden kan deze vragenlijst je misschien vlottrekken.

Bij al deze pareltjes blijft controle zeer belangrijk. Want ook al lijken deze feiten verrassend, er kunnen schrijf- spelfouten inzitten, zeker bij de handgeschreven aktes. Als je geen huwelijksakte kan vinden, kan het zijn dat het stel ongehuwd samenwoonde.

Conclusie

Het is duidelijk dat ieder woord belangrijk is in een huwelijksakte. De pareltjes liggen zichtbaar op tafel en zijn goed te vinden. Pas wel op, en neem niet zomaar dingen over. Blijf goed opletten en controleren. Het is een kwestie van al deze informatie op te merken, te interpreteren, én te verwerken in je software.